|
Maliyetlerinin Muhasebe Kaydı
Tek düzen muhasebe sisteminde yıllara yaygın inşaat ve onarım işlerinin maliyetleri “17- Yıllara Yaygın İnşaat ve Onarım Maliyetleri” grubundaki hesaplarda takip edilmektedir.
Bu grup, yıllara yaygın inşaat ve onarım işleri yapan işletmelerin, bu işleri dolayısıyla yaptıkları harcamaların izlendiği hesapları kapsar. Bunlar:
170- 177 Yıllara Yaygın İnşaat ve Onarım Maliyetleri
178- Yıllara Yaygın İnşaat Enflasyon Düzeltme Hesabı
179 Taşeronlara Verilen Avanslar Bu hesaplar ve işleyişlerine ilişkin olarak Tek Düzen Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Tebliğleri ile yapılan açıklamalar aşağıdaki gibidir.
170- 177 Yıllara Yaygın İnşaat ve Onarım Maliyetleri
İşletmenin üstlendiği yıllara yaygın inşaat ve onarım işlerinin maliyetlerinin oluşturulduğu hesaplardır. Bu hesaplar projeler bazında izlenir. İşleyişi
İşletmenin üstlendiği inşaat ve onarım işleri ile ilgili giderleri, "741-Hizmet Üretim Maliyeti Yansıtma Hesabı" ve faaliyet giderleri ile finansman giderlerinden bu inşaat ve onarıma düşen ortak gider payları ise 751, 761, 771 ve 781" kod numaralı yansıtma hesaplarının alacağı karşılığında bu hesaplara borç kaydedilir. Bu hesaplarda oluşan maliyet, geçici kabul yapıldığında "622- Satılan Hizmet Maliyeti Hesabına devredilir. İnşaat ve onarım işinin proje bazındaki sayısı, her bir inşaatın 170-178 hesap aralığında açılacak hesaplar üzerinde defteri kebir düzeyinde izlenmesine imkan vermeyecek kadar fazla ise, her proje yardımcı defter düzeyinde izlenir. Bu durumda bir proje için tutulacak yardımcı defter defteri kebir hükmündedir.
178-Yıllara Yaygın İnşaat Enflasyon Düzeltme Hesabı
Bu hesap, “697- Yıllara Yaygın İnşaat Enflasyon Düzeltme Hesabı” nın borç kalanının aktarılarak proje bazında açılacak tali hesaplar düzeyinde izlendiği hesaptır. İşleyişi
“697- Yıllara Yaygın İnşaat Enflasyon Düzeltme Hesabı” nın borç kalanı dönem sonlarında söz konusu hesabın alacağına karşılık bu hesabın borcuna alınarak geçici kabule kadar bu hesapta bekletilir. Geçici kabul yapıldığında o projeye ilişkin tutar bu hesaptan “658- Enflasyon Düzeltmesi Zararları” hesabına aktarılır.
179-Taşeronlara Verilen Avanslar
Bu hesap yıllara yaygın inşaat ve onarım faaliyetinde bulunan işletmeler tarafından, taahhüt konusu inşaat ve onarım işinin bir kısmının ya da tamamının taşeronlara yaptırılması durumunda, taşeronlara verilen avansların proje bazında izlenmesi için kullanılır.
Örnek
(D) A.Ş. hem yıllara yaygın ve hem de yıllara yaygın olmayan inşaat işlerini birlikte yapmaktadır. Dönem içerisinde yapılan harcamalara ilişkin bilgiler aşağıdadır. 1-Giderler yapıldıkça yapılacak muhasebe kayıtları - KDV hariç 120.000,00 TL genel gider yapılmıştır.
| | Borç | Alacak | | 740-Hizmet Üretim Maliyeti | 120.000,00 | | | 191-İndirilecek KDV | 21.600,00 | | | 320-Satıcılar | | 141.600,00 | | | 141.600,00 | 141.600,00 | - Yıllara yaygın işler için 60.000,00 TL malzeme ve montaj gideri yapılmıştır.
| | Borç | Alacak | | 740-Hizmet Üretim Maliyeti | 60.000,00 | | | 191-İndirilecek KDV | 10.800,00 | | | 320-Satıcılar | | 70.800,00 | | | 70.800,00 | 70.800,00 | - Yıllara yaygın işler için taşeronlara 50.000,00 TL avans verilmiştir. (Stopaj Oranı %3 dür)
| | Borç | Alacak | | 179-Taşeronlara Verilen Avanslar | 50.000,00 | | | 102-Bankalar | | 48.500,00 | | 360-Ödenecek Vergi ve Fonlar | | 1.500,00 | | | 50.000,00 | 50.000,00 | - Yıllara yaygın olmayan işler için 45.000,00 TL malzeme ve montaj gideri yapılmıştır.
| | Borç | Alacak | | 740-Hizmet Üretim Maliyeti | 45.000,00 | | | 191-İndirilecek KDV | 8.100,00 | | | 320-Satıcılar | | 53.100,00 | | | 53.100,00 | 53.100,00 | 2-Dönem sonunda yapılacak muhasebe kayıtları
Dönem sonunda İnşaat işlerinde kullanılan tesisat ve makinalar için 35.000,00 TL amortisman hesaplanmıştır. | | Borç | Alacak | | 740-Hizmet Üretim Maliyeti | 35.000,00 | | | 257-Birikmiş Amortismanlar | | 35.000,00 | | | 35.000,00 | 35.000,00 | İşletmede yapılan gider dağıtım çalışması sonucunda, genel giderlerin 80.000,00 TL si ve amortismanların da 20.000,00 TL sinin yıllara yaygın işler ile ilgili olduğu tespit edilmiştir. (Genel giderler ve amortismanların işlere dağıtımına ilişkin açıklamalar ilgili bölümde yapıldığı için burada tekrar edilmemiştir.) Bu durumda dönem içerisinde “740-Hizmet Üretim Maliyeti” hesabına borç yazılan tutarlardan, yıllara yaygın inşaat ve onarım işleri ile ilgili olanlar şunlardır. Genel giderlerden alınan pay................................. 80.000,00
Amortismanlardan alınan pay ................................ 20.000,00
Malzeme ve montaj gideri..................................... 60.000,00 Genel giderler ve amortismanlardan yıllara yaygın inşaat onarım işleri ile ilgili olanların kaydı | | Borç | Alacak | | 170-Yıllara Yaygın İnşaat ve Onarım Maliyetleri | 80.000,00 | | | 170-Yıllara Yaygın İnşaat ve Onarım Maliyetleri | 20.000,00 | | | 741-Hizmet Üretim Maliyeti Yansıtma Hesabı | | 100.000,00 | | | 100.000,00 | 100.000,00 | | | Borç | Alacak | | 741-Hizmet Üretim Maliyeti Yansıtma Hesabı | 100.000,00 | | | 740-Hizmet Üretim Maliyeti | | 100.000,00 | | | 100.000,00 | 100.000,00 | Malzeme ve montaj giderinin yıllara yaygın inşaat maliyetlerine devri | | Borç | Alacak | | 170-Yıllara Yaygın İnşaat ve Onarım Maliyetleri | 60.000,00 | | | 741-Hizmet Üretim Maliyeti Yansıtma Hesabı | | 60.000,00 | | | 60.000,00 | 60.000,00 | | | Borç | Alacak | | 741-Hizmet Üretim Maliyeti Yansıtma Hesabı | 60.000,00 | | | 740-Hizmet Üretim Maliyeti | | 60.000,00 | | | 60.000,00 | 60.000,00 | 3-Geçici kabul tutanağı onaylandığında yapılacak muhasebe kaydı
Geçici kabul tutanağı onaylandığında, bu tarihe kadar yapılan ve “170-Yıllara Yaygın İnşaat ve Onarım Maliyetleri” hesabının borcuna yazılan tutarlar “622-Satılan Hizmet Maliyeti” hesabına aktarılacaktır. | | Borç | Alacak | | 622-Satılan Hizmet Maliyeti | XXX | | | 170-Yıllara Yaygın İnşaat ve Onarım Maliyetleri | | XXX | | | XXX | XXX |
Hakedişlerin Muhasebe Kaydı
Tek düzen muhasebe sisteminde yıllara yaygın inşaat ve onarım işlerinin hak edişleri “35-Yıllara Yaygın İnşaat ve Onarım Hakedişleri” grubundaki hesaplarda takip edilmektedir. Bu grup, yıllara yaygın taahhüt işleri yapan işletmelerin üstlendikleri işlerden, gerçekleştirdikleri kısım karşılığında aldıkları hakedişlerin izlendiği hesapları kapsar. Bunlar: 350-357-Yıllara Yaygın İnşaat Onarım Hakediş Bedelleri
358- Yıllara Yaygın İnşaat Enflasyon Düzeltme Hesabı Bu hesaplar ve işleyişlerine ilişkin olarak Tek Düzen Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Tebliğleri ile yapılan açıklamalar aşağıdaki gibidir. 350-357-Yıllara Yaygın İnşaat Onarım Hakediş Bedelleri
İşletmenin üstlendiği yıllara yaygın inşaat ve onarım işlerinden, tamamladıkları kısımlar için düzenlenen hakediş bedellerinin izlendiği hesaplardır. Bu hesaplar "170-178" hesaplara paralel olarak düzenlenir. İşleyişi
Yıllara yaygın inşaat ve onarım işleri ile ilgili olarak düzenlenen ve işveren tarafından onaylanan hakediş bedelleri bu hesaplara alacak olarak yazılır. işin geçici kabulü yapıldığında, bu hesaplardaki hakediş bedelleri, ilgili satış hesaplarının alacağı karşılığında bu hesaplara borç kaydedilir. 358-Yıllara Yaygın İnşaat Enflasyon Düzeltme Hesabı
Bu hesap, “697- Yıllara Yaygın İnşaat Enflasyon Düzeltme Hesabı” nın alacak kalanının aktarılarak proje bazında açılacak tali hesaplar düzeyinde izlendiği hesaptır. İşleyişi
“697- Yıllara Yaygın İnşaat Enflasyon Düzeltme Hesabı” nın alacak kalanı dönem sonlarında söz konusu hesabın borcuna karşılık bu hesabın alacağına alınarak geçici kabule kadar bu hesapta bekletilir. Geçici kabul yapıldığında o projeye ilişkin tutar bu hesaptan “648- Enflasyon Düzeltmesi Karları” hesabına aktarılır. Örnek
(E) A.Ş. yıllara yaygın inşaat işleri nedeniyle KDV hariç 220.000,00 TL ve 350.000,00 TL tutarında iki adet hak ediş faturası düzenlemiştir. KDV Oranı %18, Stopaj Oranı %3 dür.
1-Hakediş Faturalarının Muhasebe Kayıtları
220.000,00 TL tutarındaki faturanın muhasebe kaydı
Fatura Bedeli................................................... = 220.000,00
KDV................................................................ = 39.600,00
(220.000,00 x 0,18)
Tevkif Edilecek Vergi........................................... = 6.600,00
(220.000,00 x 0,03) | | Borç | Alacak | | 120-Alıcılar | 253.000,00 | | | 295-Peşin Ödenen Vergi Ve Fonlar [1] | 6.600,00 | | | 350-Yıllara Yaygın İnşaat ve Onarım Hakediş Bedelleri | | 220.000,00 | | 391-Hesaplanan KDV | | 39.600,00 | | | 259.600,00 | 259.600,00 |
350.000,00 TL tutarındaki faturanın muhasebe kaydı
Fatura Bedeli................................................... = 350.000,00
KDV................................................................. = 63.000,00
(350.000,00 x 0,18)
Tevkif Edilecek Vergi......................................... = 10.500,00
(350.000,00 x 0,03) | | Borç | Alacak | | 120-Alıcılar | 402.500,00 | | | 295-Peşin Ödenen Vergi Ve Fonlar | 10.500,00 | | | 350-Yıllara Yaygın İnşaat ve Onarım Hakediş Bedelleri | | 350.000,00 | | 391-Hesaplanan KDV | | 63.000,00 | | | 413.000,00 | 413.000,00 | 2- Geçici Kabul Tutanağı Onaylandığında - Geçici kabul tutanağı onaylanana kadar kesilen ve “350-Yıllara Yaygın İnşaat ve Onarım Hakediş Bedelleri” hesabına alacak yazılan faturaların toplam tutarı 570.000,00 TL dir.
| | Borç | Alacak | | 350-Yıllara Yaygın İnşaat ve Onarım Hakediş Bedelleri | 570.000,00 | | | 600-Yurtiçi Satışlar | | 570.000,00 | | | 570.000,00 | 570.000,00 | - Geçici kabul tutanağı onaylanana kadar kesilen faturalar nedeniyle peşin ödenen ve “295-Peşin Ödenen Vergi ve Fonlar” hesabına borç yazılan tutar 17.100,00TL dir.
| | Borç | Alacak | | 193-Peşin Ödenen Vergi Ve Fonlar | 17.100,00 | | | 295-Peşin Ödenen Vergi Ve Fonlar | | 17.100,00 | | | 17.100,00 | 17.100,00 | 3-Peşin Ödenen Vergilerin Mahsubu veya İadesinin Muhasebe Kaydı
Geçici kabul tutanağının onaylandığı tarihte, yıllara yaygın inşaat ve onarım işinden elde edilen gelir ve gider sonuç hesaplarına yansıtılacaktır. Adı geçen dönemin karlı olarak sonuçlanması durumunda; dönem kazancı üzerinden hesaplanacak vergiden hakedişlerden kesilen peşin ödenen vergiler mahsup edilecektir. Dönemin zararla kapanması halinde peşin ödenen vergilerin tamamı, mahsup edilecek peşin ödenen verginin dönem kazancı üzerinden hesaplanan vergiden fazla olması halinde ise peşin ödenen verginin mahsubu yapılamayan kısmı mükellefe iade edilecektir. a-Dönem Karlı Kapanmışsa - Yıllara yaygın inşaat ve onarım işinin bittiği tarihi içeren dönem karla kapanmış ve dönem karı üzerinden 20.000,00 TL vergi karşılığı ayrılmıştır.
| | Borç | Alacak | | 371-Dönem Karının Peşin Ödenen Vergi ve Diğer Yükümlülükleri | 17.100,00 | | | 193-Peşin Ödenen Vergi Ve Fonlar | | 17.100,00 | | | 17.100,00 | 17.100,00 |
| | Borç | Alacak | | 370-Dönem Karı Vergi ve Diğer Yasal Yükümlülük Karşılıkları | 20.000,00 | | | 371-Dönem Karının Peşin Ödenen Vergi ve Diğer Yükümlülükleri | | 17.100,00 | | 360-Ödenecek Vergi ve Fonlar | | 2.900,00 | | | 20.000,00 | 20.000,00 |
- Yıllara yaygın inşaat ve onarım işinin bittiği tarihi içeren dönem karla kapanmış ve dönem karı üzerinden 15.000,00 TL vergi karşılığı ayrılmıştır.
| | Borç | Alacak | | 371-Dönem Karının Peşin Ödenen Vergi ve Diğer Yükümlülükleri | 15.000,00 | | | 193-Peşin Ödenen Vergi Ve Fonlar | | 15.000,00 | | | 15.000,00 | 15.000,00 | | | Borç | Alacak | | 370-Dönem Karı Vergi ve Diğer Yasal Yükümlülük Karşılıkları | 15.000,00 | | | 371-Dönem Karının Peşin Ödenen Vergi ve Diğer Yükümlülükleri | | 15.000,00 | | | 15.000,00 | 15.000,00 | Beyanname onaylanıp alacak tahakkuk edince | | Borç | Alacak | | 136-Diğer Çeşitli Alacaklar | 2.100,00 | | | 193-Peşin Ödenen Vergi Ve Fonlar | | 2.100,00 | | | 2.100,00 | 2.100,00 |
a-Dönem Zararla Kapanmışssa | | Borç | Alacak | | 136-Diğer Çeşitli Alacaklar | 17.100,00 | | | 193-Peşin Ödenen Vergi Ve Fonlar | | 17.100,00 | | | 17.100,00 | 17.100,00 | Hüseyin Yalçın
E.Gelirler Kontrolörü/YMM Muhasebe Vergi
[1]Bu hesap izleyen yıldan sonraki yıllarda indirim konusu yapılabilecek olan peşin ödenen vergi ve fonların izlendiği hesaptır. Örneğimizde yıllara yaygın inşaat ve onarım işinin izleyen yıllarda tamamlanacağı varsayımı ile tevkif edilen vergi bu hesaba kaydedilmiştir. İndirilebilme süresi bir yılın altına inen vergi ve fonlar bu hesabın alacağına karşılık “ 193-Peşin Ödenen Vergi ve Fonlar” hesabına aktarılır. |
