4760 sayılı Özel Tüketim Vergisi Kanunu’na ekli II sayılı listede yer alan ve kayıt ve tescile tabi olan malların ilk iktisabı, kayıt ve tescile tabi olmayan malların ise ithalatı, imal ya da inşa edenler tarafından teslimi ile bu malların özel tüketim vergisi uygulanmadan önce müzayede yoluyla satışının özel tüketim vergisine tabi olacağı hüküm altına alınmıştır.

I- GİRİŞ

ÖTV Kanunu’na ekli ve II sayılı listesine dahil olan mallara ilişkin olarak ÖTV’nin matrahı ise, hesaplanacak özel tüketim vergisi hariç katma değer vergisi matrahını oluşturan unsurlardan oluşmaktadır. Ancak özel tüketim vergisi matrahının hesabı sırasında malı satan alıcıya malı teslim eden satıcı tarafından yapılan ıskontoların belli bir oranının özel tüketim vergisi matrahından düşülebileceği hüküm altına alınmıştır. Bu çalışmamızda genel olarak ÖTV’nin konusu, matrahı oluşturan unsurlar ve malı satan alıcıya malı satan satıcı tarafından yapılan ıskontoların hangi oranda ÖTV matrahına dahil olmayacağı üzerinde durulacaktır.

II- ÖZEL TÜKETİM VERGİSİNİN KONUSU VE MÜKELLEFİ

4760 sayılı Özel Tüketim Vergisi Kanunu’nun “Verginin Konusu” başlıklı 1. maddesinde bu Kanun’a ekli II sayılı listede yer alan malların hangi şartlar dahilinde ÖTV ne tabi olacağı hüküm altına alınmış olup;

“a) …

b) (II) sayılı listedeki mallardan kayıt ve tescile tâbi olanların ilk iktisabı,

c) (II) sayılı listedeki mallardan kayıt ve tescile tâbi olmayan malların ithalatı veya imal ya da inşa edenler tarafından teslimi,

d) (II) sayılı listedeki mallardan kayıt ve tescile tâbi olmayanların özel tüketim vergisi uygulanmadan önce müzayede yoluyla satışı,

Bir defaya mahsus olmak üzere özel tüketim vergisine tâbidir.”

denilmektedir. Yine aynı Kanun’un 4 maddesinde ise,

“a) (II) sayılı listedeki mallardan kayıt ve tescile tâbi olmayanları imal, inşa veya ithal edenler ile bu malların müzayede yoluyla satışını gerçekleştirenler,

b) (II) sayılı listedeki mallardan kayıt ve tescile tâbi olanlar için; motorlu araç ticareti yapanlar, kullanmak üzere ithal edenler veya müzayede yoluyla satışını gerçekleştirenlerin özel tüketim vergisinin mükellefi olduğu”

ifade edilmiştir.

Buradan hareketle II sayılı listeye dahil olan mallardan kayıt ve tescile tabi olanların motorlu araç ticareti yapanlar (fabrika, ana bayi, bölge bayii, bayi, yetkili satıcı ve acenteler ile Maliye Bakanlığı’nca bu nitelikte oldukları tespit edilenler), kullanmak üzere ithal edenler ve müzayede yoluyla satışının gerçekleşmesi durumunda özel tüketim vergisine tabi olacağı açıktır.

III- ÖZEL TÜKETİM VERGİSİNİN MATRAHI VE HESAPLANMASI

Özel tüketim vergisinin matrahını oluşturan unsurlar ise; II sayılı listelerdeki mallar için; bunların teslimi, ilk iktisabı ve ithalinde, hesaplanacak özel tüketim vergisi hariç, katma değer vergisi matrahını oluşturan unsurlardan oluşmaktadır.

ÖTV’ nin matrahını oluşturan unsurların ayrıntılarına bakıldığında ise, Katma Değer Vergisi Kanunu’nun 24. maddesinde belirtilen unsurlardan oluşmaktadır. Bunlar;

“a) Teslim alanın gösterdiği yere kadar satıcı tarafından yapılan taşıma, yükleme ve boşaltma giderleri,

b) Ambalaj giderleri, sigorta, komisyon ve benzeri gider karşılıkları ile vergi, resim, harç, pay, fon karşılığı gibi unsurlar,

c) Vade farkı, fiyat farkı, faiz, prim gibi çeşitli gelirler ile servis ve benzer adlar altında sağlanan her türlü menfaat, hizmet ve değerlerdir.”

Yine KDV Kanunu’nun 25. maddesinde ise; teslim ve hizmet işlemlerinde fatura ve benzeri vesikalarda gösterilen ticarî teamüllere uygun miktardaki ıskontoların katma değer vergisi matrahına dahil olmadığı hüküm altına alınmıştır.

ÖTV Kanunu’nun II sayılı listesine dahil malların satışını gerçekleştiren mükelleflere bu malı sağlayanlar tarafından yapılan ıskontoların ÖTV matrahından tenzil edilmesi gerekmektedir. Ancak 5766 sayılı Kanun’un 19/d maddesi ile ÖTV Kanunu’nun 12. maddesinde;

“II sayılı listedeki mallardan alınacak vergi, mükellefin bu malı alış bedeli üzerinden, malın tabi olduğu orana göre hesaplanan vergi tutarından az olamaz. İthalatçıların alış bedeli olarak, ithalatta hesaplanan katma değer vergisi matrahı esas alınır. Verginin alış bedeli üzerinden hesaplandığı durumlarda, mükellefin malı teslim tarihine kadar bu malı mükellefe teslim eden tarafından yüzde 10'a kadar yapılan indirimler alış bedelinden de indirilir.”

hükmü yer almaktadır.

Mükelleflerin teslim ettikleri ve ÖTV Kanunu’nun II sayılı listesinde yer alan söz konusu mallara ilişkin hesapladıkları ÖTV’ nin matrahı, söz konusu malın alış bedelinden daha düşük ise, ÖTV alış bedeli üzerinden hesaplanacaktır. Bu malların mükellef tarafından teslimi tarihine kadar, malları mükellefe satanların satış bedeli üzerinden indirim yapmış olması halinde ise, mükellefin alış bedelinin yüzde 10’unu aşmamak üzere yapılan indirim tutarının düşülmesi sonucu kalan tutar ÖTV’ nin matrahının tespitinde dikkate alınması gerekmektedir..

Örneğin; otomobil bayii (M), distribütör (W)’den KDV hariç 150.000 TL’ye motor silindir hacmi 2000 cm³’ün üstünde olan bir otomobil satın almıştır. (M) bu otomobili satmadan önce, distribütör (W) bu otomobil için 20.000 TL’lik indirim yapmıştır. Daha sonra (M) bu otomobili müşterisi (A)’ya ÖTV ve KDV hariç 130.000 TL’ye satmıştır. Bu durumda otomobil bayii (M), alıcı (A) adına düzenleyeceği satış faturasında ÖTV ve KDV’yi aşağıdaki şekilde hesaplaması gerekmektedir.

IV- SONUÇ

Özel Tüketim Vergisi Kanunu’nda belirtildiği üzere bu kanuna ekli II sayılı listede yer alan mallardan kayıt ve tescile tabi olanların motorlu araç ticareti yapanlar (fabrika, ana bayi, bölge bayii, bayi, yetkili satıcı ve acenteler ile Maliye Bakanlığı’nca bu nitelikte oldukları tespit edilenler), kullanmak üzere ithal edenler ve müzayede yoluyla satışının gerçekleşmesi durumunda ÖTV’ye tabi olacağı esastır. Burada dikkat edilmesi gereken husus ÖTV matrahının tespiti sırasında; malı satan satıcıya malı temin eden tarafından yapılan ıskontoların, söz konusu alıcının malı alış bedelinin sadece yüzde 10’luk kısmına isabet eden kısmının matraha dahil edilmeyeceği hususudur. Ayrıca alış bedeli üzerinden yapılan indirimlerin de Vergi Usul Kanunu hükümleri kapsamında belgelendirilmesi gerekmektedir.

İlhan ÇETİN*

Yaklaşım

________________________________________

(*) Vergi Müfettişi (E. Vergi Denetmeni)