Sosyal güvenlik sistemi içerisinde uzun vadeli sigorta kolları olarak bilinen malûllük, yaşlılık ve ölüm sigortaları priminin işveren hissesinden beş puanlık indirim teşviği(1) işverenlerin en çok tercih ettiği teşviktir.

I- GİRİŞ

21.04.2005 tarih ve 5335 sayılı Kanun’un 30. maddesinin ikinci fıkrası kapsamına giren kurum ve kuruluşlara ait işyerleri ile (genel bütçeye dahil daireler, katma bütçeli idareler, döner sermayeler, fonlar, belediyeler, il özel idareleri, belediyeler ve il özel idareleri tarafından kurulan birlik ve işletmeler, sosyal güvenlik kurumları, bütçeden yardım alan kuruluşlar ile özel kanunla kurulmuş diğer kamu kurum, kurul, üst kurul ve kuruluşları, kamu iktisadi teşebbüsleri ve bunların bağlı ortaklıkları ile müessese ve işletmelerinde ve sermayesinin %50’sinden fazlası kamuya ait olan diğer ortaklıklar) 08.09.1983 tarih ve 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu’na, 04.01.2002 tarih ve 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’na ve uluslararası anlaşma hükümlerine istinaden yapılan alım ve yapım işleri ile 4734 sayılı Kanun’dan istisna olan alım ve yapım işlerine ilişkin işyerleri, sosyal güvenlik destek primine tabi çalışanlar ve yurt dışında çalışan sigortalılar hakkında uygulanmayacağı konusunda düzenleme yapılmıştır. Makalemizde devamlı nitelikli işyerlerinin, ihale konusu işlerde beş puanlık indirimden yararlanırken dikkat etmesi gereken hususları açıklamaya çalışacağız. www.ozdogrular.com

II- BEŞ PUANLIK İNDİRİMİN KAPSAMI VE İŞVEREN İLE İLGİLİ ŞARTLARI

Malûllük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primlerinin işveren hissesinin beş puanlık kısmının Hazine’ce karşılanabilmesi için işverenlerin aşağıda yazılı yükümlülükleri yerine getirmesi gerekmektedir.

● Kanun’un 4. maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamındaki sigortalıları çalıştıran işverenlerin özel sektör işyeri işverenleri olması,

● 5510 sayılı Kanun türü seçilmek suretiyle düzenlenmiş aylık prim hizmet belgesinin Kurum’a yasal süresi içerisinde verilmesi,

● İşveren hissesi (Hazine’ce karşılanan tutar hariç) ile sigortalı hissesine düşen sigorta primlerinin yasal süresi içerisinde ödenmesi,

● İşverenin Sosyal Güvenlik Kurumu’na borcunun (sigorta primi, işsizlik primi, idari para cezası ve bunlara ilişkin gecikme cezası ve gecikme zammı) bulunmaması ve ya bu borçlarının 6183 sayılı Kanun’un 48. maddesine istinaden tecil ve taksitlendirilmiş olması

işverenlerin söz konusu teşvikten yararlanabilmesi için bu yükümlülükleri birlikte yerine getirmesi gerekmekte olup, vadesi gelmiş borçları bulunup bulunmadığı hususu ise her bir işyeri için ayrı ayrı değerlendirilmektedir. www.ozdogrular.com

III- 6111 SAYILI KANUN ÖNCESİ VE SONRASINDA İHALE KONUSU İŞLERDE BEŞ PUANLIK İNDİRİM

6111 sayılı Kanun ile 5510 sayılı Kanun’un 81. maddesinde değişiklik yapılmadan önce beş puanlık prim indiriminden yararlanan işverenlerin idarelerce yapılacak olan hak ediş ödemeleri sırasında, Hazine’ce karşılanmış olan prim tutarları, hak edişinden kesilmekteydi.

İşverenlerin ihale konusu iş ile ilgili hak ediş ödemesine esas yasal ödeme süresi geçmiş borçlarının olup olmadığının talep etmesi üzerine, işverenlerin beş puanlık indirimden yararlanıp yararlanmadığının tespiti yapılarak, söz konusu yazıların altına, işyerinde çalışan sigortalılardan dolayı 5510 sayılı Kanun’un 81. maddesinin birinci fıkrasının (ı) bendinde öngörülen beş puanlık prim indiriminden yararlanıldığı ve Hazine’ce karşılanılan tutar yazılarak, açıklama yapılmaktaydı. Hazine’ce karşılanan bu tutar işverenin hak edişinden kesilmekteydi.

6111 sayılı Kanun ile 81. maddenin birinci fıkrasının (ı) bendinde yapılan düzenlemeler sonucunda 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu ile 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu kapsamındaki alım ve yapım işleri ve 4734 sayılı Kanun’dan istisna olan alım ve yapım işleri ile uluslararası anlaşma hükümlerine istinaden yapılan alım ve yapım işlerine ilişkin işyerleri ile 4734 sayılı Kanun’dan istisna olan alım ve yapım işlerine ilişkin işyerlerinde çalıştırılan sigortalılardan dolayı, beş puanlık prim desteğinden yararlanılması mümkün bulunmamaktadır.

Burada dikkat edilmesi gereken ihale konusu işin devamlı nitelikteki işyeri sigortalıları ile yapılmış olması halinde; ihale konusu işte çalışan sigortalıların ihale konusu işin başlayıp bittiği süreler dışındaki prime esas kazançlarından ve ihale konusu iş haricindeki işlerde çalışan diğer sigortalılardan dolayı beş puanlık prim desteğinden yararlanılması mümkün olacak, ancak, 01.03.2011 tarihinden itibaren geçerli olmak üzere ihale konusu işin başlayıp bittiği tarihler arasında ihale konusu işte çalışan sigortalılardan dolayı bahse konu destekten yararlanılması mümkün olamayacaktır.

Örnek: 05.05.2011 tarihinde başlayan ihale konusu işin 7 kişi/40 gün olarak ihaleye çıkıldığı, ihale konusu işin devamlı nitelikteki işyeri sigortalıları ile yapıldığı ve söz konusu işyerinde 2011/Mayıs ayında 20 sigortalı çalıştırdığı varsayıldığında,

● İhale konusu işte çalışan yedi sigortalının 2011/Mayıs ayındaki 40 günlük süre içinde hak ettikleri ücretleri ile ücret dışı ödemeleri Kanun numarası seçilmeksizin düzenlenecek olan aylık prim hizmet belgesiyle,

● İhale konusu işte çalışan yedi sigortalının 2011/Mayıs ayındaki 40 günlük süre dışındaki hak ettikleri ücretleri ile ücret dışı ödemeleri ile ihale konusu işte çalışmayan on üç sigortalının prime esas kazançları 05510 Kanun numarası seçilmek suretiyle düzenlenecek olan aylık prim hizmet belgesiyle Sosyal Güvenlik İl Müdürlüğü/Sosyal Güvenlik Merkezlerine bildirilecektir.

Devamlı nitelikteki işyeri dosyasından yapılan ihale konusu işlerle ilgili olarak ilişiksizlik belgesi verilmeden önce, beş puanlık prim desteğinden yersiz yararlanıp yararlanmadığı hususu araştırılacaktır. Yapılan araştırma sonunda ihale konusu işin, başlayıp bittiği süreler zarfında çalışan sigortalılardan dolayı beş puanlık indirim desteğinden yararlandığının anlaşılması halinde, bu sigortalılar için 05510 Kanun numarası seçilmek suretiyle düzenlenmiş olan aylık prim hizmet belgesi için iptal nitelikte, Kanun numarası seçilmeksizin ek nitelikte aylık prim hizmet belgesi istenilecek, verilmemesi halinde re’sen düzenlenerek fark primler gecikme cezası ve gecikme zammı ile birlikte işverenden tahsil edilecektir. www.ozdogrular.com

IV- SONUÇ

5510 sayılı Kanun’un 81. maddesi yani herkes tarafından bilinen beş puanlık indirim teşviki ile ilgili olarak, 6111 sayılı Kanun ile yapılan düzenlemeler sonucunda Devlet İhale Kanunu ve Kamu İhale Kanunu kapsamındaki alım ve yapım işlerine ilişkin işlerde çalıştırılan, sigortalılardan dolayı beş puanlık prim desteğinden yararlanılması mümkün bulunmamaktadır. Ancak, ihale konusu işin, devamlı nitelikteki işyeri sigortalıları ile yapılmış olması halinde, ihale konusu işin başladığı ve bittiği süreler dışında ve ihale konusu iş dışında çalışan diğer sigortalılar için beş puanlık prim desteğinden yararlanması mümkün olacaktır.

Böyle olmakla birlikte, ihale konusu iş ile ilgili çalışanların veya çalışmayanların tespitinin ihale makamlarından gelecek cevabi yazılardan, sayı bazında tespiti mümkün görünse de ihale konusu işlerde çalışanların isimlerinin ve prime esas kazançlarının ay be ay ihale makamlarınca bildirilmesi halinde, Sosyal Güvenlik İl Müdürlüğü/Sosyal Güvenlik Merkezleri tarafından inceleme yapılması mümkün olacaktır.  www.ozdogrular.com

Hakan HASTÜRK *

Yaklaşım

(*)          SGK, Pendik Sosyal Güvenlik Merkezi Müdür Yrd.

(1)         Mustafa KESKİN - Naci ŞAHİN, SoSosyal Güvenlik Mevzuatı Açısından İşveren Yükümlülükleri ve Uygulama Esasları.

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Yukarıda yer verilen açıklamalar, konuya ilişkin genel bilgiler içermektedir. Özdoğrular smmm ltd. şti./ www.ozdogrular.com, işbu dokümanın içeriğinden kaynaklanan veya içeriğine ilişkin olarak ortaya çıkan sonuçlardan dolayı herhangi bir sorumluluk iddiasında bulunulamaz.