Her geçen gün artan bir hızla büyüyen ve dışa açılan reklam ve dizi sektöründe yabancı sanatçıların rol almasına sıklıkla tanık olur olduk.

Sponsor firmalar tarafından yurt dışından getirilen şarkıcıların düzenlediği konserler hemen her haftasonu yapılır oldu.

Sinema, reklam ve dizi filmlere oyuncu bulma, konser düzenleme, bu amaçla yurt dışından sanatçı getirilmesi alanında faaliyet gösteren firmaların yerli ve yabancı sanatçılara yaptığı ödemelerin vergilendirilmesi bu haftaki yazımızın konusunu oluşturmaktadır.

Elde edilen kazancın niteliği

Gelir Vergisi Kanunu’nun 61’inci maddesi uyarınca işverene tabi ve belirli bir işyerine bağlı olarak çalışanlara hizmet karşılığı verilen para ve ayınlar ile sağlanan ve para ile temsil edilebilen menfaatler ücret niteliğindedir. 

GVK’nın 65’inci maddesinde, her türlü serbest meslek faaliyetinden doğan kazançların serbest meslek kazancı olduğu, serbest meslek faaliyetinin, sermayeden ziyade şahsi mesaiye, ilmi veya mesleki bilgiye veya ihtisasa dayanan ve ticari mahiyette olmayan işlerin işverene tabi olmaksızın şahsi sorumluluk altında kendi nam ve hesabına yapılması gerektiği ifade edilmektedir. 66/4 maddesinde, konser veren sanatçıların da serbest meslek erbabı olduğu ayrıca belirtilmiştir.

GVK’nın 67’nci maddesi uyarınca müşteri veya müvekkilinden, serbest meslek faaliyeti ile ilgili olmak üzere para ve ayın şeklinde alınan gider karşılıkları ayrıca kazanca ilave edilmektedir. Dolayısıyla yol parası, otel gideri karşlığı alınan paralar da serbest meslek kazancı olarak değerlendirilmektedir.

GVK’nın 82’nci maddesi uyarınca, arızi olarak yapılan serbest meslek faaliyetleri dolayısıyla tahsil edilen hasılat ise arizi kazanç niteliğindedir.

Diğer taraftan, GVK’nın 6’ncı maddesinde, Türkiye’de yerleşmiş olmayan gerçek kişilerin sadece Türkiye’de elde ettikleri kazanç ve iratları üzerinden vergilendirileceği hüküm altına alınmış olup, GVK’nın 7’nci maddesinde, dar mükellefiyete tabi kimseler bakımından kazanç ve iradın Türkiye’de elde edilme şartları, serbest meslek kazançlarında serbest meslek faaliyetlerinin Türkiye’de icra edilmesi veya Türkiye’de değerlendirilmesine bağlanmıştır.

Telif kazancına giren haller

Gelir Vergisi Kanunu’nun 18’inci maddesi uyarınca; müellif, mütercim, heykeltraş, hattat, ressam, bestekar, bilgisayar programcısı ve mucitlerin ve bunların kanuni mirasçılarının şiir, hikaye roman, makale, bilimsel araştırma ve incelemeleri, bilgisayar yazılımı, röportaj, karikatür, fotoğraf, film, video band, radyo ve televizyon senaryo ve oyunu gibi eserlerini gazete, dergi, bilgisayar ve internet ortamı, radyo, televizyon ve videoda yayınlamak veya kitap, CD, disket, resim, heykel ve nota halindeki eserleri ile ihtira beratlarını satmak veya bunlar üzerindeki mevcut haklarını devir ve temlik etmek veya kiralamak suretiyle elde ettikleri hasılat Gelir Vergisi’nden müstesnadır. Eserlerin neşir, temsil, icra ve teşhir gibi suretlerle değerlendirilmesi karşılığında alınan bedel ve ücretler istisnaya dahildir.

GVK 18 kapsamında vergilendirme için, 5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu hükümlerine göre eser niteliği taşıması ve bu durumun İl Kültür Müdürlüğü’nden alınacak bir belge ile tevsik ve ispat edilmesi gerekmektedir.       

Belge düzeni

Vergi Usul Kanunu’nun 236’ncı maddesi uyarınca, serbest meslek erbabı, mesleki faaliyetlerine ilişkin her türlü tahsilatı için serbest meslek makbuzu tanzim etmek mecburiyetindedir.

Vergi Usul Kanunu’nun 234’üncü maddesi, birinci ve ikinci sınıf tüccarlar, kazancı basit usulde tespit edilenler, defter tutmak mecburiyetinde olan serbest meslek erbabı ve çiftçilerin; vergiden muaf esnaftan yapacakları mal ve hizmet alımları ile birinci ve ikinci sınıf tüccarların, zati eşyalarını satan kimselerden satın aldıkları mallar için gider pusulası düzenlenmesini öngörmetir. Diğer taraftan, gider pusulası uygulamasının kullanım alanı 221, 224 ve 230 Seri No.lu Gelir Vergisi Genel Tebliğleri ve 54 Seri No.lu KDV Genel Tebliği ile genişletilmiştir.

Maliye Bakanlığı, 221 Seri No.lu Gelir Vergisi Genel Tebliği ile arızi olarak serbest meslek faaliyetinde bulunanlara yapılan ödemelerin de gider pusulası ile belgelendirilmesini uygun bulmuştur.

Ayrıca, 224 Seri No.lu Gelir Vergisi Genel Tebliği ile Gelir Vergisi Kanunu'nun 18’inci maddesinde sayılan faaliyetlerde bulunulup eserlerini aynı Kanunun 94’üncü maddesinde  sayılan kişi veya kurumlara teslim edenlerin defter tutma ve belge düzenleme zorunluluğu dışında bırakılmaları nedeniyle bu kişilere ödeme yapanların giderlerini tevsik etmek için gider pusulası düzenlemeleri gerekli görülmüştür.

Yurt dışından gelen yabancı sanatçıların ise kendi ülkesindeki mevzuata uygun olarak hazırlayıp vereceği bir belge düzenlemesi, böyle bir belge yoksa gider pusulası düzenlenmesi gerekmektedir.

Gelir vergisi açısından

Ajans firmaları tarafından tarafından reklam, sinema ve dizi film çalışmalarına oyunculuk yapmak üzere temin edilen şahısların, söz konusu faaliyetleri  kendi nam ve hesaplarına  mutad meslek olarak icra etmeleri halinde bu şahıslar, serbest meslek erbabı olacağından elde ettikleri kazançların serbest meslek kazancı, aynı faaliyetlerin arızi olarak yapılması halinde ise arızi kazanç olarak değerlendirilmesi gerekmektedir.

Sanat icrası gayesiyle Türkiye’ye gelen sanatçıların, sanatçılara eşlik eden diğer müzisyen, yönetmen ve ses sanatçılarının Türkiye’de bu işler karşılığında elde ettikleri gelirler de aynı şekilde serbest meslek kazancı sayılmak suretiyle, dar mükellefiyet esnasında vergilendirilecektir.

Diğer taraftan, söz konusu şahıslar ile ilgili ajans şirketin arasında ücret ilişkisini doğuran hizmet sözleşmesi olması halinde yapılan ödemelerin ücret olarak değerlendirilmesi gerekecektir.

Serbest meslek faaliyetlerin mutad meslek olarak icra edilmesi halinde  icra edenlerin  serbest meslek makbuzu, arızi olarak icra edilmesi halinde  ise gider pusulası düzenlenmesi, her iki halde de yapılan ödemelerden Gelir Vergisi Kanunu’nun 94/2-b maddesi gereğince %20 oranında stopaj yapılması gerekmektedir.

GVK’nın 18’inci maddesi kapsamına giren telif ödemelerinde ise GVK 94/2-a maddesi uyarınca %17 oranında tevkifat yapılması gerekmektedir. Telif ödemeleri üzerinden yapılan tevkifat kazancı elde edenler açısından nihai vergileme olmaktadır.

Tevkifat matrahı

Vergi tevkifatında, kazanç ve iratlar brüt tutarları üzerinden dikkate alınmaktadır. Sanatçılara yapılan net ödemeler brütleştirilerek tevkifat matrahının bulunması gerekir.

Ödeme yabancı para cinsinden yapılmış ise döviz tutarı TL'ye çevrilirken hizmetin ifa edildiği ve buna bağlı olarak da gider pusulasının ya da serbest meslek makbuzunun veya benzeri belgenin düzenlendiği ve hesaplara intikal ettirildiği tarih dikkate alınıp bu tarihteki kur üzerinden tahakkuk ettirilmelidir. Ödeme tarihi, tahakkuk tarihinden farklıysa ve kur farkı oluşmuşsa ortaya çıkan kur farkı da brütleştirilerek vergi tevkifatına tabi tutulmalıdır.

Yabancı sanatçılara yapılan ödemeler

Ödeme yapılan yabancı uyruklu kişinin mukimi olduğu ülke ile mevcut bir çifte vergilendirme önleme anlaşması bulunması halinde, tevkifat uygulamasında anlaşma hükümlerinin dikkate alınması ve anlaşmalarda belirlenen oranların uygulanması gerekmektedir.

Yabancı sanatçılar için stopaj nihai vergi niteliğinde olup ayrıca münferit beyanname verilmemektedir.

Vergi anlaşmalarının bir çoğunda serbest meslek faaliyeti icra eden sanatçıların yapmış oldukları faaliyetler dolayısıyla elde ettikleri gelirlerin belli şartlar dahilinde faaliyetin icra edildiği devlette vergilendirilebileceği belirtilmektedir.

Ödemenin kamusal fonlardan desteklenmemiş olması, sanatçıya yapılan ödemenin belli bir tutarın üzerinde olması, gelirin sanatçının kendisine değil de bir başkasına yönelmiş olması, yapılan sanatsal faaliyetin devletlerarası kültür anlaşmaları uyarınca icra edilmemiş olması, anlaşmalarda aranan kritelere örnek olarak gösterilebilir.

Anlaşmaların 14’üncü maddesinde düzenlenen ve serbest meslek kazançlarının icra edildiği devlette vergilendirilebilmesi için sıklıkla aranan, faaliyetlerin icra edildiği sürenin 12 aylık dönem içerisinde 183 günü aşmış olması şartı ise sanatçılara yapılan ödemelerin faaliyetin icra edildiği devlette vergilendirilmesinde ön şart olarak aranmamaktadır.

İlgili anlaşmada belirtilen şartların yerine getirilmesi halinde, yabancı sanatçıların Türkiye'de ifa ettiği hizmetler sebebiyle elde ettikleri gelirlerde vergileme hakkı Türkiye'nindir. Dolayısıyla söz konusu sanatçılara yapılan ödemelerde stopaj yapılması gerekmektedir.

Farklı anlaşmalarda farklı koşullar öngörüldüğünden, sağlıklı bir sonuca ulaşabilmek için her olayın kendi şartları içinde, tüm detaylarıyla irdelenmesi gerektiğini ayrıca hatırlatmak isteriz.

KDV açısından

KDV Kanunu'nun 1/1 maddesi uyarınca Türkiye'de serbest meslek faaliyeti çerçevesinde yapılan teslim ve hizmetler KDV'ye tabidir. Serbest meslek faaliyetini icra eden kişi yapmış olduğu bu hizmet dolayısıyla KDV mükellefidir.

KDV Kanunu'nun 9’uncu maddesi uyarınca, mükellefin Türkiye içinde ikametgahının, işyerinin, kanuni merkezi veya iş merkezinin bulunmadığı hallerde, Türkiye'de KDV mükellefi olan ve vergiye tabi işleme taraf olan gerçek veya tüzel kişiler bu verginin tahsil edilerek ödenmesinden sorumludurlar.

Dolayısıyla Türkiye'de ikametgahı ve iş yeri bulunmayan sanatçıların ifa ettiği bu hizmet için KDV hesaplayıp ödeme mükellefiyeti, sanatçıya ücretini ödeyen firma tarafından sorumlu sıfatıyla yerine getirilmelidir. Sorumlu sıfatıyla ödeen KDV 1 no’lu KDV beyannamesinde indirilecek KDV olarak dikkate alınabilecektir. E&Y

Onur Elele

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Yukarıda yer verilen açıklamalar, konuya ilişkin genel bilgiler içermektedir. Özdoğrular smmm ltd. şti./ www.ozdogrular.com, işbu dokümanın içeriğinden kaynaklanan veya içeriğine ilişkin olarak ortaya çıkan sonuçlardan dolayı herhangi bir sorumluluk iddiasında bulunulamaz.