Türkiye İstatistik Kurumunun verilerine göre, Haziran 2011 itibariyle, ülkemizde 15.611.878 adet motorlu araç bulunmakta ve bunların 7.855.344 adeti, yani %50.31'i otomobil ve bin kişiye düşen otomobil sayısı yaklaşık 105 iken bu oran Avrupa Birliğinde yaklaşık 570'dir.

1) Giriş

Günümüzde otomobil lüks olmaktan çıkmış ve ihtiyaç haline gelmiştir. Ancak, vergi sistemimiz otomobili hala kısmen lüks kabul etmekte ve Dünya'nın en yüksek efektif vergi yüküyle vergilemeye devam etmektedir. Avrupa Birliği ülkelerinde, otomobilden  özel tüketim vergisi (ÖTV) alınmazken, ülkemizde motor silindir hacmine göre %37, %60 ve %84 oranlarında ÖTV alınıyor. Ayrıca, ÖTV dahil tutara %18 oranında katma değer vergisi (KDV) uygulanmakta ve otomobilde vergi yükü %61.10 ila %117.12 arasında değişiyor.

Binek otomobil vergi sistemimizde, özellikle vergi idaresinin, her zaman fazlasıyla dikkat ve ilgisini çeker. Çünkü, tahakkuk edecek vergi tutarı kolay tahmin edilebilir. Tahsilatın tahakkuka oranı çok yüksektir. Alımı ve satımı verginin ödenmesi şartına bağlı olduğundan, vergiden kaçınma veya vergi kaçırma imkanı yoktur veya çok sınırlıdır. Ülkemizde, otomobil halen bir servet unsuru kabul edildiğinden ve 1.000 kişiye düşen otomobil sayısı gelişmiş ülkelere göre düşük olduğundan, vergiye karşı direnç azdır.

2) Binek otomobilin tanımı

Otomobil, yapısı itibarıyla, sürücüsü dahil en çok sekiz oturma yeri olan ve insan taşımak için imal edilmiş bulunan motorlu araçtır (197 s. MTVK md.1/2).

Binek otomobillerinin kapsamı Türk Gümrük Tarife Cetvelinin 87.03 pozisyonunda tanımlanmıştır. 87.03 pozisyonunda yer alan eşyaların tanımına ilişkin olarak, 8 Seri No.lu Gümrük Genel Tebliği (Tarife-Sınıflandırma Kararları (RG: 27/7/2005-25888) ile 2 Seri No.lu Gümrük Genel Tebliğinde (Gümrük Tarife Cetveli Açıklama Notları) (RG:6/2/2010-27485) gerekli açıklamalar yapılmıştır. Buna göre;

• 1+1, 1+3, 1+4 veya 1+7 koltuklu, şoför ve öndeki yolcunun arkasındaki kısımda emniyet kemerleri veya emniyet kemeri montajı için tertibat, koltuk ve emniyet ekipmanı montajı için sabit tertibat, aracın iç kısmının her tarafında, araçların yolcu bölümlerinde yer alan konfor özellikleri ve iç döşemeleri (örneğin yer kaplamaları, havalandırma, iç aydınlatma, küllükler), iki yan panel boyunca arka camları bulunan (en arkada yük bölümünün sağ ve sol taraflarında cam bulunsun bulunmasın); şoför ve öndeki yolcuların bölümü ile insan veya eşya taşınması için kullanılan arka bölüm arasında sabit bir panel veya bariyer bulunmayan kapalı kasa motorlu taşıtlar 87.03 pozisyonunda yer almakta olup, binek otomobiller bu kapsamda değerlendirilmektedir.
• 87.03 pozisyonunda tanımlanan binek otomobiller ve esas itibariyle insan taşımak üzere imal edilmiş diğer motorlu taşıtlar (87.02 pozisyonuna girenler hariç) (steyşın vagonlar ve yarış arabaları dahil) hem insan hem eşya taşıyabilen motorlu araçlar gibi "çok amaçlı araçları" kapsamaktadır.
• Ambulanslar, mahkum taşımaya mahsus arabalar, para arabaları, cenaze arabaları, itfaiye öncü arabaları gibi özel amaçla yapılmış motorlu taşıtlar 87.03 pozisyonunda yer almakla birlikte, 2007/13033 sayılı Bakanlar Kurulu Kararının eki I sayılı listenin 9. sırası haricinde tutulmuştur. Dolayısıyla, binek otomobil gibi verilemeye tabi tutulmamaktadır.

Binek otomobilin tanımına ilişkin ayrıntılı açıklamalar 08/08/2011 tarih ve 60 Sıra No.lu Katma Değer Vergisi Sirkülerinde yer almaktadır.

Kullanılmış binek otomobil ise, 2007/13033 sayılı Bakanlar Kurulu Kararının 1 inci maddesinin (5) numaralı fıkrasında, (I) sayılı listenin 9 uncu sırasında; 4760 sayılı Özel Tüketim Vergisi Kanununa göre özel tüketim vergisine tabi olmayan taşıtlar şeklinde tanımlanmıştır.

3) Binek otomobil teslimlerinde KDV oranı

Kullanılmış binek otomobil teslimlerinde KDV oranı %1'dir. Kullanılmamış binek otomobiller ile 3065 sayılı Katma Değer Vergisi Kanununun 30 uncu maddesinin birinci fıkrasının (b) bendine göre binek otomobillerinin alımında yüklenilen katma değer vergisini indirim hakkı bulunan mükelleflerin, bu araçları tesliminde ise KDV oranı %18'dir.

Diğer taraftan, 2008/13426 sayılı Bakanlar Kurulu Kararnamesinin 2 nci maddesinde; KDV Kanununun 30/b maddesine göre binek otomobillerinin alımında yüklenilen KDV'yi indirim hakkı bulunan mükelleflerin, kiralamak veya çeşitli şekillerde işletmek üzere iktisap ettikleri ve 31/12/2007 tarihi itibarıyla aktiflerinde veya envanterlerinde bulunan binek otomobillerinin iktisap tarihinden itibaren 2 yıl geçtikten sonra teslime konu olması halinde, bu teslimde % 1 oranında KDV uygulanacağı ifade edilmiştir. 31/12/2007 tarihinden sonra iktisap edilen binek otomobiller açısından bu düzenlemenin etkisi yoktur.

Kullanılmış araçların KDV Kanununun 1/1 maddesi kapsamında ticari mahiyetteki teslimi veya 1/3-d maddesi kapsamında müzayede yoluyla satışı KDV'ye tabi tutulacaktır(60 Sıra No.lu KDV Sirküleri).

4) Binek otomobil kiralama şirketleri ödedikleri KDV'yi indirim konusu yapabilir

Bilindiği üzere, 3065 sayılı KDV Kanununun 30 uncu maddesinin birinci fıkrasının (b) bendine göre, faaliyetleri kısmen veya tamamen binek otomobillerinin kiralanması veya çeşitli şekillerde işletilmesi olanların bu amaçla kullandıkları binek otomobillerinin alış belgelerinde gösterilen KDV hariç olmak üzere, binek otomobili alımında yüklenilen KDV'nin indirimi mümkün  değildir.

Bu çerçevede, gerçek usulde vergilendirilen taksi işletmecisi, sürücü kursu ve otomobil kiralama şirketi gibi işletmelerin faaliyetleri ile ilgili satın aldıkları binek otomobilleri nedeniyle ödenen KDV indirim konusu yapılabilecektir. Bu mükelleflerin binek otomobilinin alış belgesinde gösterilen KDV, ait olduğu takvim yılı aşılmamak kaydıyla, ilgili belgelerin kanuni defterlere kaydedildiği vergilendirme döneminde, bu araçların fiilen faaliyette kullanılmaya başlanılıp başlanılmadığına bakılmaksızın indirilebilecektir(KDVK md. 29/3, 30; 60 Sıra No.lu KDV Sirküleri).

Örneğin; mükellef tarafından araç kiralama faaliyetinde kullanılmak üzere Ocak/2010 döneminde satın alınan araç nedeniyle ödenen KDV, bu dönemde aracın kiralanıp kiralanmadığına bakılmaksızın indirilebilecektir (60 Sıra No.lu KDV Sirküleri).

Binek otomobili işletmeciliği ile uğraşan mükelleflerin işletme amacı dışında satın aldıkları binek otomobillerinin alış belgelerinde gösterilen KDV'nin indirim konusu yapılması mümkün değildir.

Örneğin; otomobil kiralama şirketinin kiralama amacı dışında şirketin kendi ihtiyacı için aldığı otomobil (örneğin; genel müdüre veya personele tahsis edilen otomobil vb.) nedeniyle yüklenilen KDV'nin indirim konusu yapılması mümkün bulunmamaktadır(60 Sıra No.lu KDV Sirküleri).

Aynı şekilde A Oto Servis ve Ticaret A.Ş.'nin test sürüşü aracı olarak aktifine kaydettiği binek otomobiline ait yüklenilen KDV'yi indirim konusu yapması mümkün değildir(60 Sıra No.lu KDV Sirküleri).

5) Binek otomobil alımında ödenen ÖTV doğrudan gider yazılabilir

Bilindiği üzere, binek otomobiller, gayrimenkul gibi maliyet bedeliyle değerlemeye tabi tutulmaktadır. Özel Tüketim Vergilerini maliyet bedeline ithal etmekte veya genel giderler arasında göstermekte mükellefler serbesttirler (213 s. VUK md. 262, 269 ve 270).

Dolayısıyla, özel tüketim vergilerinin maliyete intikali halinde amortisman yoluyla giderleştirme yöntemi tercih edilmiş olacaktır. Kurumun ilk yıllarda zararlı olması ve zarar mahsup imkanının yok olmaması için bu yöntem tercih edilebilir. Ancak, genel olarak, ödenen özel tüketim vergisinin doğrudan ve tek defada gider yazılması tercih edilmektedir ve edilmelidir.

6) Araç kiralama şirketleri kıst değil, tam amortisman ayırma hakkına sahiptir

İşletmelere ait binek otomobillerinin aktife girdiği hesap dönemi için ay kesri tam ay sayılmak suretiyle kalan ay süresi kadar amortisman ayrılır. Amortisman ayrılmayan süreye isabet eden bakiye değer, itfa süresinin son yılında tamamen yok edilir. Bu düzenleme, uygulamada, kıst amortisman olarak nitelenmektedir. Ancak, faaliyetleri kısmen veya tamamen binek otomobillerinin kiralanması veya çeşitli şekillerde işletilmesi olanların bu amaçla kullandıkları binek otomobilleri için kıst amortisman uygulanmamaktadır ve ne zaman alınırsa alınsın 12 aylık, yani tam amortisman, hesaplanarak gider yazılabilmektedir (213 s. VUK md. 320;  234 ve 241 Sıra No.lu VUK GT).

7) Araç kiralama şirketleri motorlu taşıtlar vergisini gider yazabilir

Binek otomobillere ait motorlu taşıtlar vergisi prensip olarak gelir ve kurumlar vergisi matrahının tespitinde gider olarak dikkate alınamaz. Uygulamada tercih edilen tabirle, motorlu taşıtlar vergisi kanunen kabul edilmeyen gider niteliğindedir. Ancak, taşıt kiralama faaliyeti ile uğraşan işletmelerin bu amaçla kiraya verdikleri taşıtlar için ödenen motorlu taşıtlar vergisi gelir ve kurumlar vergisi matrahının tespitinde gider olarak indirilebilir. Burada dikkat edilmesi gereken husus, sadece kiraya verilen araçların motorlu taşıtlar vergilerinin gider yazılabileceği hususudur (197 s. MTVK md.14).

http://www.altindagymm.com.tr/tr/html/365

---------------------------------------------------------------------------------------------

Yukarıda yer verilen açıklamalar, konuya ilişkin genel bilgiler içermektedir. Özdoğrular smmm ltd. şti./ www.ozdogrular.com, işbu dokümanın içeriğinden kaynaklanan veya içeriğine ilişkin olarak ortaya çıkan sonuçlardan dolayı herhangi bir sorumluluk iddiasında bulunulamaz.