SİGORTALILIK SÜRESİNİ ETKİLEYEN FAKTÖRLER
Emeklilik için temel parametrelerden biri olan sigortalılık süresi bazı özel durumların varlığı halinde farklı belirlenir. Sigortalılık sürelerini etkileyen faktörlerden başlıcaları olan 18 yaş öncesinde başlayan prim ödeme hali, çırak ve stajyerlikte başlayan sigortalılık, birden çok statüde sigortalılık bulunması halinde emeklilik için dikkate alınacak sigorta başlangıcı, askerlik ve analık, yurt dışı borçlanması yapılması halinde sigortalılık başlangıcı hakkında sizlere bilgi vermek istiyorum.
18 YAŞ ÖNCESİ BAŞLAYAN SİGORTALILIK
Bilindiği üzere kademeli emeklilik uygulamasına geçmeden önce 25 yıl sigortalılık süresi, 5000 gün prim ödeme şartını tamamlayanlar yaşı beklemeden emekli olabilseler de 1 Nisan 1981 tarihinden sigortalı olanlar hakkında sigortalılık süresinin 18 yaşın doldurulduğu tarihten başlayacağı hükmü gereği erkek sigortalılar 43 kadın sigortalılar ise 38 yaşından önce emekli olamamaktaydı. Kademeli emeklilik uygulamasıyla birlikte işe giriş tarihine göre belirlenen yaş şartı arandığından ve ilk kademe kadınlar için 40 erkekler için 44’ten başladığından 18 yaş öncesinde sigortalılık başlangıcı olanlar açısından bir kaybın söz konusu olmayacağını söyleyebiliriz. Dolayısıyla ilk defa sigortalı olduğu tarihte 18 yaşından küçük olan kadınlar için 20 yıl erkekler için 25 yıl sigortalılık süresini hesaplamanın anlamı olmayacaktır. Zira bu kişiler emeklilik için aranan yaşı tamamladığında sigortalılık sürelerini otomatikman sağlayacaktır. Örneğin; 1 Ocak 1970 doğumlu olan ve 15 Mart 1982 tarihinde 12 yaşında sigortalı olan erkek 25 yıl sigortalılık süresi, 5075 gün prim ödeme ve 46 yaşa tabidir. Her ne kadar 25 yıl sigortalılık süresini 18 yaşını doldurduğu tarihten 25 yıl sonra yani 1 Ocak 2013 tarihinde tamamlamış olsa da emekli olmak için 46 yaşını dolduracağı 1 Ocak 2016 tarihini bekleyecek ve en erken 5075 gün prim ödemek şartıyla 1 Ocak 2016 tarihinde emekliliğe hak kazanacaktır. Özellikle vurgulamak isterim ki; 18 yaşından önce sigortalı olanların bir hak kaybı söz konusu değildir.
ÇIRAKLAR İÇİN SİGORTALILIĞIN BAŞLANGICI
Sigortalılık süresinin başlangıcı ile ilgili olarak çıraklık başlangıcının sigorta başlangıcı sayılmayacağını belirtmemiz gerekir. Zira aday çırak, çırak ve işletmelerde meslek eğitimi gören öğrenciler hakkında iş kazaları ve meslek hastalıkları hükümleri uygulandığından aday çırak, çırak ve öğrenciler adına bu süreler içinde malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primleri ödenmediği için çıraklık başlangıcı sigortalılık başlangıcı olarak kabul edilmez. Dolayısıyla çırakların sigorta başlangıcı ilk defa malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi ödedikleri tarih olacaktır.
HİZMET BİRLEŞTİRMESİNDE SİGORTALILIĞIN BAŞLANGICI
Birden fazla sosyal güvenlik kurumuna tabi çalışması olanların sigortalılık süresinin başlangıcı 2829 sayılı Sosyal Güvenlik Kurumlarına Tabi Olarak Geçen Hizmetlerin Birleştirilmesi Hakkında Kanunun 6’ncı maddesinde düzenlenmiştir. Buna göre, Kurumlardan herhangi birine ilk defa sigortalı olunan tarih, sigortalılık süresinin başlama tarihidir. Örneğin; 1 Ocak 1998 tarihinde SSK sigorta başlangıcı olan ve öncesinde 25 Ekim 1986 tarihinde Bağ-Kur prim ödemesi bulunan kişinin ilk defa sigortalı olduğu tarih 25 Ekim 1986 olarak değerlendirilir, SSK şartlarından emekliliği ise 25 yıl sigortalılık süresi, 49 yaş 5300 gün olarak belirlenir.
BORÇLANMALARDA SİGORTALILIĞIN BAŞLANGICI
Sigortalılık süresinin başlangıcının tespitinde askerlik borçlanması, yurt dışı hizmet borçlanması, diğer borçlanmalar (doktora, avukatlık stajı gibi) ile itibari hizmet süreleri de önemli rol oynamaktadır. Borçlanılabilecek bu süreler ilk defa sigortalı olunan tarihlerin öncesinde ise sigortalılık başlangıcı da değişecektir. Çünkü, askerlik borçlanması, yurt dışında geçen sürelerin borçlanılması, doktora yapanların borçlanması, avukatlık staj sürelerinin borçlanması gibi 5510 sayılı Kanunun 41. maddesi ile 3201 sayılı Kanun kapsamında yapılan borçlanmalar sigortalılığın başlangıç tarihini geriye götürebilmektedir.
Örneğin; 02.01.1960 doğumlu olan ve ilk defa SSK’ya tabi bir işte 1 Ekim 1984 tarihinde çalışmaya başlayan sigortalı 1981-1983 yılları arasında toplam 20 ay askerlik yapmışsa, Bu sigortalının askerlik borçlanması yapması halinde sigortalılık başlangıcı 1 Şubat 1983 tarihine gelmiş olacaktır. Dikkat edilmesi gereken konu askerlik yaptıktan sonra ilk defa sigortalı olanların askerlik borçlanması ile sigortalılık başlangıcının geriye gittiğidir. Aksi halde sigortalılık başlangıcının değişmesi söz konusu olmaz. Örneğimizdeki sigortalının ilk defa 01.12.1979 tarihinde sigortalı olduğunu kabul edersek, bu sigortalının askerlik borçlanması yapması halinde sigortalılık başlangıcı değişmeyecektir. Sadece askerlik süresi kadar prim gün sayısı kazanacaktır. Özellikle belirtelim ki; doğum borçlanmaları sigortalılık süresini geriye götürmez. Şerif Akçan http://www.turkiyegazetesi.com/makaledetay.aspx?id=509564 --------------------------------------------------------------------------------------------- Yukarıda yer verilen açıklamalar, konuya ilişkin genel bilgiler içermektedir. Özdoğrular smmm ltd. şti./ www.ozdogrular.com, işbu dokümanın içeriğinden kaynaklanan veya içeriğine ilişkin olarak ortaya çıkan sonuçlardan dolayı herhangi bir sorumluluk iddiasında bulunulamaz. |
