Amortismana tabi iktisadi kıymetlerin satılmasından veya hasar halinde sigortadan alınan tazminatlar nedeniyle ortaya çıkan karın yenileme fonuna alınması, ilişkin düzenlemeler  V.U.K.'nun 328. ve 329. maddelerinde  yer verilmiştir.

Yenileme fonu ayrılması için aranan birinci şart, bilanço esasında defter tutulmasıdır. İlgili kanun maddelerinde açıkça bir hüküm olmamakla birlikte yenileme fonu olarak alınacak karın pasifte geçici nitelikte bir hesapta tutulacağı ifadesine yer verilmiştir. Bu açıdan değerlendirildiğinde işletme hesabı esasına göre defter tutan mükellefler yenileme fonu ayıramazlar . Ayrıca kanun maddesinin gerekçesinde de yenileme fonu ayrılabilmesi için bilanço esasına göre defter tutulması gerektiği belirtilmiştir.

Kazancı basit usulde tespit edilen ticari kazanç sahipleri, zirai işletme hesabı esasına göre kazançları tespit edilen zirai kazanç sahipleri ile serbest meslek kazanç defteri tutan serbest meslek erbabının yenileme fonu uygulamasından faydalanması söz konusu değildir.

Yenileme fonu ayrılması için aranan diğer şart da satılan veya elden çıkarılan iktisadi kıymetin yenilenmesinin zorunlu bulunması veya işletmeyi idare edenlerce ilgili sabit kıymetin yenilenmesi konusunda karar verilmiş ve teşebbüse geçilmiş olmasıdır.

Dikkat edileceği üzere işletme için söz konusu iktisadi kıymetin yenilenmesi zorunlu ise bu durumda idarecilerin konuya ilişkin kararı ve teşebbüse geçilmiş olması şartı aranmaz. Ancak anılan kıymetin mevcudiyeti işletme için zorunluluk arz etmiyorsa yenileme fonu ayrılabilmesi için idarecilerin konuya ilişkin karar vermiş ve teşebbüse geçmiş olmaları gerekmektedir.

Yöneticilerce karar verildiği,yönetim kurulu kararının karar defterine geçirilmesi ile ispatlanır.

Satılan iktisadi kıymetin yerine aynı niteliklere sahip benzeri veya teknolojik gelişmeye uygun yeni modelleri satın alınmalıdır. Aksi durumda yenileme fonu uygulamasından yararlanılması söz konusu olamayacaktır.

Örneğin satılan iktisadi kıymet kamyonet ise, bunun yerine binek otomobil alınmışsa, burada yenileme değil yeni bir iktisadi kıymetin satın alınması söz konusudur. Yeni iktisadi kıymetin tahsis edileceği hizmet aynı olmadığı için, eski iktisadi kıymetin satılması nedeniyle oluşan karın yenileme fonuna alınması söz konusu değildir.

V.U.K.'nun 328 ve 329. maddelerinde yenileme fonunun pasif geçici hesapta azami üç yıl tutulabileceği ve her ne sebeple olursa olsun bu süre içinde kullanılmamış olan karların üçüncü yılın vergi matrahına ekleneceği hüküm altına alınmıştır. Uygulamada üç yıllık sürenin nasıl hesaplanacağı, başka bir deyişle Kanun Maddesi'nde yer alan üç yıl ifadesinden ne anlaşılması gerektiği konusunda tereddütler ve farklı görüşler ortaya çıkmaktadır.

Vergi idaresi vermiş olduğu birçok özelgesinde Yenileme fonu olarak ayrılan karlar üç yıl içinde kullanmadığı takdirde üçüncü yılın vergi matrahına eklenmesi gerekmekte olduğunu; burada sözü edilen yıldan takvim yılı değil hesap yılının anlaşılması gerektiğini ifade etmektedir. Örneğin 29.12.2006 tarihinde tesis edilen yenileme fonu 31.12.2008 tarihi itibariyle vergi matrahına eklenmelidir. Burada fiili süre 2 yıl 2 gün olmasına rağmen yenileme fonu iki yıl vergi dışı bırakılmış olduğundan üçüncü yıl olan 2008 yılı matrahına ilavesi gerekmektedir. Nasıl yılın son gününde satın alınan bir demirbaş için bir yıllık amortisman ayrılabiliyorsa buradaki iki günlük süre de bir takvim yılı olarak dikkate alınacaktır.

Renewal Fund

Provisions regarding  the recording of the profits arising from the indemnifications obtained from the insurance in the case of sale or damaging of the  depreciable economic assets, are regulated in Articles 328 and 329 of the Tax Procedures Code.

The primary condition for the setting aside of a renewal fund is  that, the concerned enterprise should maintain its records on the basis of  balance sheet. Although a clear cut provision does not exist in the concerned articles, it is stated that the profit total to be received as renewal fund shall be recorded under a suspense account in the  liabilities section of the balance sheet. In this respect, taxpayers who keep their books on operating accounts basis, are not allowed to set aside renewal fund. Moreover, in the justification section of the concerned article, it is stated that only taxpayers who maintain legal books on balance sheet basis are entitled to set aside renewal funds.

Taxpayers whose commercial earnings are determined on simple earnings basis, farmers   of whose agricultural earnings are determined  on agricultural operating accounts basis, and independent professionals who maintain independent professional books, are not entitled to benefit from renewal  funds application.

Another condition for setting aside of renewal fund is that, the renewal of the economic asset that was sold or discharged, should be obligatory, or that a decision has been passed and put into effect by the administrators of the enterprise concerning the renewal of the concerned fixed asset.

As  could be noted,  in cases when the renewal  of an economic asset is obligatory for an enterprise, the requirement of  the passing and implementation of a decision  by the administrators of that enterprise is not obligatory. However, if the availability of that  asset is not a vital requirement for the enterprise,  it is a requisite that the administrators of the enterprise have passed and implemented a decision regarding the subject matter.

 The passing of a relevant decision by the administrators is verified through the recording of the board of directors resolution in the book of resolutions.

 The economic asset that is sold should be replaces by a new model that possesses the same conditions or that is in conformity with the technological developments otherwise, entitlement to  the renewal fun application shall be out of question.

For example, assuming that the sold asset is a truck, and if the enterprise has purchased a car instead of a truck, the transaction in question would be the purchase of a new economic asset. Since the service to which the new car will be allocated shall not be the same as compared to the truck, the profit that is formed as the result of the former economic asset, shall not be recorded under the renewal fund.

In articles 328 and 329 of the Tax Procedures Code, it is stated that the renewal fund could be retained under a suspense account in the liabilities section of the balance sheet, and that the profits that have not been used for whatever reason during this period shall be added to the tax base of the third year. In practice, there exists certain uncertainties and conflicting opinions on how this three years period shall be determined, in other words, what should be  exactly understood from the term “three years”.

 In a great number of rulings that it has issued, the Tax Administration has asserted that in cases when the profits that are set aside as renewal funds are not used within a period of three years, they will have to be  added up to the tax base at the end of the third year; and that the term “year” used in this context refers to fiscal years and not to calendar years. For example, a renewal fund that was initiated on 29.12.2006, should be added up to the tax base n 31.12.2008.  here, although the actual period is 2 years and 2 days,  since the renewal fund was excluded from tax for two years, it should be added up to the tax base of the year 2008,  which is the third year. Just as a full  year’s depreciation can be set aside for a fixed asset that was acquired on the last date of the year, in this context, the period of two days may be taken into consideration as one calendar year. Muhasebe Vergi

---------------------------------------------------------------------------------------------

Yukarıda yer verilen açıklamalar, konuya ilişkin genel bilgiler içermektedir. Özdoğrular smmm ltd. şti./ www.ozdogrular.com, işbu dokümanın içeriğinden kaynaklanan veya içeriğine ilişkin olarak ortaya çıkan sonuçlardan dolayı herhangi bir sorumluluk iddiasında bulunulamaz.