Sosyal Güvenlik Kurumu sigortalıları, çalışma güçlerini belirli oranda kaybetmeleri ve diğer şartları yerine getirmeleri halinde Malûllük Sigortası kapsamında aylık almaya hak kazanırlar.

I- GİRİŞ

 Makalemiz, malûllük aylığına hak kazanan 4/1-(a) (SSK) ve 4/1-(b) (Bağ-Kur) sigortalılarının maaş kaybına uğramamaları için dikkat etmeleri gereken hususlara değinecektir. www.ozdogrular.com

II- SOSYAL GÜVENLİK KURUMUNDA MALÛLLÜK İŞLEMLERİNİN İŞLEYİŞİ

Malûllük Sigortasına ilişkin hususlar, 5510 sayılı Kanun’un[1] 25 (Malûl Sayılma), 26 (Malûllük sigortasından sağlanan haklar ve yararlanma şartları) ve 27. (Malûllük aylığının hesaplanması, başlangıcı, kesilmesi ve yeniden bağlanması) maddelerinde düzenlenmiş, söz konusu düzenlemeler SGK’ nın 2011/58 numaralı Genelgesiyle açıklanmıştır.

Bu çerçevede, sigortalının öncelikle sağlık durumunun tespitinin yapılabilmesi için Kurumca yetkilendirilen sağlık hizmeti sunucularından birine sevk edilmesini Kurumdan talep etmesi gerekmektedir.[2] Sigortalı, aktif olarak sigortalılığı devam etmekteyken (malûliyet aylığı tahsis talebinde bulunamasa da) malûliyet durumunun tespit edilebilmesi için sağlık kuruluşuna sevk edilmesini talep edebilecek, malûliyet aylığı talebini ise ancak aktif sigortalılığına son verdikten sonra[3] (aktif sigortalılık engeli ortadan kalktığı için) Kurum kayıtlarına intikal ettirebilecektir.

Sigortalının sevkinin yapıldığı sağlık kurullarınca usulüne uygun düzenlenecek raporlar ve dayanağı tıbbi belgelerin Kurumca incelenmesi sonucu 4/1-(a) ve 4/1-(b) sigortalıları için çalışma gücünün veya (iş kazası/meslek hastalığı sonucu) meslekte kazanma gücünün en az % 60’ını kaybettiği Kurum Sağlık Kurulunca tespit edilen sigortalılar malûl sayılırlar.

Sigortalıların kendilerine uygun sigortalılık/prim ödeme sürelerini tamamlamış olmaları ve Kurumdan yazılı olarak (sigortalı olarak çalıştığı işten ayrıldıktan, işyerini kapattıktan veya devrettikten sonra) tahsis talebinde bulunmaları malûllük aylıklarının başlatılması için gerekli olan diğer şartlardandır.[4] www.ozdogrular.com

III- MALÛLLÜK AYLIĞININ BAŞLANGIÇ TARİHİ

Malûllük Aylığının başlangıç tarihi; sigortalının aylığa ilişkin yazılı istek tarihi ile malûl sayılmasına esas tutulan rapor tarihinin birbiriyle karşılaştırılması suretiyle tespit edilmektedir. Söz konusu tarihlerden hangisi daha sonra ise o tarihi izleyen aybaşından itibaren aylık başlatılmaktadır.[5]www.ozdogrular.com

IV- AYLIK KAYIPLARI SONUCU SİGORTALI MAĞDURİYETLERİ VE MAĞDURİYETLERİN ÖNLENMESİ

Aktif sigortalılık devam ederken malûliyet işlemlerine başlanması, (aktif sigortalıların tahsis talebinde bulunamamaları nedeniyle) sigortalının “Sağlık Kuruluşuna Sevk Talebi”yle gerçekleşmektedir. İşlemlerin yukarıda açıklandığı şekilde devamında, sigortalının malûl olduğuna karar verilmesi halinde, bu durum sigortalıya bildirilmektedir. Bu aşamadan sonra sigortalının aktif sigortalılığına son vererek[6] “Tahsis Talebi”ni yani kendisine malûllük aylığı bağlanmasına ilişkin talebini içeren dilekçeyi Kurum kayıtlarına intikal ettirmesi beklenir.

Eğer sigortalı, malûl sayıldığını geç öğrenir veya zamanında öğrendiği halde aktif sigortalılığını sona erdirme, borçlarını ödeme ve tahsis talebinde bulunma işlemlerinde gecikme gösterirse, bu gibi nedenlerle öğrenilen ay içerisinde yapılamayan başvurularda aylık kaybı meydana gelmekte ve gecikilen her bir ay için aylık başlangıç tarihi sonraki aya ötelenerek sigortalının aylık kaybı artmaktadır.

Örneğin: 20.01.2010 tarihli sağlık kurulu kararıyla malûl sayılan sigortalı, (kararı öğrenip, aktif sigortalılığına son vererek) 2010/Ocak ayı sonuna kadar tahsis talebinde bulunabilirse, malûllük aylığı 01.02.2010 tarihinde başlatılır.

Ancak sigortalı, söz konusu kararı öğrenerek gerekli diğer işlemleri 2010/Ocak sonuna yetiştiremediği anda[7] bir aylığını kaybedecek, bu andan itibaren tahsis talebini geciktirdiği her bir ay için (hak etme imkânı olan) aylıklarını hak edemeyecektir.

Malûliyet işlemlerinde, sigortalının malûliyetine esas sağlık raporu tarihinden önce aktif sigortalılığına son vermiş olması da mümkündür. Aktif sigortalılığına bu aşamada son veren sigortalılar, tahsis taleplerini, malûliyetlerinin tespitine esas sağlık rapor tarihine tesadüf eden ay içerisinde yapmazlarsa, bu aydan sonra  tahsis talebinde bulunmadan (sağlık raporunun Kurum sağlık kurulunca incelenmesi, sağlık kurulu kararının taşra birimlerine intikali, kararın sigortalıya tebliği sürecinde) geçirecekleri her bir ay için (hak etme imkânı olan) aylıklarını kaybedeceklerdir.

Örneğin: 2009/Ekim ayı içerisinde aktif sigortalılığına son veren sigortalının, 20.10.2009 tarihli sağlık raporu esas alınarak 20.01.2010 tarihli sağlık kurulu kararıyla malûl sayıldığını varsayalım. Sağlık kurulu kararının bağlı bulunulan taşra ünitesine intikal ettirilerek akabinde söz konusu sigortalıya tebliğ edilmesi işlemlerinden sonra 02.02.2010 tarihinde tahsis talebinde bulunulması halinde, malûliyet aylığı 01.03.2011 tarihinden itibaren hak edilmeye başlanır.

Oysa sigortalının 2009/Ekim ayında aktif sigortalılığını sona erdirdikten sonra tahsis talebinde bulunmasının önünde yasal bir engel bulunmazken[8], sigortalının bu dönemde tahsis talebinde bulunamaması nedeniyle, 01.11.2009 tarihinde başlatılabilme imkanı bulunan malûliyet aylığı bu tarihte değil ileri bir tarihte başlatılabilecek, sigortalılar da bu suretle aylık kaybına uğrayacaklardır.[9] www.ozdogrular.com

V- SONUÇ

Malûl sigortalılar, malûliyet aylığı bağlanmasına ilişkin işlemler sırasında, kimi durumlarda aylık kaybına maruz kalmaktadırlar. Oysa sigortalıların malûl olmalarını müteakip kendilerini ve ailelerini geçindirebilmelerinin güçlüğü dikkate alındığında, malûliyet aylıklarının en kısa sürede başlatılması sosyal devlet ilkesinin gereğidir.

Bu itibarla, malûl durumda bulunan sigortalıların konuyla ilgili olarak bilinçlendirilmeleri, aylık kaybına uğramamaları için tedbir alınması gerektiği mütalaa edilmektedir.

Sigortalıların da konunun önemini kavrayarak dikkatli davranmaları, malûl sayılmalarına esas tutulan rapor tarihinin tesadüf ettiği ay içerisinde gerekli diğer şartları yerine getirebilmelerine yönelik tedbirlerini almaları, tahsis taleplerini bir sonraki aya tehir etmeksizin bahse konu ay içerisinde Kuruma intikal ettirmeleri aylık kaybına maruz kalmamaları açısından lehlerine olacaktır. www.ozdogrular.com

Fazıl KARA*

E-Yaklaşım 

(*)      Sosyal Güvenlik Kurumu Müfettişi

[1]          Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu

[2]          Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliği Md.53/3: Malûllük durumunu gösteren sağlık kurulu raporu alınmadan doğrudan malûllük aylığı bağlanması talebinde bulunan sigortalılar, öncelikle Kurumca yetkilendirilen sağlık hizmeti sunucularının sağlık kurullarına sevk edilerek, malûllük durumunun tespitine esas sağlık kurulu raporunun temini yoluna gidilir.

[3]          Kanun’un 4. maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamında bulunması hâlinde, çalıştığı işten ayrılmaları, (b) bendi kapsamında bulunanların ise iş yerini kapatmaları veya devretmeleri kastedilmektedir.

[4]          4/1 (b) (Bağ-Kur) sigortalılarının, Kuruma prim ve prime ilişkin borcu bulunmaması gerekmektedir.

[5]          5510/27. md: Malûllük aylığı…,

a) Malûl sayılmasına esas tutulan rapor tarihi yazılı istek tarihinden önce ise yazılı istek tarihini,

b) Malûl sayılmasına esas tutulan rapor tarihi yazılı istek tarihinden sonra ise rapor tarihini … takip eden ay başından itibaren başlar.

[6]          4/1 (b) (Bağ-Kur) sigortalılarının Kuruma olan prim ve prime ilişkin borçlarını da ödemesi şarttır.

[7]          Ayın son günü resmi tatil gününe veya hafta sonu tatiline rastlarsa, takip eden ilk iş günü mesai bitimine kadarki taleplerin önceki ayın son günü verilmiş gibi kabul edileceği 2011/58 no. lu Genelgede belirtilmiştir.

[8]          Bu konuda yasal bir engel bulunmamasına karşın, maluliyetin kabulüne ilişkin Kurum sağlık kurulu kararı taşra ünitesine intikal ettikten sonra sigortalıların tahsis talebinde bulunması yönünde uygulamalara rastlanmaktadır.

[9]          Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliğinin 53. maddesinde de, tahsis talebi için Kurum sağlık kurulu kararının beklenmesi gerektiğine ilişkin hükme rastlanmamaktadır.

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Yukarıda yer verilen açıklamalar, konuya ilişkin genel bilgiler içermektedir. Özdoğrular smmm ltd. şti./ www.ozdogrular.com, işbu dokümanın içeriğinden kaynaklanan veya içeriğine ilişkin olarak ortaya çıkan sonuçlardan dolayı herhangi bir sorumluluk iddiasında bulunulamaz.