Bir mal veya hizmetin hangi fiyat, bedel ve şartlarla satılabileceğini gösteren teklifname niteliğindeki ticari mektuba proforma fatura adı verilmektedir.

I- GİRİŞ        

Bir diğer ifadeyle proforma fatura, satışa konu olacak malın, nihai satış işleminden önce, satıcının alıcıya yapmış olduğu teklifi içeren faturadır. Alıcının ön hazırlık yapabilmesi için önemli olan bu faturalar, kesin fatura niteliği taşımaz.

Biz de bu yazımızda öncelikle proforma faturanın niteliğini açıkladıktan sonra bu tür faturaların damga vergisine tabi olup olmadığını yasal düzenlemeler çerçevesinde açıklamaya çalışacağız.

II- PROFORMA FATURANIN NİTELİĞİ

Bilindiği üzere 213 sayılı Vergi Usul Kanunu’nun “Faturanın Tarifi” başlıklı 229. maddesinde fatura, “Satılan emtia veya yapılan iş karşılığında müşterinin borçlandığı meblağı göstermek üzere emtiayı satan veya işi yapan tüccar tarafından müşteriye verilen ticari vesika” şeklinde tanımlanmıştır.

Proforma fatura için ise kanunlarımızda yasal bir tanımlama yapılmamıştır. Öğretide ise proforma fatura; herhangi bir malın kesin satışından önce, fiyat ve vasfını göstermek üzere, satıcı veya imalatçı işletme tarafından malı satın almak isteyen firma ya da kişiye verilen bir belge olarak tanımlanmaktadır.

Anlaşılacağı üzere proforma fatura bir tür teklif mektubu niteliğini taşımaktadır. Teklif mektubu niteliği taşıyan bu faturaların üzerinde “Proforma Fatura” ibaresi yer almaktadır. Proforma fatura şekil olarak faturaya benzemektedir. Proforma fatura, antetli(başlıklı) kağıda yazılı fatura görünümünde ve “Proforma Fatura” ibaresini taşıyan bir metinden ibarettir.

Proforma fatura, satışa konu olacak malın nihai satış işleminden önce, satıcının alıcıya yapmış olduğu teklifi içeren fatura olduğundan satıcı, ne miktardaki malı ne kadar ücret karşılığında satmak istediğini normal satış gerçekleştiriyormuş gibi bu faturaya işler ve alıcıya gönderir. Bu faturadaki fiyatlar kesin değildir. Ancak proforma faturada belirtilen rakamlar alıcı tarafından kabul edildiği takdirde proforma faturadaki bilgiler dikkate alınarak VUK’da belirtilen fatura düzenlenebilecektir.[1]

III- DAMGA VERGİSİ UYGULAMASI BAKIMINDAN PROFORMA FATURALAR

488 sayılı Damga Vergisi Kanunu’nun[2] 1. maddesinde bu Kanun’un “I” sayılı tabloda yazılı kağıtların damga vergisine tabi oldukları, kanundaki kağıtlar teriminin, yazılıp imzalanmak veya imza yerine geçen bir işaret konmak suretiyle düzenlenen ve herhangi bir hususu ispat veya belli etmek için ibraz edilebilecek olan belgeleri ifade ettiği, 2. maddesinde ise; vergiye tabi kağıtlar mahiyetinde bulunan veya onların yerini alan mektup ve şerhlerle, bu kağıtların hükümlerinin yenilenmesine, uzatılmasına, değiştirilmesine, devrine veya bozulmasına ilişkin mektup ve şerhlerin de damga vergisine tabi olduğu hükmü yer almaktadır.

Yine Kanun’un 3. maddesinde damga vergisinin mükellefinin kağıtları imza edenler olduğu, 4. maddesinde bir kağıdın tabi olacağı verginin tayini için o kağıdın mahiyetine bakılacağı ve kağıtların mahiyetlerinin tayininde, şekli kanunlarda belirtilmiş olanlarda kanunlardaki adlarına, belirtilmemiş olanlarda üzerlerindeki yazının tazammun ettiği hüküm ve manaya bakılacağı, mahiyeti tayin edilmek istenen kağıt üzerinde başka bir kağıda atıf yapılmışsa, atıf yapılan kağıdın hükümlerine nazaran iktisap ettiği mahiyete göre vergi alınacağı, 10. maddesinde damga vergisinin nispi veya maktu olarak alınacağı, nispi vergide, kağıtların nev’i ve mahiyetlerine göre, bu kağıtlarda yazılı belli para, maktu vergide kağıtların mahiyetlerinin esas olduğu hüküm altına alınmıştır.

Konuyla ilgili olarak yayımlanan 2 seri no.lu Damga Vergisi Genel Tebliği’nde[3];

“... proforma faturalara gelince; bu faturalar, münderecatı itibariyle teklifname mahiyetinde olduklarından 50 kuruşluk maktu damga vergisine tabidirler. Buna mukabil herhangi bir satış işleminde sadece proforma fatura ile iktifa ediliyor ve ayrıca esas fatura tanzim edilmiyorsa proforma faturaların da esas faturalar gibi vergiye tabi tutulması gerekmektedir...” açıklamalarına yer verilmiştir.

Yine 17 seri no.lu Damga Vergisi Genel Tebliği’nde[4] proforma faturalarında maktu damga vergisine tabi oldukları belirtilmiştir.

Bilindiği üzere damga vergisine tabi olan kağıtların neler olduğu anılan Kanun’un “I” sayılı tablosunda tek tek sayılmıştır. Bu tabloda 5281 sayılı Kanunla değişiklik yapılmış ve yapılan değişiklik sonrasında teklifnameler tablodan çıkarılmıştır.

Konu ile ilgili olarak yayımlanan 43 seri no.lu Damga Vergisi Genel Tebliği’nin[5] “6.1.1.” bölümünde ise;

“Diğer taraftan, teklifnameler de tablodan çıkarılmış olup, teklifname mahiyetinde değerlendirilen proforma faturalar ve bunların resmi dairelere ibraz edilecek özet, suret ve tercümeleri de damga vergisine tabi tutulmayacaktır.” açıklaması yapılmıştır. www.ozdogrular.com

IV- SONUÇ VE DEĞERLENDİRME

Görüleceği üzere proforma faturalar teklifname niteliğinde bir mektup olup, normal faturalardan ayrıdır. Ancak ticari hayatta çoğu zaman önceden bir mal veya hizmet için toplam bedelin belli bir kısmı verilerek anlaşma sağlandığı ve de mal alıcının eline geçince geriye kalan paranın ödeneceği şekillerinde de proforma faturalar düzenlenebilmektedir.

Aslında burada satıcı kendini garanti altına almakta ve malı vermeyi taahhüt etmektedir. Bu taahhüt neticesinde düzenlenen belgenin ismi her ne kadar proforma fatura olarak belirtilse de bu faturayı aslında bir taahhütname veya sözleşme olarak kabul etmekte mümkündür. Bu açıdan bakıldığında proforma fatura anılan Kanun’un “I” sayılı tablosundaki taahhütnameler gibi damga vergisine tabi olabilir.

Ancak yukarıda açıkladığımız üzere, 5281 sayılı Kanun sonrasında yayımlanan 43 seri no.lu Damga Vergisi Genel Tebliği’nde tereddütte mahal vermeyecek bir şekilde proforma faturaların teklifname mahiyetinde oldukları belirtilmiş; teklifnamelerin de yapılan düzenleme sonrası I no.lu tablodan çıkarılmış olmaları nedeniyle proforma faturaların ve bunların resmi dairelere ibraz edilecek özet, suret ve tercümelerinin de damga vergisine tabi tutulmayacağı belirtilmiştir.

Volkan AKSOYOĞLU*

E-Yaklaşım

(*) Vergi Müfettişi

[1] Uğur UĞURLU, “Proforma Faturadaki Bilgiler Vergi Tarhiyatına Dayanak Teşkil Edebilir mi?”, Vergi Raporu Dergisi, Sayı: 115, Nisan 2009

2] 11.07.1964 tarih ve 11751 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştır.

[3] 02.12.1964 tarih ve 11871 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştır.

[4] 14.03.1981 tarih ve 17279 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştır.

[5] 04.02.2005 tarih ve 25717 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştır.

---------------------------------------------------------------------------------------------

Yukarıda yer verilen açıklamalar, konuya ilişkin genel bilgiler içermektedir. Özdoğrular smmm ltd. şti./ www.ozdogrular.com, işbu dokümanın içeriğinden kaynaklanan veya içeriğine ilişkin olarak ortaya çıkan sonuçlardan dolayı herhangi bir sorumluluk iddiasında bulunulamaz.