Günümüz dünyasında teknolojik gelişmelerle birlikte tıp biliminde de önemli gelişmeler kaydedilmektedir.

I- GİRİŞ

Bununla beraber bazı hastalıklar gerekli ilaç, cerrahi müdahalelerle tedavi edilmeye çalışılırken bazı hastaların/hastalıkların tedavisi ise organ ve doku naklini zorunlu kılmaktadır.

Bu çalışmamızda kendi isteği ile organ naklinde bulunan donör sigortalının bu halinin hastalık sigortası kapsamında değerlendirilip değerlendirilmeyeceği ile bundan ötürü geçici iş göremezlik ödeneği alıp alamayacağı konusunu irdeleyeceğiz.

II- HASTALIK SİGORTASI

A- TANIMI

5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun “Hastalık ve Analık Hali” başlıklı 15. maddesinde “4. maddenin birinci fıkrasının (a) ve (b) bentleri kapsamındaki sigortalının, iş kazası ve meslek hastalığı dışında kalan ve iş göremezliğine neden olan rahatsızlıklar, hastalık halidir.” denilmek suretiyle hastalık hali açıklanmıştır.

Sosyal Güvenlik Kurumu’nca hastalık sigortasından sigortalıya, hastalık haline bağlı olarak ortaya çıkan iş göremezliğin üçüncü gününden başlamak üzere her gün için geçici iş göremezlik ödeneği verilmektedir.

B- KAPSAMI

Kanun’un 18. maddesinin birinci fıkrasının (b) bendine istinaden, Kanun’un 4. maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi(1) ile 5. maddesinin (b) bendi kapsamında sayılan aday çırak, çırak ve işletmelerde eğitim gören öğrenciler ile (g)(2) bendi kapsamında sigortalı sayılan sigortalılara geçici iş göremezlik ödeneği verilecektir. Bu sigortalılar dışındakilere hastalığa bağlı geçici iş göremezlik ödeneği ödenmeyecektir.

C- SAĞLANAN HAKLAR VE YARARLANMA ŞARTLARI

Yukarıda da belirtildiği üzere bu sigorta kolunda hastalık haline bağlı olarak ortaya çıkan iş göremezliğin üçüncü gününden başlamak üzere her gün için geçici iş göremezlik ödeneği verilmektedir.

Geçici iş göremezlik ödeneği ödenebilmesi için;

a- İstirahatın başladığı tarihte sigortalılık niteliğinin sona ermemesi,

b- İş göremezliğin başladığı tarihten önceki 1 yıl içinde en az 90 gün kısa vadeli sigorta primi bildirilmiş olması,

c- Kurum’ca yetkilendirilen hekim veya sağlık kurullarından istirahat raporu alınmış olması

gerekmektedir.

III- ORGAN NAKİLLERİNDE DONÖR SİGORTALILARIN GEÇİCİ İŞ GÖREMEZLİK ÖDENEKLERİ

Geçici iş göremezlik ödeneği, iş kazasına veya meslek hastalığına tutulan ya da hastalık veya analık nedeniyle sigortalıya belirli bir süre ile sınırlı olmaksızın sağlık durumuna göre tedavi ve istirahatının devam ettiği sürece ödenmekte ve sigortalının geçirdiği iş kazası veya tutulduğu meslek hastalığı nedeniyle işinde çalışamaması yüzünden yoksun kaldığı kazancının Kanun’da öngörülen oranda belirli bir kısmının karşılanması amacıyla ödenmektedir.

Ülkemizde organ nakli hususu “2238 sayılı Organ ve Doku Alınması, Saklanması, Aşılanması ve Nakli Hakkında Kanun”(3) ile düzenlenmiştir. Buna göre on sekiz yaşını doldurmamış ve mümeyyiz(4) olmayan kişilerden doku ve organ almak yasaktır. On sekiz yaşını doldurmuş ve mümeyyiz olan bir kişiden organ ve doku alınabilmesi için vericinin en az iki tanık huzurunda açık, bilinçli ve tesirden uzak olarak önceden verilmiş yazılı ve imzalı veya en az iki tanık önünde sözlü olarak beyan edip imzaladığı tutanağın bir hekim tarafından onaylanması zorunludur.

Asıl konumuz olan donör(5) sigortalıların hastalık sigortası kapsamındaki durumuna gelirsek, aslında organ alıcısı konumunda bulunan sigortalıların gerekli koşulları taşımaları kaydıyla istirahatli oldukları sürece geçici iş göremezlik ödeneği almaları konusunda her hangi bir yasal engel bulunmamaktadır. Burada sorun gibi görünen bilinçli ve iradi bir şekilde herhangi bir organını veren donör sigortalının geçici iş göremezlik alıp almayacağı ile alacaksa 5510 sayılı Yasa’nın 22. maddesinin (c) bendinde(6) belirtilen kısıtlamaya tabi olup olmayacağıdır.

Hemen belirtelim ki, yakın bir zamana kadar sorun olan donör sigortalıların geçici iş göremezlik ödeneği almaları yukarıda belirtilen yasa maddeleri çerçevesinde Soysal Güvenlik Kurumu’nca çıkarılan 2011/50 ve mülga 2010/27 no.lu Genelgeler ile çözüme kavuşmuş olup, bu durumdaki sigortalılar hastalık sigortasından geçici iş göremezlik ödeneği almak için gerekli olan şartları taşımları kaydıyla istirahatin başladığı üçüncü günden itibaren geçici iş göremezlik ödeneği alabilecektir.

IV- SONUÇ

Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun 15. maddesinin birinci fıkrası, 16. maddesinin ikinci fıkrası ve 18. maddesinin birinci fıkrasının (b) bendi birlikte değerlendirildiğinde, organını kendi isteği ile bir başkasına veren sigortalıların, Kurum’ca yetkilendirilen hekim veya sağlık kurullarından organ nakliyle ilgili istirahat raporu alınmış olması ve diğer şartları taşımaları kaydıyla istirahatli bırakıldıkları üçüncü günden başlamak üzere herhangi bir kısıtlamaya gidilmeksizin geçici iş göremezlik ödenekleri Sosyal Güvenlik Kurumu’nca ödenebilecektir.

Hüseyin GÜNER*

Yaklaşım

(*)          SGK, Beyoğlu Sosyal Güvenlik Merkezi Müdür Yrd. V., Sosyal Güvenlik Denetmeni

(^●)         Bu makalede yer alan görüşler yazarına aittir ve yazarın çalıştığı Kurum’u bağlamaz.

(1)         Hizmet akdi ile bir veya birden fazla işveren tarafından çalıştırılanlar (5510 sayılı Kanun’un 4/1-a maddesi).

(2)         Ülkemiz ile sosyal güvenlik sözleşmesi olmayan ülkelerde iş üstlenen işverenlerce yurt dışındaki işyerlerinde çalıştırılmak üzere götürülen Türk işçileri 4. maddenin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamında sigortalı sayılır ve bunlar hakkında kısa vadeli sigorta kolları ile genel sağlık sigortası hükümleri uygulanır. (5510 sayılı Kanun’un 5/g maddesi).

(3)         03.06.1979 tarih ve 16655 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştır.

(4)         İyiyi, kötüyü, doğru ve yanlışı ayıran, seçen kişi. www.tdk.gov.tr

(5)         Organlarını veren kişi.

(6)         Kasdî bir hareketi yüzünden iş kazasına uğrayan, meslek hastalığına tutulan, hastalanan veya Kurum’un yazılı bildirimine rağmen teklif edilen tedaviyi kabul etmeyen sigortalıya, yarısı tutarında ödenir.

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Yukarıda yer verilen açıklamalar, konuya ilişkin genel bilgiler içermektedir. Özdoğrular smmm ltd. şti./ www.ozdogrular.com, işbu dokümanın içeriğinden kaynaklanan veya içeriğine ilişkin olarak ortaya çıkan sonuçlardan dolayı herhangi bir sorumluluk iddiasında bulunulamaz.