25.02.2011 tarih ve 6111 sayılı Kanun’un 51. maddesiyle, 5510 sayılı Yasa’ya 01.03.2011 tarihinden geçerli olmak üzere ek 5. madde ilave edilmiştir.

I- GİRİŞ

Ek 5. madde, tarım veya orman işlerinde hizmet akdiyle süreksiz olarak çalışanların sigortalılığını düzenlemektedir.

Ek 5. madde kapsamında tarım işlerinde hizmet akdiyle süreksiz olarak çalışanlar, 5510 sayılı Yasa’nın 4. maddenin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamında (SSK sigortalılığı) sigortalı sayılmakta ve her ay 30 tam gün olarak dikkate alınmaktadır.

6111 sayılı Kanun’un 52. maddesiyle, 5510 sayılı Yasa’ya eklenen geçici 29. maddeye göre, ek 5. madde kapsamında sigortalı olanların ödeyecekleri prim oranları prime esas günlük kazanç alt sınırının 18 katı üzerinden başlanılarak, takip eden her yıl için bir puan arttırılmak suretiyle 30 katını geçmemek üzere tespit edilmektedir.

Ek 5. madde kapsamında sigortalı olmanın sağladığı bahse konu indirimli prim ödeme ve 4/a (SSK) sigortalısı sayılma gibi avantajlar yüzünden binlerce vatandaşımız, SSK (4/a sigortalılık statüsü) şartlarında emekli olmak için tamamlamaları gereken son üç buçuk yılı, ek 5. madde kapsamında (tarım SSK) sigortalı olarak doldurmak istemektedirler.

Ancak, birçok SGK İl Müdürlüğü tarla, bağ ve bahçe gibi gayrimenkullere ait tapu kaydı olan vatandaşları ek 5. madde (tarım SSK) kapsamında sigortalı olarak kabul etmeyip, 5510 sayılı Yasa’nın 4. maddesinin birinci fıkrasının (b) bendinin (4) numaralı alt bendi kapsamında (tarım Bağ-Kur) sigortalı yapmaktadırlar.

Bu makalemizde; tarla, bağ ve bahçe gibi tapu kaydı olan vatandaşların ek 5. madde (tarım SSK) kapsamında sigortalı olup olamayacaklarına yönelik açıklamalarda bulunmaya çalışacağız.

II- TARLA, BAĞ VE BAHÇE TAPUSU OLANLARIN EK 5. MADDE KAPSAMINDA NEDEN SİGORTALI YAPILMADIĞI

Tarım işlerinde hizmet akdiyle süreksiz çalışanlar, 5510 sayılı Yasa’nın ek 5. maddesi kapsamında sigortalı olmak istediklerinde, SGK İl Müdürlüklerinden Tarım İşlerinde Hizmet Akdiyle Süreksiz Çalışanlara Ait Giriş Bildirgesi ve Sigortalılık Belgesi (eski adıyla tarım İB formu) almaktadırlar.

Giriş bildirgesindeki gerekli bilgileri doldurup söz konusu bildirgeyi muhtara ve tarım müdürlüğüne imzalattıklarında, giriş bildirgesinin SGK’ya intikal tarihi itibariyle ek 5. madde kapsamındaki sigortalılıkları başlatılmaktadır.

Ancak SGK İl Müdürlükleri, ek 5. madde kapsamında sigortalı olma talebinde bulunan vatandaşın sigortalılık belgesinde tarla, bağ ve bahçe sahibi olduğuna ilişkin tapu kaydı varsa, giriş bildirgesi Kurum kayıtlarına intikal etse bile bu kişiyi ek 5. madde kapsamında sigortalı yapmamaktadır.

SGK il müdürlüklerinin bu uygulamasına dayanak ise, tapu kaydı olan vatandaşların kendi nam ve hesabına tarımsal faaliyette bulundukları varsayılarak, bu durumdaki kişilerin 5510 sayılı Yasa’nın 4. maddenin birinci fıkrasının (b) bendinin (4) numaralı alt bendi kapsamında (tarım Bağ-Kur) sigortalı sayılmaları gerektiğidir.

III- TARLA, BAĞ VE BAHÇE TAPUSU OLANLARIN EK 5. MADDE KAPSAMINDA SİGORTALI YAPILMASI GEREKİR

Bilindiği üzere, 5510 sayılı Yasa’nın bütün hükümleriyle birlikte yürürlüğe girdiği 1 Ekim 2008’den itibaren tarımda kendi nam ve hesabına çalışanların sigortalılıkları, iki tür kayda göre[1] tespit edilmeye başlanmıştır. Bunlardan birincisi; ziraat odası kayıtları, ikincisi ise; tarım il/ilçe müdürlüğü kayıtlarıdır. 5510 sayılı Yasa kapsamında tarım 4/b sigortalısı olacakların sigortalılıklarında öncelikle Ziraat Odası kayıtları esas alınmaktadır. Tarım il/ilçe müdürlüğündeki kayıtlara ise, Ziraat Odasının bulunmadığı yerlerde itibar edilmektedir.

Anlaşılacağı üzere, 5510 sayılı Yasa’da ve bu Yasa’ya istinaden çıkarılan ikincil mevzuatların hiç birisinde, tapu kaydına göre 5510 sayılı Yasa’nın 4. maddesinin birinci fıkrasının (b) bendinin (4) numaralı alt bendi kapsamında (Tarım Bağ-Kur) sigortalı olunacağına dair bir hüküm bulunmamaktadır.

Hatırlanacağı üzere, tapu kayıtlarına göre sigortalı olabilme imkanı, 1 Ekim 2008’den önceki Bağ-Kur uygulamalarında bulunmakta idi. Çünkü, mülga 2926 sayılı Yasa’nın “tescilde esas alınacak kayıtlar” başlıklı 10. maddesinde; “Sigortalıların kayıt ve tescil işlemlerinde …ile diğer kamu kurum ve kuruluşlarının kayıtları esas alınır…” hükümleri yer almaktaydı.

Bir kısım SGK il müdürlüklerinin tarla, bağ ve bahçe tapusu olan kişileri 5510 sayılı Yasa’nın ek 5. maddesi kapsamında sigortalı yapmamalarının nedeninin eski Bağ-Kur uygulamalarından kalan alışkanlıklardan kaynaklandığını düşünüyoruz.

Bu itibarla, SGK müdürlüklerine ek 5. madde kapsamında (Tarım SSK) sigortalı olmak için müracaatta bulunan çiftçi vatandaşlardan tapu kaydı olduğu için sigortalılık tescilleri yapılmayanların ilgili il müdürlüklerine, tapulu arazide kendi nam ve hesabına çalışmasının bulunmadığını, yalnızca tapu kaydına göre 5510 sayılı Yasa kapsamında tarım 4/b sigortalısı olunamayacağını, bu nedenle ek 5. madde kapsamında sigortalılık tescilinin yapılması gerektiği hususlarını ihtiva eden bir dilekçe yazmalarını önemle tavsiye ederiz.

Ancak bu konuda bir hususu açıklamakta fayda vardır. Tarım işlerinde hizmet akdiyle süreksiz çalıştığı için 5510 sayılı Yasa’nın ek 5. maddesi kapsamında sigortalı olmak için SGK müdürlüklerine müracaat eden kişinin, tarla tapusunun yanında Ziraat Odası kaydı da varsa, bu kişi Ziraat Odası kaydı devam ettiği sürece ek 5. madde kapsamında sigortalı olamaz. Bu durumdaki bir kişinin 5510 sayılı Yasa’nın 4. maddesinin birinci fıkrasının (b) bendinin (4) numaralı alt bendi kapsamında (Tarım Bağ-Kur) sigortalı olması gerekmektedir.

Örnek olarak, Bay A’nın 2010’da başlayan Ziraat Odası kaydı ve 2009’da edindiği tarladan dolayı tapu kaydı bulunmaktadır. Bay (A), bulunduğu yerdeki SGK müdürlüğüne 15.10.2011’de müracaat ederek 5. madde (tarım işçiliği) kapsamında sigortalı olmak istemiştir. Bay (A)’nın Ziraat Odası kaydı devam etmesi nedeniyle, 15.10.2011’den itibaren 5510 sayılı Yasa’nın 4. maddesinin birinci fıkrasının (b) bendinin (4) numaralı alt bendi kapsamında (Tarım Bağ-Kur) sigortalı sayılacak ve ek 5. madde kapsamında sigortalı olamayacaktır.

Ancak Bay (A), Ziraat Odasından aldığı re’sen muafiyet belgesini SGK Müdürlüğü’ne verdiği takdirde, tarım 4/b sigortalılığı muafiyet belgesi tarihi itibariyle sona erecek ve bundan sonra ek 5. madde kapsamında sigortalı olabilecektir.      

IV- EK 5. MADDE KAPSAMINDA TARIM SİGORTALISI OLMANIN NEDEN ÖNEMLİ OLDUĞU

Bilindiği üzere, 1 Ekim 2008’den önce 1 gün bile olsa sigortalılığı (Bağ-Kur, SSK, Emekli Sandığı) olanların, mülga 2829 sayılı Yasa’nın 8. maddesine göre son yedi yıllık hizmet          süresi içinde, fiili hizmet süresi fazla olan kanun/kurum (Bağ-Kur, SSK, Emekli Sandığı) kapsamında emekli olma hakları devam etmektedir.

Günümüz itibariyle emekli olabilmenin yaş ve prim ödeme gün sayısı açısından en kolay ve kestirme yolu, 4/a sigortalılık statüsü (SSK sigortalılığı) şartlarında emekli olabilmektir. Bu nedenle, konuyu bilen birçok yurttaşımız kendi gerçek mesleğinde sigortalılığını SSK şartlarında emekliliğine son üç buçuk yıl kalana kadar devam ettirtmekte, daha sonra üç buçuk yıl (1261 gün) SSK (4/a) şartlarında prim ödeyerek erken emekli olmakta ve yüksek emekli aylığı almaktadırlar.

5510 sayılı Yasa’a ek 5. madde eklenmezden önce, bu durumdaki kişiler 1261 gün SSK (4/a) primi ödeme şartını, bir işverenin yanında kendilerini sigortalı gösterip aylık yaklaşık 330 TL prim ödeyerek (işveren ve vergiler dahil) yerine getiriyorlardı.

Ek 5. madde ile birlikte tarımda çalışan işçiler günümüz itibariyle aylık yaklaşık 174 TL bir bedel ödeyerek SSK şartlarında son üç buçuk yılını tamamlayabileceklerdir. Çünkü, 5510 sayılı Yasa’nın ek 5. maddesinde aynen; “Tarım veya orman işlerinde hizmet akdiyle süreksiz olarak çalışanlar, 4. maddenin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamında sigortalı sayılırlar.” hükümleri bulunmaktadır.

Ayrıca, 01.03.2011 tarihinden sonra tarım işlerinde hizmet akdiyle süreksiz olarak çalışmalarından dolayı ek 5 inci madde kapsamında sigortalı olanların bir ay içindeki sigortalılık süresi eskiden olduğu gibi 15 gün olarak değil, 30 gün olarak dikkate alınmaktadır.www.ozdogrular.com

V- SONUÇ

25.02.2011 tarih ve 6111 sayılı Torba Yasa’nın 51. maddesiyle, 5510 sayılı Yasa’ya ek 5. madde eklenmiş ve 01.03.2011’den sonra tarım işlerinde hizmet akdiyle süreksiz çalışanlara yeniden sigortalı olma hakkı getirilmiştir.

Ek 5. madde ile birlikte, son üç buçuk yılını SSK (4/a) şartlarında geçirip 4/a şartlarında emekli olmak isteyen vatandaşlarımıza büyük bir imkan ve kolaylık gelmiştir. Ek 5. madde kapsamında sigortalı olan tarım işçileri, kendilerine bir muhasebeci veya işveren aramadan yalnızca giriş bildirgelerini muhtara ve tarım müdürlüğüne onaylatarak ve üstelik yarı yarıya (aylık 173,26 TL) prim ödeyerek tarım işçi SSK’lısı olabilmektedirler.

Ancak, uygulamada bazı SGK müdürlükleri tarla, bağ, bahçe tapu kaydı olan tarım işçilerini, 5510 sayılı Yasa’nın 4. maddesinin birinci fıkrasının (b) bendinin (4) numaralı alt bendi kapsamında (Tarım Bağ-Kur) sigortalı olmaları gerektiği düşüncesiyle, ek 5. madde kapsamında tescil etmemektedirler.

SGK müdürlüklerinin yaptığı bu uygulama yersiz ve hatalıdır. 5510 sayılı Yasa ve ikincil mevzuatların hiçbir yerinde tapu kayıtlarına göre tarım 4/b sigortalılık tescilleri yapılacağına dair bir hüküm yoktur.

Ziraat Odası veya tarım müdürlüklerinde kayıtları devam edenlerin ek 5. madde kapsamında sigortalı olmaları mümkün değildir. Çünkü, bir kişinin Ziraat Odası veya tarım müdürlüklerinde kaydının olması kendi nam ve hesabına çalıştığının göstergesi olarak kabul edilmektedir ki, bu durumda 5510 sayılı Yasa’nın 4. maddesinin birinci fıkrasının (b) bendinin (4) numaralı alt bendi kapsamında (Tarım Bağ-Kur) sigortalı sayılması gerekmektedir. Kaldı ki, ek 5. maddede; “Bu madde kapsamındaki sigortalıların 4. madde kapsamında çalışmaları halinde, bu madde kapsamındaki sigortalılıkları sona erer.” hükümleri bulunmaktadır.

Ancak, yine de Ziraat Odası veya tarım müdürlüğü kaydı var olup devam edenlerin, tarım işçiliğinden dolayı ek 5. madde kapsamında sigortalı olması mümkündür. Bu durumda olanlar, Ziraat Odalarından re’sen muafiyet belgesi (EK-2/A) aldıklarında, tarım 4/b sigortalılık statüsünün dışında kalacaklar ve son üç buçuk yılı yarı yarıya prim ödeyerek SSK şartlarında geçirebilecekler ve SSK (4/a) şartlarında emekli olabileceklerdir.www.ozdogrular.com

Derda AKCAN*

E-Yaklaşım

( * ) Sosyal Güvenlik Uzmanı

[1] Bu ifadelerimiz, 5510 sayılı Yasa’nın 8 ve 9. maddeleriyle 12.05.2010 tarihli Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliği’nin 11. ve devamı maddesi hükümleriyle sabit bulunmaktadır.

------------------------------------------------------------------------------------------------------

Yukarıda yer verilen açıklamalar, konuya ilişkin genel bilgiler içermektedir. Özdoğrular smmm ltd. şti./ www.ozdogrular.com, işbu dokümanın içeriğinden kaynaklanan veya içeriğine ilişkin olarak ortaya çıkan sonuçlardan dolayı herhangi bir sorumluluk iddiasında bulunulamaz.