Serbest meslek faaliyetlerinde kazancın elde edilmesi tahsil esasına bağlıdır.

Bu husus Gelir Vergisi Kanunu’nun 67 nci maddesinde “Serbest Meslek Kazancı bir hesap dönemi içinde tahsil edilen para ve ayınlar ve diğer suretlerle sağlanan ve para ile temsil edilebilen menfaatlerden bu faaliyetler dolayısıyla yapılan giderler indirildikten sonra kalan farktır.” şeklinde ifade edilmiştir.
 
Vergi usul Kanunu’nun “Makbuz Mecburiyeti” başlıklı 236 ncı maddesi hükmü gereği de, serbest meslek erbabı, mesleki faaliyetlerine ilişkin her türlü tahsilatı için iki nüsha serbest meslek makbuzu tanzim etmek ve bir nüshasını müşteriye vermek, müşteri de bu makbuzu istemek ve almak mecburiyetindedir.
 
Gelir Vergisi Kanunu ve Vergi Usul Kanunu’nun bu maddeleri hükümleri birlikte değerlendirildiğinde, serbest meslek makbuzu düzenlenmesi için, serbest meslek ücretinin tahsil edilmiş olması gerektiği açık olarak anlaşılmaktadır.

Tahsil edilmeyen paraların Katma değer Vergisi Kanunu karşısındaki durumu değerlendirildiğinde farklı bir sonuca ulaşılmaktadır.

Katma Değer Vergisi Kanunu’nun 1 nci maddesi hükmü gereği, Türkiye’de yapılan serbest meslek faaliyeti çerçevesindeki teslim ve hizmetler katma değer vergisine tabidir.

Kanun’un 10 ncu maddesi hükmü gereği de, vergiyi doğuran olay hizmetin yapılmış olmasıyla gerçekleşmiş olmaktadır. Katma Değer vergisi yönünden yapılan serbest meslek faaliyetine ilişkin ücretin tahsil edilip edilmediğinin önemi yoktur. Hizmetin yapılmış olması verginin tahakkuku için yeterlidir.,

Bu durum da tahsil edilmeyen serbest meslek ücretleri için nasıl bir yol izlenecektir?

Denizli Vergi Dairesi Başkanlığınca verilen 20.07.2011 tarih ve B.07.1.GİB.4.20.15.01-30-MUK-2010-54-203 Sayılı özelgede izlenecek olan yöntem aşağıdaki şekilde ifade edilmiştir.

“-Katma değer vergisi bakımından vergiyi doğuran olay malın teslimi veya hizmetin ifasına bağlı olduğundan, serbest meslek faaliyetine ilişkin kazancın tahsil edilmediği durumlarda düzenlenecek serbest meslek makbuzunda, sadece KDV tutarına yer verilerek "....TL mal teslimine / hizmet yapılmasına ilişkin olup bedeli tahsil edilmemiştir." şeklinde notun yazılması,

-Serbest meslek kazancında tahsil esası geçerli olduğundan (kazancın kısım kısım tahsil edildiği durumlar dahil) serbest meslek makbuzunun  tahsil edilen tutar kadar düzenlenmesi ve makbuz üzerinde "KDV için ... gün ve ... sayılı serbest meslek makbuzu düzenlenmiştir." şeklinde notun yazılması, gerekmektedir.

Diğer taraftan, işlemlere taraf olanların düzenlenen serbest meslek makbuzuna dayanarak  KDV'ni indirim konusu yapması mümkündür. “ Muhasebe Vergi / Hüseyin Yalçın/E.Gelirler Kontrolörü/YMM