5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu(1) hükümlerine göre, hizmet akdi ile bir veya birden fazla işveren tarafından çalıştırılanlar ile kamu idarelerinde çalışıp Kanun’un 4. maddesinin birinci fıkrasının (c) bendine tabi olması öngörülmemiş olanlar...

I- GİRİŞ

4. maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamında, ticari kazanç veya serbest meslek kazancı nedeniyle gerçek veya basit usulde gelir vergisi mükellefi olanlar, gelir vergisinden muaf olup, esnaf ve sanatkar siciline kayıtlı olanlar, kolektif şirket ortakları, adi komandit şirketlerin komandite ve komanditer ortakları, donatma iştiraki ortakları, anonim şirketlerin yönetim kurulu üyesi olan ortakları, limited şirketlerin ortakları, sermayesi paylara bölünmüş komandit şirketlerin komandite ortakları, köy ve mahalle muhtarları, 6132 sayılı At Yarışları Hakkında Kanun’a tabi jokey ve antrenörler 4. maddenin birinci fıkrasının (b) bendi kapsamında, kamu idarelerinin kadro ve pozisyonlarında çalışmaya başlayanlar ise Kanun’un 4. maddesinin birinci fıkrasının (c) bendi kapsamında sigortalı sayılmıştır.

5510 sayılı Kanun’un 92. maddesi, sigortalının işe başlamasıyla/ticari faaliyet içine girmesiyle birlikte sigortalılığın zorunlu olarak başlayacağı, Kanun’da yer alan sigorta hak ve yükümlülüklerini ortadan kaldırmak, azaltmak, vazgeçmek veya başkasına devretmek için sözleşmelere konulan hükümlerin geçersiz sayılacağını hüküm altına alsa da, bu düzenleme, bildirim yükümlüsü tutulanlar açısından sigortalıyı SGK’ya bildirme zorunluluğunu ortadan kaldırmayacaktır.

Bu çalışmada, limited şirkete yeni ortak alınması ve/veya anonim şirketlerin yönetim kurulu üyeliğine yeni ortaklardan birinin veya birkaçının seçilmesi halinde yapılması gereken bildirimler anlatılacak, bildirim yükümlülüğüne uyulmaması halinde uygulanacak yaptırım hakkında bilgi verilecektir. www.ozdogrular.com

II- 4/b KAPSAMINDAKİ SİGORTALININ BİLDİRİM YÜKÜMLÜSÜ KİMLERDİR?

Ticari kazanç veya serbest meslek kazancı nedeniyle gerçek veya basit usulde gelir vergisi mükellefi olanlar, kolektif şirket ortakları, adi komandit şirketlerin komandite ve komanditer ortakları ve donatma iştiraki ortakları vergi mükellefiyetlerinin başladıkları tarihten itibaren sigortalı sayılacaktır. Vergi mükellefiyetleri başlatılan sigortalıların bildirimleri vergi dairelerince mükellefiyet işleminin tesis tarihinden itibaren iki ayı geçmemek üzere en geç 15 gün içerisinde yapılacaktır.

Gelir vergisinden muaf olup, esnaf ve sanatkar siciline kayıtlı olanların sigortalılıkları esnaf ve sanatkarlar sicil müdürlüklerine kayıtlı oldukları tarihten itibaren başlatılacaktır. Bildirimleri ise kayıtlı oldukları tarihten itibaren esnaf ve sanatkar sicil müdürlüklerince en geç 15 gün içinde SGK’ya bildirilecektir.

Limited şirket ortaklarının sigortalılığı, şirketin ticaret sicil memurluklarınca tescil edildiği tarihten itibaren başlatılacak ve ticaret sicil memurluklarınca tescil edildikleri tarihten itibaren 15 gün içinde SGK’ya bildirilecektir.

Limited şirket ortaklarından hisse devri alan yeni ortakların sigortalılıkları, ortaklar kurulunca devrin yapılmasına karar verildiği tarihte başlayacaktır. Bildirim, şirket yetkililerince ortaklar kurulu karar tarihinden itibaren 15 gün içerisinde SGK’ya yapılacaktır.

Anonim şirketlerin yönetim kurulu üyesi olan ortaklarının sigortalılıkları, yönetim kuruluna seçildikleri tarih itibariyle başlatılacaktır. Bildirim, şirket yetkililerince yönetim kurulu üyeliğine seçildikleri tarihten itibaren en geç 15 gün içinde SGK’ya yapılacaktır.

Sermayesi paylara bölünmüş komandit şirketlerin komandite ortaklarının sigortalılığı, şirketin kuruluşunda şirketin ticaret sicil memurluklarınca tescil edildiği tarihten itibaren başlatılacak, komandite ortaklardan hisse devri alan yeni ortakların sigortalılıkları ise ortaklar kurulunca devrin yapılmasına karar verildiği tarihten itibaren başlatılacaktır. Bunların sigortalılık bildirimleri, şirket kuruluşlarında şirketin ticaret sicil memurluklarınca tescil edildikleri tarihten itibaren ticaret sicil memurluklarınca, hisse devirlerinde ise ortaklar kurulunca devrin yapılmasına karar verildiği tarihten itibaren şirket yetkililerince 15 gün içinde SGK’ya yapılacaktır.

6132 sayılı At Yarışları Hakkında Kanun’a tabi jokey ve antrenörlerin sigortalılıkları lisans belgesine istinaden fiilen çalışmaya başladıkları tarihten itibaren başlatılacaktır. Bildirim Türkiye Jokey Kulübü (TJK) tarafından bir ay içerisinde SGK’ya bildirilecektir.

5510 sayılı Kanun hükümlerine göre, 4/b kapsamında sigortalı sayılanların bildirimi sigortalı işe giriş bildirgesi ile bu sigortalıları bildirmekle yükümlü olan vergi daireleri, ticaret sicil memurlukları, esnaf ve sanatkar sicil müdürlükleri, şirket yetkilileri, ziraat odaları, TJK ve diğer kurumlar tarafından yapılmaktadır. Dolayısıyla 4/b kapsamında sigortalı sayılan kişinin kendisi adına işe giriş bildirgesi verme yükümlülüğü bulunmayacaktır.

Limitet şirkete yeni ortak alınması, komandite ortaklardan hisse alınması ya da anonim şirket ortağı olmakla birlikte yönetim kurulu üyeliğine yeni ortaklardan bir ya da bir kaçının seçilmesi halinde bildirim yükümlüsü diğer bir ifade ile 4/b kapsamındaki sigortalılara mahsus işe giriş bildirgesi(2) verme yükümlüsü şirket tüzel kişiliği olacaktır. Şirket, ortağa/yönetim kurulu üyesi seçilene ait 4/b kapsamındaki sigortalılara mahsus işe giriş bildirgesini 15 güç içinde vermez ise bir asgari ücret tutarında idari para cezasına çarptırılacaktır.

Örnek-1: (X) Ltd. Şti. ortağı (A), hissesinin tamamını 1 Kasım 2011 tarihinde (B)’ye devretmiştir. (X) Ltd. Şti’nin en geç 15 Kasım 2011 tarihine kadar yeni ortak (B) adına 4/b kapsamındaki sigortalılara mahsus işe giriş bildirgesi vermesi gerekecek aksi halde (X) Ltd. Şti. unvanlı işverene bir asgari ücret tutarında idari para cezası uygulanacaktır.

Örnek-2: (Y) Anonim Şirketi, 16 Kasım 2011 tarihinde yönetim kurulu üyeliklerine (B), (C) ve (D)’yi seçmiştir. (Y) Anonim Şirketinin en geç 30 Kasım 2011 tarihine kadar yeni yönetim kurulu üyeleri (B), (C) ve (D) adına 4/b kapsamındaki sigortalılara mahsus işe giriş bildirgesini vermesi gerekecek aksi halde her bir verilmeyen/geç verilen işe giriş bildirgesi için bir asgari ücret tutarında para cezasına maruz kalacaktır.

Burada çok önemli bulduğumuz bir konuyu özellikle irdelememiz gerektiğini düşünmekteyim. Kanun’un 53. maddesi ikinci fıkrasında özellikle vurgulandığı üzere 4/b kapsamında sigortalı sayılanlar, kendilerine ait veya ortak oldukları işyerlerinden dolayı, 4/a kapsamında sigortalı bildirilemezler. Başka bir anlatımla, 1 Ekim 2008 tarihinden sonra, 4/a kapsamında sigortalı olarak çalıştıkları işyerlerine limitet şirketse ortak anonim şirketse yönetim kurulu üyesi olanların 4/a kapsamındaki sigortalılıkları bu tarihten bir gün önce sona erer. Kişi, şirket ortaklığının/yönetim kurulu üyeliliğinin başladığı tarihte zorunlu olarak 4/b kapsamında sigortalı sayılır(3). Bu sürelerde kişi 4/a kapsamında sigortalı bildirilse dahi bu sigortalılık geçerli sayılmaz(4).

Örnek-3: Sigortalı (A), daha önceden 4/a kapsamında sigortalı olarak çalıştığı (Y) Ltd. Şti. işyerine 10 Kasım 2011 tarihinde ortak olmuş ise 4/a kapsamındaki sigortalılığı 9 Kasım 2011 tarihinde sona erecek 10 Kasım 2011 tarihinde 4/b kapsamında sigortalılık başlayacak, (Y) Ltd. Şti’nin yeni ortak (A) adına, 4/b kapsamındaki sigortalılara mahsus işe giriş bildirgesini vermesi gerekecektir. www.ozdogrular.com

III- 4/b KAPSAMINDAKİ SİGORTALILIĞIN SONA ERMESİ VE BİLDİRİMİ

4/b kapsamında sigortalı sayılanlardan ticari kazanç veya serbest meslek kazancı nedeniyle gerçek veya basit usulde gelir vergisi mükellefi olanların sigortalılıkları mükellefiyetlerini gerektiren faaliyetlerine son verdikleri tarihte sona erer. Vergi daireleri, terk işlemini iki ayı geçmemek en geç 10 gün içerisinde SGK’ya bildirmekle yükümlüdür.

Gelir vergisinden muaf olanların sigortalılıkları, esnaf ve sanatkar sicil müdürlüklerindeki kayıtlarının silindiği tarihte sona erer. Bildirim, esnaf ve sanatkar sicil müdürlüklerince ve sigortalılarca en geç on gün içinde sigortalı işten ayrılış bildirgesi ile SGK’ya bildirilir.

Kolektif şirket ortakları, adi komandit şirketlerin komandite ve komanditer ortakları ile donatma iştiraki ortaklarının sigortalılıkları vergi mükellefiyetlerinin bittiği tarihte sona erer. Vergi daireleri iki ayı geçmemek üzere en geç 10 gün içerisinde SGK’ya işten ayrılış bildirgesi vermekle yükümlüdür.

Anonim şirketlerin yönetim kurulu üyesi olan ortaklarının sigortalılıkları bu görevlerinin bittiği tarihte sona erer. Şirket yetkililerince ve sigortalılarca en geç 10 gün içinde işten ayrılış bildirgesiyle SGK’ya bildirim yapılır.

Limited şirket ve sermayesi paylara bölünmüş komandit şirketlerin komandite ortaklarının sigortalılıkları, hisse devrine ilişkin alınan ortaklar kurulu karar tarihi itibariyle sona erer. Bildirim, sigortalılar ve şirket yetkililerince en geç 10 gün içinde işten ayrılış bildirgesiyle SGK’ya bildirilir. Şirketin tasfiyesine ortaklar kurulu tarafından karar verilmesi halinde ise şirket ortaklarının sigortalılıkları; sigortalının talebinin bulunması halinde tasfiyenin başlanmasına karar verildiği tarihte, sigortalının talebinin olmaması halinde ise tasfiyenin sonuçlandığına ilişkin tasfiye kurulu kararının ticaret sicil memurluğuna tescil edildiği tarihte sona erer. Bildirim sigortalılarca ve ticaret sicil memurluklarınca en geç 10 gün içinde işten ayrılış bildirgesiyle SGK’ya bildirilir.

6132 sayılı Kanun’a tabi jokey ve antrenörlerden lisansları yenilenmeyenlerin sigortalılıkları lisanslı oldukları yılın sonu itibariyle sona erer. Bildirim TJK ve sigortalılarca en geç 10 gün içinde yapılır.

Özellikle belirtelim ki; sigortalının bildirimde bulunmaması sigortalıya ceza uygulanmasını gerektirmez. Zira 5510 sayılı Kanun, sigortalılara ceza uygulanmasını öngörmemiştir. Ceza öngörülen bildirim yükümlüleri Vergi daireleri, ticaret sicil müdürlükleri, esnaf ve sanatkar sicil müdürlükleri, TJK ve ilgili şirketlerdir. Dolayısıyla limitet şirket ortaklarından, bir ya da birkaçının hissesinin tamamını bir başkasına devretmesi, anonim şirketlerde ise ortak ve yönetim kurulu üyelerinden yönetim kurulu üyeliği sona erenlerin bulunması halinde, limitet/anonim şirket tarafından ortaklığı/yönetim kurulu üyeliği sona erenler adına en geç 10 gün içinde 4/b kapsamındaki sigortalılara mahsus işten çıkış bildirgesi verilmesi yasal zorunluluktur.

Örnek-4: (X) Ltd. Şti. ortağı (A), hissesinin tamamını 1 Kasım 2011 tarihinde (B)’ye devretmiştir. (X) Ltd. Şti’nin en geç 10 Kasım 2011 tarihine kadar 4/b kapsamındaki sigortalılığı sona eren eski ortak (A) adına 4/b kapsamındaki sigortalılara mahsus işten çıkış bildirgesi vermesi gerekecek aksi halde SGK tarafından (X) Ltd. Şti’ye işverene bir asgari ücret tutarında idari para cezası uygulanacaktır.

Örnek-5: (Y) Anonim Şirketi 16 Kasım 2011 tarihinde yönetim kurulu üyeliklerine (B), (C) ve (D) yerine (E), (F) ve (G)’yi seçmiştir. (Y) Anonim Şirketi en geç 25 Kasım 2011 tarihine kadar 4/b kapsamındaki sigortalılığı sona eren eski yönetim kurulu üyeleri (B), (C) ve (D) adına 4/b kapsamındaki sigortalılara mahsus işten çıkış bildirgesi vermesi gerekecektir. Aksi halde her bir verilmeyen/geç verilen işten çıkış bildirgesi için SGK tarafından (Y) Anonim Şirketine bir asgari ücret tutarında idari para cezası uygulanacaktır. www.ozdogrular.com

IV- SONUÇ

5510 sayılı Kanun’un “Sigortalı Bildirimi ve Tescili” başlıklı 8. maddesi ile “Sigortalılığın Sona Ermesi” başlıklı 9. maddesi gereği, limitet şirkete yeni ortak alınması halinde limited şirketin, yeni ortak adına en geç 15 gün içinde 4/b kapsamındaki sigortalılara mahsus işe giriş bildirgesi, limited şirket ortağının hissenin tamamını diğer ortağa ya da bir başkasına devretmesi halinde ise eski ortak adına en geç 10 gün içinde 4/b kapsamındaki sigortalılara mahsus işten çıkış bildirgesi vermesi yasal zorunluluktur. Anonim şirketlerin yönetim kurulu üyelerinin (aynı zamanda ortak) değişmesi halinde anonim şirketin, yeni yönetim kurulu üyesi adına en geç 15 gün içinde işe giriş bildirgesi, yönetim kurulu üyeliği sona erenler için ise en geç 10 gün içinde işten çıkış bildirgesi vermesi gerekmektedir.

5510 sayılı Kanun’un 102. maddesi gereği, verilmeyen ya da geç verilen her bildirge için şirkete bir asgari ücret tutarında idari para cezası uygulanır. Belirtelim ki; 4/b kapsamında sigortalı sayılanların malûllük ya da yaşlılık aylığı alıyor olması bildirim yükümlülerinin (şirketler dahil), 4/b kapsamında sigortalı sayılanlar adına işe giriş ya da işten çıkış bildirgesi verme yükümlülüğünü ortadan kaldırmayacaktır. Bildirim yükümlüsü şirketlere kolaylık olması adına işe giriş ve işten çıkış bildirgesi verilmesine esas örnek dilekçe sunulmuştur. www.ozdogrular.com

…………………………………………………………………………

Örnek Dilekçe

SOSYAL GÜVENLİK KURUMU BAŞKANLIĞI

…………..Sosyal Güvenlik İl Müdürlüğü ……………. Sosyal Güvenlik Merkezi’ne

Konu: İşe Giriş Bildirgesi-İşten ayrılış Bildirgesi

………… Unvanlı işletmemizde yönetim kurulu üyesi olan ………… TC kimlik numaralı ………… isimli ortak ………Tarihinde Şirket Ortaklığından/ Y. Kurulu Üyeliği görevinden ayrılmıştır. Yine ………… TC kimlik numaralı ………… İsimli ortağımız Şirket Ortağı/Y. Kurulu Üyesi seçilmiştir.

5510 sayılı Kanun’un 4. maddesi 1. fıkrası (b) bendi gereği, yeni Şirket Ortakları/Y. Kurulu Üyelerinin sigortalı sayılması, ortaklıktan ayrılan eski Şirket Ortağı/Y. Kurulu Üyelerinin sigortalılığının sona ermesi nedeniyle ekte sunulan sigortalı işe giriş bildirgeleri ve sigortalı işten çıkış bildirgelerinin kabulünü;

Arz ederiz.

                                                                                                      İşletme Unvanı

ADRESİ :

……………………………….

EK :

1- Sigortalı İşe Giriş Bildirgesi

2- Sigortalı İşten ayrılış Bildirgesi

3- Ticaret Sicil Gazetesi Sureti ve/veya Ortaklar Kurulu Kararı

Murat GÖKTAŞ*

Murat ÖZDAMAR**

Yaklaşım

(*)          Sosyal Güvenlik Kurumu Başmüfettişi, ÇEKO Bilim Uzmanı

(**)        İstanbul Sosyal Güvenlik İl Müdür Yrd., SGK Denetmeni, Doktora Öğrencisi

(1)         16.06.2006 tarih ve 26200 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştır.

(2)         4/b kapsamındaki sigortalılara ait işe giriş bildirgesi kağıt ortamında verilmektedir.

(3)         Murat GÖKTAŞ - Murat ÖZDAMAR, “Sigortalılığın Üstünlüğü İlkesinin Ticari Faaliyette Bulunanlar Açısından Değerlendirilmesi”, Mali Çözüm Dergisi, 2011, Sayı: 105, s. 285

(4)         Murat GÖKTAŞ - Murat ÖZDAMAR, “Yeni Dönemde Sigortalılığın Üstünlüğü İlkesi geçerli Olacak”, Yaklaşım, 2011, sayı: 217, s.

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Yukarıda yer verilen açıklamalar, konuya ilişkin genel bilgiler içermektedir. Özdoğrular smmm ltd. şti./ www.ozdogrular.com, işbu dokümanın içeriğinden kaynaklanan veya içeriğine ilişkin olarak ortaya çıkan sonuçlardan dolayı herhangi bir sorumluluk iddiasında bulunulamaz.