30 GÜNDEN AZ ÇALIŞANLAR İSTEĞE BAĞLI SİGORTALI OLABİLİR
Küreselleşmenin sonuçlarından bir tanesi de tam zamanlı çalışmanın terk edilmesi bunun yerine kısmi zamanlı çalışma modellerinin benimsenmesidir. Biz bu tür çalışma biçimlerine esnek çalışma diyoruz. 4857 sayılı İş Kanunumuza göre, işçilerin kısmi çalışma sözleşmesiyle ay içinde 30 günden az çalışmaları mümkündür.

5510 sayılı Reform Kanunu kısmi süreli çalışanları diğer bir ifade ile ay içinde 30 günden az çalışan sigortalıların sosyal güvencelerini koruyucu nitelikte çok özel düzenlemeler yer vermiştir. Bunlardan en önemlisi, sigortalının ay içinde 30 günden eksik kalan sürelerini isteğe bağlı sigorta ile 30 güne tamamlamasıdır ki; bu biçimde ödenen isteğe bağlı sigorta primleri emeklilik açısından 4/a kapsamında (SSK) değerlendirilmektedir. Bu haktan yararlanmak için isteğe bağlı sigortalı olma dilekçesi vermek ve primleri ödemek yeterlidir. Örneğin; Bir işletmede, kısmi süreli iş sözleşmesiyle (part-time) ay içinde 10 gün çalışan sigortalı geri kalan 20 günlük süre için isteğe bağlı sigortalı olarak prim ödeyerek sigorta gün sayısını 30’a tamamlayabilir. Bu günlerin tamamı emeklilikte 4/a kapsamında sigortalılık sayılır.

KISMİ SÜRELİ ÇALIŞANLAR EKSİK KALAN SÜRELERİ BORÇLANABİLİR
Reform Kanunumuzda değişiklik yapan 6111 sayılı Torba Kanun önemli bir borçlanma düzenlemesine yer vermiştir. Yürürlük tarihi 1 Mart 2011 olan yeni düzenlemeye göre kısmi süreli iş sözleşmesiyle çalışıp prim ödeme gün sayısı 30’dan az olanlar diledikleri zaman ay içinde 30 günden eksik kalan bu süreleri borçlanabilmektedir. Borçlanılabilen süreler 1 Mart 2011 tarihinden sonraya ait olmak üzere eksik kalan günlerle sınırlıdır. Örneğin; 1 Ocak 2011 tarihinden bu yana kısmi çalışma sözleşmesiyle ay içinde 15 gün çalışması olan sigortalı, 1 Mart 2011 tarihinden sonraki sürelere ait her ayın eksik kalan 15 gün primini borçlanmak suretiyle aylık prim ödeme gün sayısını 30’a tamamlayabilir.

4/B KAPSAMINDA SİGORTALI İKEN KISMİ SÜREYLE ÇALIŞMAK
5510 Sayılı Kanuna göre, 4/b kapsamında sigortalı sayılanların aynı zamanda bir başka iş yerinde iş sözleşmesiyle çalışması halinde 4/b kapsamındaki sigortalılığı durdurulmakta, kişi işten ayrılmadığı sürece yeniden 4/b kapsamında sigortalı sayılmamaktadır. Bu uygulama kısmi süreli iş sözleşmesiyle çalışanlar için de geçerlidir. Vergi mükellefiyeti ya da şirket ortağı olması nedeniyle daha önce 4/b kapsamında (Bağ-Kur) sigortalı iken aynı zamanda kısmi süreli olarak 4/a kapsamında (SSK) sigortalı olarak çalışanların 4/b kapsamındaki sigortalılığı sonlandırılmakta ve kişiye üç seçenek sunulmaktadır.

SİGORTALININ ÜÇ SEÇENEĞİ VAR, İYİ DÜŞÜNMEK GEREKİR
5510 sayılı Reform Kanununun sigortalıya sunduğu bu seçenekler;
1- Kısmi süreli iş sözleşmesiyle 4/a kapsamında sigortalı olarak çalıştığın için 4/b kapsamındaki sigortalılığın sona erdi. Dilersen 30 günden eksik alan süreleri  ilerleyen günlerde 30 güne tamamlamak üzere borçlan. Bu yöntemi seçersen borçlandığının süreler 4/a kapsamında sigortalılık sayılır.

2- Kısmi süreli iş sözleşmesiyle 4/a kapsamında sigortalı olarak çalıştığın için 4/b kapsamındaki sigortalılığın sona erdi. İstersen bu dönemlerdeki 30 günden eksik kalan süreleri isteğe bağlı sigortalı olmak yöntemiyle 30 güne tamamla. Bu yöntemi seçersen 30 günden eksik kalan süreler için ödeyeceğin isteğe bağlı sigorta primleri 4/a kapsamında sigortalılık sayılır.

3- Kısmi süreli iş sözleşmesiyle 4/a kapsamında sigortalı olarak çalıştığın için 4/b kapsamındaki sigortalılığın sona erdi. İstersen bu dönemlerde aynı zamanda 30 gün üzerinden 4/b kapsamından sigortalılık primi öde. Bu yöntemi seçersen emekliliğe esas prim günlerin 4/a kapsamından bildirilen günlerdir. Burada bir ayrıntıyı paylaşmak istiyorum. Her ne kadar 4/b kapsamında prim ödense de bu kapsamdaki primi ödenen günler emeklilik açısından dikkate alınmaz ancak prime esas kazançlar dikkate alınır. Üstelik ödenecek bu primler 30 gün üzerinden alınır.

Vergi mükellefiyeti ya da şirket ortağı olması nedeniyle daha önce 4/b kapsamında sigortalı iken aynı zamanda kısmi süreli iş sözleşmesi ile çalışmaya başlayanlara tavsiyem var. Bunların güne ihtiyaçları varsa 1. ya da 2. yöntemi seçmelerini, yeterli günleri olmakla birlikte prime esas kazacı yüksek tutarak emekli maaşını yüksekten bağlatmayı düşünüyorlarsa 3. yöntemi seçmelerini öneririm.

Şerif Akçan