Ölüm Sigortasından hak sahiplerine bağlanan aylıkların başlangıç tarihleri bazı kriterlere göre farklılık göstermektedir.

I- GİRİŞ

Konuyla ilgili olarak 5510 sayılı Sosyal Sigortalılar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun “Hak Sahiplerinin Aylıklarının Başlangıcı, Kesilmesi ve Yeniden Bağlanması” başlıklı 35. maddesine göre sigortalının hak sahiplerine bağlanacak aylıkları;

a) Sigortalının ölüm tarihini,

b) Hak sahibi olma niteliğinin ölüm tarihinden sonra kazanılması halinde bu niteliğin kazanıldığı tarihi takip eden aybaşından itibaren başlatılır.

Makalemizde konuyu detaylı olarak ve örnekle izah etmeye çalışacağız.

II- ESKİ VE YENİ DÜZENLEMEYE GÖRE UYGULAMALARIN KARŞILAŞTIRILMASI

Mevcut uygulamada, yukarıda da ifade edildiği üzere sigortalının ölümü halinde hak sahiplerine bağlanacak aylıklar sigortalının ölüm tarihini takip eden aybaşından başlayacaktır. Mülga Yasa 506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanunu’nda ise uygulama daha farklı idi. Şöyle ki; Kurum’dan malûllük ve yaşlılık aylığı almakta iken ölen sigortalıların hak sahiplerinin aylıklarının başlangıcı tahsis numarasının son rakamına göre ödeme dönemi başından itibaren başlayacak olması idi. Yani aybaşı kavramı kamu ve özel olmasına göre özelse (1’inden.kamu ise 15’inden) itibaren başlayacaktır. Eski uygulamaya göre ödeme döneminden başlayacak olması da ayın 17’si ile 26’sına rast gelen günden başlayacaktır.

Örnek–1: Kurumdan yaşlılık aylığı almakta iken 02.09.2009 tarihinde vefat eden sigortalı Ahmet Bey’in geride kalan hak sahibi olarak özel bir işyerinde sigortalı olarak çalışan eşi Zeynep Hanım varsayalım. Bu durumda müteveffa Ahmet beyin eşi Zeynep Hanım’a ölüm aylığı bağlanacak olup aylığın başlangıcı 01.10.2009 tarihi olacaktır.

Örnek–2: Kurumdan malûllük aylığı almakta iken 03.07.2007 tarihinde vefat eden Ayşe Hanım’ın geride kalan hak sahibi olarak kızı Gülsüm Hanım bulunduğunu düşünelim. Kızı Gülsüm Hanım’ın ölüm aylığının başlangıcı 21.07.2007 tarihi olacaktır (21.07.2007 tarihi tahsis numarasının son rakamına denk gelen gündür. Bu tespit de aşağıdaki tabloya göre tespit edilmiştir).

III- 01.10.2008 TARİHİNDEN ÖNCE VEFAT EDEN SİGORTALILARIN HAKSAHİPLERİNE ASKERLİK VE DOĞUM BORÇLANMASI İLE ÖLÜM AYLIĞI BAĞLANMASI

Hak sahiplerine ölüm aylığı bağlanabilmesi için 4/a sigortalıları için gerekli 900 gün prim ödeme gün sayısı şartını yerine getirmeyenlerden 01.10.2008 tarihinden önce vefat edenlerin hak sahipleri, vefat eden erkek ise askerlik borçlanması, kadın ise doğum borçlanmasını yaparak ölüm aylığına hak kazanabilmektedirler. 01.10.2008 tarihinden sonra vefat halinde ise borçlanma olmaksızın 900 gün şartı aranmaktadır. Dolayısıyla ölüm tarihi 01.10.2008’den önce ve sonra olmasına göre farklılık arz etmektedir.

Örnek–1: Sigortalı Murat Bey 02.04.2006 tarihinde vefat etmiştir. Geride hak sahibi eşi Fatma Hanım bulunmaktadır. Ölüm aylığı bağlanabilmesi için sigortalının toplam 700 gün prim ödeme gün sayısı bulunmaktadır. 900 güne tamamlamak için 200 gün prim gerektiğinden, hak sahibi Fatma Hanım eşinin 200 gün askerlik borçlanmasını yaparak ölüm aylığı bağlatabilir.

IV- HAKSAHİPLİĞİNİN ÖLÜM TARİHİNDE VARLIĞI VE SONRADAN KAZANILMASI

Sigortalının ölüm tarihinde hak sahibi olması durumunda aylık başlangıcı ölüm tarihini takip eden aybaşından itibaren başlayacaktır. Fakat hak sahibi sıfatını sonradan kazanması durumunda müracaat tarihini takip eden aybaşından başlayacaktır.

Örnek–1: Sigortalı Mustafa Bey 03.11.2009 tarihinde vefat etmiştir. Geride hak sahibi olarak kızı Kezban Hanım bulunmaktadır. Hak sahibi Kezban Hanım 01.12.2009 tarihinden ölüm aylığı bağlanacaktır. Kezban Hanım’ın 03.04.2010 tarihinde işe başlaması durumunda tahsis numarasının son rakamına göre işe başlama tarihini takip eden ödeme döneminden yani 17.04.2010 tarihinden itibaren aylığı kesilecektir. Ancak Kezban Hanım’ın 24.05.2010 tarihinde çalıştığı işten ayrılarak 03.07.2010 tarihinde tahsis talebinde bulunduğunu varsaydığımızda ise, bu sefer, Kezban Hanım’a müracaat tarihini takip eden aybaşından yani 01.08.2010 tarihinden başlamak üzere ölüm aylığı bağlanacaktır.

Örnek–2: Sigortalı Ahmet Bey 11.12.2009 tarihinde vefat etmiştir. Geride hak sahibi olarak kızı Emine Hanım bulunmaktadır. Fakat Emine Hanım babasının ölüm tarihinde evlidir. Emine Hanım’ın daha sonra, 14.02.2010 tarihinde eşinden boşandığını ve 03.06.2010 tarihinde de tahsis talebinde bulunduğunu kabul ettiğimizde, Emine Hanım boşanma tarihini takip eden aybaşından yani 01.03.2010 tarihinden itibaren ölüm aylığı bağlanacaktır.

V- SONUÇ

01.10.2008 tarihinden yani sosyal güvenlikte yeni düzenlemenin yürürlüğe girmesinden sonra vefat eden sigortalıların hak sahiplerine ölüm tarihini takip eden ay başından itibaren ölüm aylığı bağlanmaktadır. Fakat söz konusu tarihten önce vefat edenlere ise ölüm tarihini takip eden ödeme dönemi bazından itibaren aylık bağlanmaktadır. Öte yandan sigortalının öldüğü tarihte hak sahibi olup, bu niteliğin kaybedilmesi ve daha sonra tekrar kazanılması durumunda hak sahipleri, hak sahibi olma niteliğinin tekrar kazanıldığı tarihi takip eden aybaşından değil müracaat tarihini takip eden aybaşından itibaren aylıklarını almaya başlayacaklardır.

Süleyman UZUNOĞLU*

Yaklaşım

*  SGK, Kadıköy Sosyal Güvenlik Merkezi Müdür Yrd.