Uzun süredir tartışılan Foreks İşlemleri yeni adıyla “Kaldıraçlı İşlemler” e ilişkin düzenleme Sermaye Piyasası Kurulu tarafından yayınlandı. Yayınlanmadan önce başlayan tartışmalar yayınlandıktan sonra devam ediyor. Özellikle bu işlem yetkisinin sadece aracı kurumlara verilmesi düzenleyici otoritenin SPK mı? BDDK mı? olması gibi. Tartışmalar süre dursun mevcut düzenleme yürürlükte ve işlemlerde buna göre yapılacak. Aşağıda  düzenleme çerçevesinde kaldıraçlı işlem yapacak kuruluşların sermaye ve/veya özsermaye koşullarının neler olacağı konusuna değineceğiz.
 
Tebliğ uyarınca kaldıraçlı işlemleri yapabilecek yetkili kuruluş olarak; kaldıraçlı alım satım faaliyetinde bulunmak üzere SPK’ca yetkilendirilmiş aracı kurum ve vadeli işlemler aracılık şirketleri ifade edilmektedir. Müşterilerden gelen emirlerin doğrudan kabul edilmesi ve/veya gerçekleştirilmesi, ise yine SPK’dan yetki belgesi almak kaydıyla münhasıran aracı kurumlar tarafından gerçekleştirebilecektir.
 
Vadeli işlemler aracılık şirketleri SPK’nın kaldıraçlı alım satım işlemlerine ilişkin esasları düzenleyen Tebliği kapsamındaki tanıtım aracılığı  faaliyetlerinden en az birini yürütmek üzere SPK’dan yetki belgesi alabileceklerdir. Bu durumda şirketlerin ödenmiş sermayesinin 826.000 TL.’den az olmaması gerekmektedir.
 
Aracı kurumların özsermayesi(*) Tebliğ’de getirilen değerleme hükümleri çerçevesinde, değerleme günü itibariyle hazırlanmış bilançolarında yer alan ve aracı kurumun net aktif toplamının ortaklık tarafından karşılanan kısmını ifade eden tutarların yer aldığı grubu oluşturur.  Aracı kurumların sermaye yeterliliği tabanı, özsermayelerinden aşağıda sayılan varlık kalemlerinin indirilmesi suretiyle bulunan tutarı ifade etmektedir:

a) Duran varlıklar;
1) Maddi duran varlıklar (net),
2) Maddi olmayan duran varlıklar (net),
3) Borsalarda ve teşkilatlanmış diğer piyasalarda işlem görenler hariç olmak üzere, değer düşüklüğü karşılığı ve sermaye taahhütleri düşüldükten sonra kalan finansal duran varlıklar,
4) Diğer duran varlıklar,

b) Müşteri sıfatı ile olsa dahi, personelden, ortaklardan, iştiraklerden, bağlı ortaklıklardan ve sermaye, yönetim ve denetim açısından doğrudan veya dolaylı olarak ilişkili bulunulan kişi ve kurumlardan olan teminatsız alacaklar ile bu kişi ve kurumlar tarafından ihraç edilmiş ve borsalarda ve teşkilatlanmış diğer piyasalarda işlem görmeyen sermaye piyasası araçları.

Aracı kurumların kaldıraçlı alım satım işlemlerine ilişkin olarak, değerleme günü itibariyle müşteri bazında hesapladıkları müşterilerine karşı yükümlülükleri toplamının %5 i, Tebliğin 3 üncü maddesi uyarınca hesaplanan özsermayelerinden indirilir.
Aracı Kurumlar asgari özsermaye yükümlülüklerine ek olarak kaldıraçlı alım satım işlemlerinde,

• müşterilerden gelen emirlerin doğrudan kabul edilmesi ve/veya gerçekleştirilmesi faaliyetini yürütmek isteyen aracı kurumlar, alım satım aracılığı faaliyeti için sahip olunması gereken özsermaye tutarının 10 katı kadar,
• müşterilerden gelen emirlerin temsilci sıfatıyla kabul edilmesi ve bu emirlerin gerçekleştirilmek üzere başka kuruluşlara yönlendirilmesi faaliyetini yürütmek isteyen aracı kurumlar ise alım satım aracılığı faaliyeti için sahip olunması gereken özsermaye tutarının 3 katı kadar özsermaye bulundurmak zorundadırlar.

Buna göre Alım Satım Aracılığı için gerekli özsermaye şartının 815.000 TL olduğundan hareketle; eğer bir aracı kurum kaldıraçlı işlem yapmak istiyor ise;

• Müşterilerden gelen emirlerin doğrudan kabul edilmesi ve/veya gerçekleştirilmesi faaliyetini yürütmek için (815.000x10) 8.150.000 TL,
• Müşterilerden gelen emirlerin temsilci sıfatıyla kabul edilmesi ve bu emirlerin gerçekleştirilmek üzere başka kuruluşlara yönlendirilmesi faaliyetini yürütmek isteyen için ise (815.000 x 3) 2.445.000 TL’lik  bir sermayeye sahip olmak zorundadır.

(*)Aracı kurumların asgari öz sermaye yeterliliğine göre belirlenen asgari özsermaye tutarları, Maliye Bakanlığı'nca ilan edilen yeniden değerleme oranının % 20 sinin altına inmemek kaydıyla her yıl Kurul'ca belirlenir. Aracı kurumlar, belirlenen yeni özsermaye tutarlarını ilgili yılın en geç 6 ncı ayının sonu itibarıyla sağlamak zorundadır. Ancak bu şekilde hesaplanmış özsermayenin en az % 25 nin ödenmiş veya çıkarılmış sermaye olarak sağlanması zorunludur.) Serdar Eser E.SPK Baş Uzmanı / Muhasebe Vergi