|
6111 sayılı Kanun’la() 5510 sayılı Kanun’a eklenen ek 6. madde ile 01.03.2011 tarihinden itibaren ticari taksi, dolmuş ve benzeri nitelikteki şehir içi toplu taşıma araçlarında çalışanlar ile
I- GİRİŞ Kültür ve Turizm Bakanlığı’nca belirlenecek alanlarda kısmi süreli iş sözleşmesiyle bir veya birden fazla kişi tarafından çalıştırılanlardan ay içerisinde çalışma saati süresine göre hesaplanan çalışma gün sayısı 10 günden az olanların kendileri tarafından 30 gün üzerinden prim ödemelerine imkan sağlanmış olup, 5510 sayılı Kanun’un 41. maddesine eklenen (i) bendi ile 25.02.2011 tarihinden 01.01.2012 tarihine kadarki sürelere ilişkin olmak üzere, 4857 sayılı İş Kanunu’na göre kısmi süreli iş sözleşmesi ile çalışan sigortalıların kısmi süreli çalıştıkları aylara ait eksik kalan sürelerini borçlanmalarına imkan sağlanmıştır. İsteğe bağlı ve borçlanarak prim ödeme imkânı sağlanmış olan bu sigortalıların ödemiş oldukları primler 5510 sayılı Kanun’un 4. maddenin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamında sigortalılıktan sayılması da sigortalıların lehine yapılmış bir düzenleme olarak görülmektedir. www.ozdogrular.com II- KISMİ SÜRELİ İŞ SÖZLEŞMESİYLE 10 GÜNDEN AZ ÇALIŞANLARIN SİGORTALILIĞI A- TİCARİ TAKSİ, DOLMUŞ VE BENZERİ NİTELİKTEKİ ŞEHİR İÇİ TOPLU TAŞIMA ARAÇLARINDA KISMİ SÜRELİ ÇALIŞANLAR Yapılmış olan düzenlemeler sonucu, şehir içinde ticari taksi, dolmuş ve diğer toplu taşıma araçlarının sahibi olanlar ile bu araçları sahibinden kiralamak suretiyle (Gelir vergisinden muaf olup esnaf ve sanatkar siciline kayıtlı olanlar; taksi, dolmuş ve minibüslerde şoförlük mesleğini geçim kaynağı olarak seçmiş olduğunu ve sürekli olarak icra ettiğini beyan edip ilgili meslek odasına, kooperatiflere, meslek odasının bulunmadığı yerlerde ise şoförler odasına üye olanlar; esnaf ve sanatkar sicil müdürlüğüne kayıt yaptırmak mecburiyetinde olduklarından ve 2918 sayılı Karayolları Trafik Kanunu gereğince hazırlanan Karayolları Trafik Yönetmeliği’nde araç sahibi dışında başka bir kişinin aracı kendi hesabına ve tehlikesi kendisine ait olmak üzere işlettiği ve araç üzerinde fiili tasarrufu bulunduğu ispat edilenler, bu işlerden dolayı vergi mükellefiyetlerinin tesis edilmesi nedeniyle kendi nam ve hesaplarına iş yapıyor oldukları kabul edilmektedir.) kendi adlarına işletenler 4. maddenin birinci fıkrasının (b) bendi; diğer toplu taşıma araçları sahiplerinin yanında ücret karşılığında tam süreli çalışanlar ise 4 üncü maddenin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamında sigortalı sayılmaktadırlar. Hizmet akdine tabi çalıştıkları taksi, dolmuş ve diğer toplu taşıma araçlarında ay içinde 10 günden az çalışmaları bulunanlar 01.03.2011 tarihinden itibaren isteğe bağlı olarak prim ödeyebileceklerdir. www.ozdogrular.com B- ŞOFÖRLERİN SİGORTALILIĞININ BAŞLANGICI VE BAŞVURU Hizmet akdine tabi çalıştıkları taksi, dolmuş ve diğer toplu taşıma araçlarında ay içinde 10 günden az çalışmaları bulunanlar 01.03.2011 tarihinden itibaren toplu taşıma aracı sahibinin (taksi, dolmuş ve diğer toplu taşıma araçları) ay içinde 10 günden az çalıştırdığı sigortalıya ilişkin beyanı ile isteğe bağlı sigortalı olacak kişinin beyanının bulunduğu ve toplu taşıma aracı sahibinin bağlı olduğu oda (şoförler odası, minibüsçüler odası, otobüsçüler odası ve diğer) ya da meslek kooperatiflerince onaylanan Şehir İçi Toplu Taşıma Araçlarında Kısmi Süreli Çalışanlara Ait Giriş Bildirgesi ve araç sahibiyle şoför arasında imzalanan kısmi süreli iş sözleşmesi ile şoförün ikametgahına göre şoförlük mesleğini yaptıkları ilin sosyal güvenlik il müdürlüğüne/sosyal güvenlik merkezine müracaat etmeleri gerekmektedir. İsteğe bağlı olarak prim ödemek için müracaat eden şoförün ay içerisinde birden fazla toplu taşıma aracı sahibinin yanında çalışması veya yeni bir toplu taşıma aracı sahibiyle çalışmaya başlaması halinde, her bir araç sahibiyle yapmış olduğu kısmi süreli iş sözleşmelerini müracaat ettikleri müdürlüğe vermeleri gerekmektedir. Ancak, ay içerisinde her bir sözleşme için ayrı ayrı prim ödenmeyecek, yalnızca 30 gün prim ödenecektir. Ticari araç sahipleri tarafından 10 günden az çalıştırılan şoförlerin kendileri tarafından yapılan bildirim yeterli olup bu süre için ticari araç sahibi tarafından başka bir bildirim yapılmasına gerek yoktur. İsteğe bağlı sigortalı olmak için müracaat eden ticari araçlarda kısmi süreli olarak çalışanların sigortalılığı şehir içi “Toplu Taşıma Araçlarında Kısmi Süreli Çalışanlara Ait Giriş Bildirgesi”nin Kuruma verildiği tarih itibariyle başlamaktadır. Toplu taşıma aracı sahibinin beyanı ve bağlı olduğu odanın onayının bulunmadığı bildirgeler işleme alınmamaktadır. www.ozdogrular.com C- KÜLTÜR VE TURİZM BAKANLIĞI’NCA BELİRLENECEK ALANLARDA KISMİ SÜRELİ OLARAK ÇALIŞANLAR 5510 sayılı Kanun’un 4. maddesinin ikinci fıkrasının (b) bendi ile bir veya birden fazla işveren tarafından çalıştırılan; film, tiyatro, sahne, gösteri, ses ve saz sanatçıları ile müzik, resim, heykel, dekoratif ve benzeri diğer uğraşları içine alan bütün güzel sanat kollarında çalışanlar ile düşünürler ve yazarlar sigortalı sayılmıştır. Sigortalı sayılan bu kişiler 01.03.2011 tarihinden itibaren 4. maddenin ikinci fıkrasının (b) bendinde belirtilenlerden Kültür ve Turizm Bakanlığı’nca belirlenecek alanlarda kısmi süreli iş sözleşmesiyle bir veya birden fazla kişi tarafından çalıştırılan ve çalıştıkları kişi yanında ay içerisinde çalışma saati süresine göre hesaplanan çalışma gün sayısı 10 günden az olan kişilerin sigortalılıkları, yapılan düzenleme ile kendileri tarafından 30 gün üzerinden prim ödemeleri suretiyle sağlanabilmektedir. www.ozdogrular.com D- SANATÇILARIN SİGORTALILIĞININ BAŞLANGICI VE BAŞVURU Kanun’un ek 6. maddesi kapsamında sigortalı olmak isteyenler ek 4’de yer alan işveren ile çalışanın bağlı olduğu meslek birliği veya sendika ya da Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın merkez veya taşra birimleri tarafından onaylanmış Sanatçı Olarak Kısmi Süreli Çalışanlara Ait Giriş Bildirgesi ve sanatçı ve işvereni arasında imzalanan kısmi süreli iş sözleşmesi ile ikamet edilen ilde bulunan sosyal güvenlik il müdürlüğüne/sosyal güvenlik merkezine müracaat edeceklerdir. Onaylanmamış “Sanatçı Olarak Kısmi Süreli Çalışanlara Ait Giriş Bildirgesi” işleme alınmayacaktır. www.ozdogrular.com E- SİGORTALI OLANLARIN PRİM HESABI VE GÜN SAYISI Ay içinde 10 günden az çalışan ve isteğe bağlı sigortalı olacaklar 01.03.2011 tarihinden itibaren 82. maddeye göre belirlenen prime esas kazancın alt ve üst sınırı arasında olmak kaydıyla sigortalı tarafından belirlenen günlük kazancın otuz katının % 32,5’i oranında prim öderler. Bu prim oranının % 20’si malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları, % 12,5’i genel sağlık sigortası primidir. Bu sigortalılardan 4447 sayılı Kanun’a tabi olmak isteyenler % 3 sigortalı ve işveren hissesi oranındaki işsizlik sigortası primi de ödeyebilirler. İşsizlik sigortası priminin ait olduğu ayı takip eden ayın sonuna kadar ödenmemesi halinde o aya ait işsizlik sigortası primi ödeme hakları düşmektedir. 5510 sayılı Kanun’a() eklenen geçici 29. madde ile bu kapsamındaki sigortalılar 01.03.2011-31.12.2011 tarihleri arasında 82. maddeye göre belirlenen prime esas günlük kazancın alt sınırının on sekiz katı üzerinden başlanılarak, takip eden her yıl için bir puan artırılmak suretiyle otuz katını geçmemek üzere prim ödeyeceklerdir. www.ozdogrular.com F- SİGORTALILIĞIN SONA ERMESİ VE SİGORTALI OLAMAYACAKLAR Ticari taksi, dolmuş ve benzeri nitelikteki şehir içi toplu taşıma aracı ve Kültür ve Turizm Bakanlığı’nca belirlenecek alanlarda kısmi süreli iş sözleşmesiyle bir veya birden fazla kişi tarafından çalıştırılanların sigortalılıkları; - Kanun’un 4. maddesinin birinci fıkrasının (a), (b) ve (c) bendi kapsamında uzun vadeli sigorta kollarına tabi çalışamaya başlaması, - İsteğe bağlı sigortalı olması, - Toplu taşıma aracı sahibinin yanında on günden fazla çalışması, - Bu kapsamdaki çalışmasının sona ermesi halinde sona ermektedir. 5510 sayılı Kanun’un 4. maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamında tam süreli çalışanlar, uzun vadeli sigorta kollarına tabi olan sigortalılar, (b) ve (c) bentlerine tabi sigortalılar, isteğe bağlı sigortalılar, 506 sayılı Kanun’un geçici 20. maddesi kapsamındaki sigortalılar ile kendi sigortalılıklarından dolayı gelir veya aylık almakta olanlar, ek 6. madde kapsamında sigortalı sayılmayacaklardır. www.ozdogrular.com III- İŞ KANUNU’NA GÖRE KISMİ SÜRELİ İŞ SÖZLEŞMESİ İLE ÇALIŞANLARIN BORÇLANMALARI Kanun’un 41. maddesine eklenen (i) bendi ile 25.02.2011 tarihinden sonraki sürelere ilişkin olmak üzere, 4857 sayılı iş Kanunu’na göre kısmi süreli iş sözleşmesi ile çalışan sigortalıların kısmi süreli çalıştıkları aylara ait eksik kalan sürelerini isteğe bağlı prim ödeyerek tamamlama imkanları olduğu gibi borçlanmalarına da imkan sağlanmıştır. 25.02.2011 tarihinden itibaren kamu ve özel sektörde çalışanlar ile ev hizmetlerinde 30 günden az çalışanlardan aylık prim ve hizmet belgesi ile bildirilen eksik gün nedeni 06 (Kısmi istihdam), 07 (Puantaj kayıtları) ve 17 (Ev hizmetlerinde 30 günden az çalışma) olan sigortalılar ay içinde zorunlu sigortalılık dışındaki sürelerini isteğe bağlı olarak tamamlamamaları halinde borçlanabilmektedirler. 5510 sayılı Kanun’un 41. maddesinin (i) bendine göre borçlanma yapacakların borçlanmaya ilişkin prim tutarı 01.01.2012 tarihine kadar sigortalının veya hak sahiplerinin talepte bulundukları tarihte 82. maddeye göre prime esas kazancın alt ve üst sınırları arasında olmak üzere kendilerince belirlenen günlük kazancın % 32’si oranında hesaplanmaktadır. Ancak, ay içerisinde eksik kalan sürelerini yapılan gelir tespitine göre genel sağlık sigortası primini ödemek suretiyle 30 güne tamamlayanların bu sürelerde yapacakları borçlanmalarda borçlanma tutarı % 20 oranı üzerinden hesaplanmaktadır. Ay içerisinde 30 günden az çalışan veya Kanun’un 80. maddesi uyarınca prim ödeme gün sayısı, ay içindeki toplam çalışma saatinin 4857 sayılı İş Kanunu’na göre belirlenen günlük normal çalışma saatine bölünmesi suretiyle hesaplanan sigortalıların, aynı ay içerisinde isteğe bağlı sigortalı olmak için talepte bulunmaları halinde, zorunlu sigortalı çalışmalarına ait prim ödeme gün sayıları ayın başından başlanarak mal edilecek, isteğe bağlı sigortaya prim ödediği süreler otuz günü geçmemek üzere ekleneceğinden bunların isteğe bağlı sigortalılığı zorunlu sigortalılıklarına ait son günü takip eden günden başlatılacaktır. Ancak, ay içinde 30 günden az çalışanlar hariç, zorunlu sigortalılıkları devam ederken isteğe bağlı sigortalılık talebinde bulunan sigortalıların bu talepleri kabul edilmeyecektir. Örnek 1- Hizmet akdine tabi olarak ay içinde 12 gün çalışan sigortalı (D) bu çalışmasını da beyan ederek isteğe bağlı sigortalı olmak için isteğe bağlı giriş bildirgesi ile 07.05.2009 tarihinde Kuruma müracaatta bulunmuştur. Bu sigortalının ay içindeki 12 günlük çalışması o ayın 1 ila 12 (dahil) si arasında geçmiş kabul edilecek, isteğe bağlı sigortalılığı 13.05.2009 tarihinde başlatılacak ve sigortalıdan 18 gün isteğe bağlı sigorta primi alınacaktır. www.ozdogrular.com IV- SONUÇ Esnaf ve Sanatkarlar Konfederasyonu tarafından yapılan açıklamalara göre Türkiye’de 125 bini bulan taksici esnafının bulunduğu ve çeşitli nedenlerle taksicilik mesleğini bıraktıkları bilinmekte olup bu işi bırakma sebeplerinin başında sosyal güvenliklerinin saglanamamasıda olduğu bir gerçektir 6111 sayılı Kanun ile yapılan değişiklik sonucu kayıt dışı olarak çalışan ve sosyal güvenlikleri sağlanamayan bu sektörde çalışan kişilerin sosyal güvenliklerinin sağlanması için önemli bir değişiklik yapılmıştır. Bu değişiklik yapılırken aylık alan sigortalıların da 10 günden az çalışmaları nedeniyle 5510 sayılı Kanun’a eklenen ek 6. madde kapsamında sigortalı olamayacakları ve bunlar hakkında Kanun’un sosyal güvenlik destek primine ilişkin hükümlerinin de uygulanmayacağı yönünde yapılan düzenlemeler de çalışanlar lehine yapılmış bir düzenleme olarak görünmektedir. www.ozdogrular.com Murat UĞUR* E-Yaklaşım
() 25.02.2011 tarih ve 27857 mükerrer sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştır. ------------------------------------------------------------------------------------------------------------- Yukarıda yer verilen açıklamalar, konuya ilişkin genel bilgiler içermektedir. Özdoğrular smmm ltd. şti./ www.ozdogrular.com, işbu dokümanın içeriğinden kaynaklanan veya içeriğine ilişkin olarak ortaya çıkan sonuçlardan dolayı herhangi bir sorumluluk iddiasında bulunulamaz. |
