Geçtiğimiz hafta içerisinde Maliye Bakanı tarafından da açıklandığı üzere, önümüzdeki dönemde Gelir Vergisi Kanunu ve Vergi Usul Kanunu yeniden yazılacak.

Bu konuda uzun bir süredir Vergi Konseyi bünyesinde çalışmalar yapılmaktaydı. Artık son aşamalarına gelinen süreçte Gelir İdaresi bünyesinde oluşturulan komisyonlar vasıtasıyla yeni kanun tasarılarına son şekli verilerek bu yıl içerisinde nihai metnin tamamlanması bekleniyor.

Bu haftaki yazımızda Vergi Usul Kanunu'nun yeniden yazımının önemine ve sivil toplum kuruluşlarının üzerine düşen görevlere değinmek istiyoruz.

50 yıllık kanun değişiyor

1961 tarihli Vergi Usul Kanunu, ekonomik gelişmelere ve yeni ihtiyaçlara bağlı olarak, geçen zaman içerisinde pek çok kez değişikliğe uğramış, ilave düzenlemelerle değişen ekonomik çevre kavranmaya çalışılmıştır.

Son olarak 6009 sayılı Kanun ile özellikle vergi incelemelerine yönelik olarak bir çok yeni düzenleme yapılmıştır.

Ne var ki, kanuna yapılan yerinde müdahaleler bir taraftan da kanun sistematiğine zarar vermiş, ister istemez birbiriyle bağlantısı kopan kanun hükümleri bazı yeni sorunları da beraberinde getirmiştir.

Vergi Kanunlarının da birbiriyle bağlantısının kopmuş olması, biriken sorunların belli aralıklarla temizlenmesi ihtiyacını doğurmakta, bu ihtiyaç da dönemsel vergi aflarını beraberinde getirmektedir.

2011 yılı başlarında kabul edilen ve kamuoyunda Af Yasası olarak bilinen Bazı Alacaklarının Yeniden Yapılandırılması Hakkındaki 6111 sayılı Kanun, yaşanan sıkıntıların mevcudiyetinin en önemli göstergelerinden biridir.

Yarım kalan iş tamamlanıyor

2006 yılında sil baştan yazılan Yeni Kurumlar Vergisi Kanunu'nda gösterilen başarıyı diğer vergi kanunlarının yeniden yazımının izlememesi önemli bir kayıptı.

Kurum kazançlarının vergilemesinde yeni bir döneme girilirken gerçek kişilerin kazançlarının vergilendirilmesini düzenleyen Gelir Vergisi Kanunu'nun ve tüm vergi kanunları için rehber niteliğindeki Vergi Usul Kanunu'nun yenilenmemesi sorunların çözümünde yarım bir başarı elde edilmesine yol açmıştı.

Şimdi ise eksik sacayakları tamamlanarak vergi mevzuatımızın çerçevesi yeniden çiziliyor.

Vergi Usul Kanunu'nun önemi

Vergi Usul Kanunu doğrudan vergileme hükümleri içeren bir kanun değil. Adı üzerinde, sadece usul hükümlerini içeriyor. Ancak verginin tarh edilmesinden tebliğine, vergi incelemelerinden defter belge düzenine ve hepsinden önemlisi vergi cezalarına kadar tüm vergilerin abc'si bu kanunda belirleniyor.

Ana başlıkları itibariyle Vergi Usul Kanunu'nun içeriğini aşağıdaki gibi özetleyebiliriz:

- vergilemede yetkili organlar

- mükellefiyet ve sorumluluğa ilişkin ana hükümler

- vergilemede kanuni ve idari sürelere ilişkin ilkeler

- vergi alacağının tayinine yönelik olarak tarh, tebliğ, tahakkuk ve tahsil aşamaları

- ödeme ve zamanaşımı

- yoklama, arama ve vergi incelemesi süreci

- idarenin bilgilendirilmesi ve ibraz mükellefiyeti

- defter tutma esasları, kayıt nizamı, kayıtların tevsiki, belge düzeni ve tasdik esasları

- iktisadi kıymetlerin değerleme esasları, enflasyon düzeltmesi ve amortisman uygulaması

- vergi suçları ve ceza hükümleri

- vergi uyuşmazlıklarında başvurulacak idari yollar

- pişmanlık, ıslah, uzlaşma müessesesi ve vergi yargısı

Beklentilerin yoğunlaştığı alanlar

- mükelleflere yapılan tebligatta yaşanan sıkıntılar

- değer tespitlerinde takdir komisyonlarını tek yetkili kılan sistemin tıkanması

- vergi kesintisi yapanlara ve kanuni temsilcilere yüklenen aşırı sorumluluk

- piyasa koşullarının üzerinde ve cezalandırıcı nitelikte gecikme faizleri

- Türk Ticaret Kanunu ile çelişki içerisindeki defter düzeni, aşırı belge düzenine dayalı vergi yapımızın yarattığı sıkıntılar

- tasdik yapan mali müşavirlerin ortaya çıkan vergi ve cezalardan mükellefle birlikte sınırsız müteselsil sorumlu görülmesinin doğurduğu sıkıntılar

- yeni finansal araçları kavramaktan uzak kalan değerleme hükümleri

- değerleme hükümlerinin kendi içerisindeki çelişkiler ve eksiklikler

- amortisman uygulamalarındaki farklılıkların doğurduğu sıkıntılar

- düzenleme eksikliğinin faturasını mükellefe çıkaran ve yorum farklılıklarından vergi cezası yaratabilen incelemeler

- geriye dönük vergi düzenlemeleri

- ceza hükümlerinin yeniden ele alınması gereği

- ağır işleyen vergi yargısı

Ortak talepler

- takdir komisyonlarının yapısının yeniden düzenlenmesi

- değerleme şirketlerinin de değer tespitinde yetkili kılınması

- sorumluluk hükümlerinin yeniden ele alınması ve iyi niyetli kişileri koruyucu hükümler ihdas edilmesi

- gecikme faizlerinin cezalandırıcı niteliğinin giderilmesi

- defter belge düzeninin yeni Türk Ticaret Kanunu ile uyumlu hale getirilmesi

- kayıt dışı ekonomi ile mücadelede belge kontrolünden ziyade para hareketlerinin izlenmesine ağırlık veren vergi inceleme sistemi oluşturulması

- mali müşavirlerin sorumluluğunun tutarlı ve işler bir çerçeveye oturtulması

- değerleme hükümlerinin çağın ihtiyaçlarına, yeni finansal araçların kavranmasına imkan tanıyan yapıya kavuşturulması ve belirsizliklerin ortadan kaldırılması

- incelemelerin standardizasyona kavuşturulması

- amortisman hükümlerinin mümkün mertebe uluslararası finansal raporlama standartları ile uyumlu hale getirilmesi

- vergi kanunlarındaki ihtilaf yaratıcı hükümlerin düzeltilmesi

- idarenin tebliğ, sirküler, özelge sistemini daha etkili kullanarak sorunlara daha oluşmadan müdahale etmesi

- etkin ve caydırıcı ancak aynı zamanda adil ve vergiye uyumu özendiren ceza hükümleri

- işler bir vergi yargısı

Sivil toplum kuruluşlarının önemi

Maliye Bakanlığı bir süredir yeni kanun ve tebliğ çalışmalarında nihai metni oluşturmadan önce, hazırladığı ön taslakları kamuoyunun bilgisine sunarak farklı kesimlerin öneri ve değerlendirmelerini de almaktadır.

Tüm bakanlıklar için örnek niteliğindeki bu uygulama ile sorunları bilfiil yaşayan kesimler çözüm önerilerini bakanlığın bilgisine sunma fırsatı yakalamaktadır. Böylece  sorunlar daha gerçekçi olarak saptanmakta, çözümler de bir o kadar daha etkili olmaktadır.

Aynı uygulama Yeni Vergi Usul Kanunu'nun hazırlanmasında da uygulanıyor. İdare şimdiden sivil toplum kuruluşlarının görüş ve önerilerini almaya başladı. Taslak metnin sunumuyla birlikte toplumun tüm kesimleri önerilerini bakanlığa iletme fırsatı yakalayacak.

Bu noktada herkese büyük sorumluluk düşmekte. Herkese, çünkü bu kanun toplumun sadece belli bir kesimini değil tamamını ilgilendiren, tüm ekonomik yaşama yön verecek yeni bir çerçeve çiziyor.

Çözüm odaklı yaklaşım

Sorunların tespitinde ve dile getirilmesinde gösterdiğimiz çabayı elimizi taşın altına koymakta göstermediğimiz aşikar.

Çözüm önerileri daha çok vergi uzmanlarının makalelerinde yer almaktan öteye geçemiyor. Kamuoyu baskısından yoksun öneriler çoğu kez yazıldığı yerde kalıyor. Böyle gelmiş böyle gider anlayışının ötesine geçilemediği taktirde çözümlerin kendiliğinden geleceğini ummak en hafifinden beyhude bir bekleyiş olacaktır.

Sorunlarımız belli. Çözümler de bir o kadar açık aslında. İhtiyacımız olan, sorumluluk alarak daha etkin ve yönlendirici bir yaklaşımla bu çözümlerin kanun içerisinde yerini almasını sağlamak. Burada görev doğrudan mükellefin kendisine düşüyor. Çözümün parçası olamayanlar ileride yaşanacak sorunların haklı muhatabı olacaktır. E&Y Türkiye/Onur Elele

Vergi Konseyince Hazırlanan Vergi Usul Kanunu Taslağı

UYARI: Yukarıda, Vergi Konseyi tarafından hazırlanan ancak kamuoyuna yansıdığı haliyle son hali olmadığı anlaşılan Taslak dikkate alınarak, dikkat çekici bazı konularla sınırlı olarak özet yapılmıştır. Mevcut Vergi Usul Kanunu’nun yürürlükte olduğu, Taslağın hukuki bir bağlayıcılığının olmadığı, Vergi Konseyinin nihai taslağının kısmen veya tamamen değişebileceği, Taslağın nihai halinin de hukuki bir bağlayıcılığının da olmayacağı dikkate alınmalıdır. Konuyla ilgili gelişmeler çerçevesinde gerekli bilgilendirmeler yapılacaktır./www.ozdogrular.com

---------------------------------------------------------------------------------------------

Yukarıda yer verilen açıklamalar, konuya ilişkin genel bilgiler içermektedir. Özdoğrular smmm ltd. şti./ www.ozdogrular.com, işbu dokümanın içeriğinden kaynaklanan veya içeriğine ilişkin olarak ortaya çıkan sonuçlardan dolayı herhangi bir sorumluluk iddiasında bulunulamaz.