Sosyal Güvenlik Kurumu’nca işverenlere, sigortalılara, isteğe bağlı sigortalılara, gelir ve aylık almakta olanlara ve bunların hak sahiplerine, genel sağlık sigortalılarına ve bakmakla yükümlü olduğu kişilere fazla veya yersiz olarak yapıldığı tespit edilen ödemeleri, 

5510 sayılı Kanun’un 96. maddesi ile “Fazla veya Yersiz Ödemelerin Tahsili İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik”([1])te ayrıntılı şekilde düzenlenmiştir. Fazla ve yersiz ödemelerin tahsilat işlemlerinin hangi hükümlere göre yapılacağı fazla ve yersiz ödemelerin tespit tarihine göre yapılacaktır.

I- GİRİŞ

Ancak, söz konusu ödemenin 5510 sayılı Kanun’un yürürlülük tarihi olan 01.10.2008’den önce olması halinde mülga Kanun hükümlerine göre belirlenecek olup 4/a sigortalıları için 27.04.1995 tarih 332909 sayılı Genel Yazı ve 13.01.2003 tarih 12-121 sayılı Genelge’de belirtildiği üzere 4/b sigortalıları için 2002/33 sayılı Genelge’nin 7.6. bölümünde belirtilen usul ve esaslar doğrultusunda tahsil işlemleri yapılacaktır. Tespit tarihi 01.10.2008 tarihinden sonra olması halinde 5510 sayılı Kanun’un 96. maddesine göre tahsil edilecektir.

II- YERSİZ ÖDEMELER NELERDİR?

* Sigortalılara ve hak sahiplerine yapılan fazla ve yersiz ödemeler geçici iş göremezlik, emzirme evlenme ve cenaze ödemeleri,

* Yaşlılık ve ölüm toptan ödemeleri,

* Sürekli iş göremezlik ve ölüm geliri malûllük, yaşlılık ve ölüm aylıkları ile aylıklarla birlikte ödenen ek ödemeler,

* Uzun ve kısa vade sigorta kollarından karşılanan yol, gündelik ve refakatçi giderleri yersiz ödemelerin çeşitlerini oluşturmaktadır. Fazla ve yersiz ödemeler kontrol, denetim, inceleme, Sayıştay’ca kesin hükme bağlama veya yargılama sonucunda tespit edilir. Fazla ve yersiz ödemeler iki şekilde tespit edilir.

1. Sigortalı ve hak sahiplerinin kasıtlı veya kusurlu davranışlarından doğan yersiz ödemeler,

2. Kurum’un hatalı işlemlerinden doğan yersiz ödemelerdir.

III- SİGORTALI VE HAKSAHİPLERİNİN KASITLI VEYA KUSURLU DAVRANIŞLARINDAN DOĞAN YERSİZ ÖDEMELER

Sigortalı ve hak sahiplerine toptan ödeme, gider ve masraflarının yapılması ile gelir veya aylık bağlanması, ödenek yapılması sırasında kendi kasıt ve kusurlarından davranışlarından doğan fiiller nelerdir?

* Kurum’a verilen veya ibraz edilen belgelerle gerçeğe aykırı bildirimde bulunulması,

* Kurum’ca hazırlanan belgelerle bildirilmesi taahhüt edilen durum değişikliklerin bir ay içinde Kurum’a bildirilmemesi,

* Kanun’da öngörülen şartlar yerine gelmediği halde sahte bilgi ve belgelerle yardımlardan yararlandırılması ile gelir ve aylık bağlatılması,

* Sahte hizmet kazandırılmak suretiyle yardımlardan yararlandırılması ile gelir ve aylık bağlatılması,

* Boşanma nedeniyle gelir veya aylık bağlandıktan sonra boşandığı eşiyle fiilen birlikte yaşaması,

* Gelir ve aylıkların kesilmesi gerektiği halde durumun gizlenmesi veya bildirilmemesi,

* Sigortalılar ile gelir veya aylık alanlara yapılan ödemelerden haksahipliği sona ermesine rağmen herhangi bir kişi tarafından tahsilat yapılması sigortalı ve hak sahiplerinin fazla ve yersiz ödemelerin kendi kasıt ve kusurundan kaynaklanan ödemeleri

oluşturmaktadır.

Örnek: Sigortalı Ertuğrul Bey’e 1.10.2006 tarihinden başlamak üzere yaşlılık aylığı bağlanmıştır. Daha sonra Ertuğrul Bey’in Giresun’da ki çalışmalarından 1998 yılına ait 120 günün sahte hizmet olduğu anlaşılmıştır.1998 yılı 120 gün primi iptal edildikten sonra aylık alma hakkını yitirmiştir. Bu durum Kurum’ca 01.08.2017 yılında tespit edilmiştir. Daha sonra Eylül/2017 dönemine hitaben aylıkları kesilmiştir. Ertuğrul beyin tahsis rakamının son rakamı 5 olduğundan her ayın 19’unda aylıklarını almaktadır. Bu durumda yapılacak işlem sigortalının kasıt ve kusurlu davranışlarından kaynaklandığından Kurum’ca tespit tarihinden itibaren en fazla 10 yıllık sürede yapılan ödemeler tutarı kanuni faizi ile birlikte geri alınacaktır.

01.08.2017 yılında 10 yıl düştüğümüzde 01.08.2007 tarihinde başlamak üzere yersiz ödenen toplam 38.000,00 TL aylık ile Ağustos/2017 dönemi için ödenen 750,00 TL aylık olmak üzere toplamda 38.750,00 TL borç çıkmıştır. Buna göre 5510 sayılı Kanun’un 96. maddesine göre kanuni faizi ile birlikte tahsil edilecektir.

IV- KURUM’UN HATALI İŞLEMLERİNDEN DOĞAN YERSİZ ÖDEMELER

Kurum’un çalışma sisteminden, uygulama değişiklerinden, Kurum çalışanlarının kastlı veya kusurlu davranışları ile ihmal, dikkatsizlik ve bilgisizlilerinden kaynaklanan yersiz ödemeler sigortalı ve hak sahipleri dışında üçüncü kişilerin kastı ve kusurunun bulunmaması halinde Kurum’un hatalı işlemlerinden doğan yersiz ödemeler kapsamında değerlendirilir.

Örnek: Sigortalı Adem Bey’e 01.05.2011 tarihinden önce yaşlılık aylığı bağlanmıştır. Fakat aylık bağlanırken 1997 yılı 240 gün primin sigortalı Ertuğrul Bey’in hizmetleri ile karıştığı anlaşılmıştır. Bu durum Kurum’ca 17.07.2018 tarihinde tespit edilmiş olup sigortalı Adem Bey aylık alma hakkını kaybetmiştir. Daha sonra Ağustos/2018 dönemine hitaben aylıkları kesilmiştir. Bu durumda yersiz ödeme Kurum hatasından kaynaklandığından, yersiz ödemenin tespit tarihinden geriye dönük 5 yıllık sürede yapılan ödemeler sigortalar adına borç kaydedilecektir. Tespit tarihi olan 10.07.2018 tarihinden 5 yıl geriye gittiğimizde 10.07.2013 tarihinden başlamak üzere ödenen 23.000,00 TL aylık borç çıkarılmış olup 5510 sayılı Kanun’un 96. maddesine göre faizsiz olarak tahsil edilecektir.www.ozdogrular.com

V- SONUÇ

Sigortalı ve hak sahiplerine yapılan fazla ve yersiz ödemeler tahsil edilirken ilgililerin kasıt ve kusurundan kaynaklanmış ise geriye doğru 10 yıllık sürede yapılan ödeme tutarı hesaplanacak olan kanuni faizi ile birlikte tahsil edilir. Ancak Kurum’un hatalı işlemlerinden kaynaklanan fazla ve yersiz ödemeleri ise geriye doğru en fazla 5 yıllık sürede yapılan ödemeler dikkate alınır. Burada dikkat edilecek olan Kurum’un hatalı işlemlerinden kaynaklanan yersiz ödemeler faizsiz olarak tahsil edilir. Ancak ilgililere borcun tebliği tarihinden itibaren 24 aylık süre içinde ödenmesi istenir. Eğer bu süre içinde ödenirse faizsiz, 24 aylık sürenin dolduğu tarihten sonra yapılacak ödemelerde ise bu sürenin sonundan itibaren hesaplanacak olan kanuni faizi ile birlikte tahsil edilir. www.ozdogrular.com

Süleyman UZUNOĞLU*

E-Yaklaşım

(*) SGK, Kadıköy Sosyal Güvenlik Merkezi Müdür Yrd.

[1] 27.09.2008 tarih ve 27010 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştır.

------------------------------------------------------------------------------------------------------

Yukarıda yer verilen açıklamalar, konuya ilişkin genel bilgiler içermektedir. Özdoğrular smmm ltd. şti./ www.ozdogrular.com, işbu dokümanın içeriğinden kaynaklanan veya içeriğine ilişkin olarak ortaya çıkan sonuçlardan dolayı herhangi bir sorumluluk iddiasında bulunulamaz.