|
Bilindiği üzere 5502 sayılı kanun ile SSK, Bağ-Kur ve Emekli Sandığı kurumları Sosyal Güvenlik Kurumu çatısı altında birleştirilmiş olup,
I. GİRİŞ 5510 sayılı kanun ile de bu kurumların mevzuatları tek çatı altında toplanmıştır. Ancak yeni kanunda sosyal güvenlik mevzuatının bir çok konusunda olduğu gibi birden fazla aylık ve gelirlerin birleşmesi konusunda da ciddi değişikliklere gidildiğinden eşimden dul aylığı almaktayım, babamdan da yetim aylığı alabilir miyim? gibi sorular kamuoyunda ciddi merak konusu olmuştur. Makalemiz merak konusu olan bu tarz soruların cevabı mahiyetinde ele alınmış olup,konunun daha iyi anlaşılması amaçlanmıştır. www.ozdogrular.com II.5510 SAYILI KANUNA GÖRE BAĞLANAN GELİR VE AYLIKLAR Sigortalı ve hak sahiplerinde birden fazla dosyadan gelir ve\veya aylığa hak kazanılması, bunlardan tek veya iki dosyadan,yarım veya tam olarak ne şekilde ödeneceği,bir kişide ikiden fazla gelir veya aylık birleştiğinde en fazla ödemeye imkan veren iki dosya üzerinden ödemenin yapılacağı hususu yeni kanunda belirtilmiştir.Bu nedenle konuyu tek tek ele alarak ve örneklendirerek gelir ve\veya aylıkların birleşmesi konusunu anlamaya çalışalım. www.ozdogrular.com II.I. Sigortalı veya Hak sahiplerinde Aylıkların Birleşmesi Sigortalı ve hak sahiplerinde aylıkların birleşmesi konusunu değerlendirecek olursak;sigortalı hem malullük hem de yaşlılık aylığına hak kazanması halinde,yüksek olan aylık bağlanır, eşit olması halinde ise yaşlılık aylığı bağlanır. Örneğin sigortalı 01.10.2009 tarihinde 650,00-TL malullük ile 750,00TL yaşlılık aylığı birleşmesi halinde yüksek olan yaşlılık aylığı ödenir. Malullük, vazife malullüğü veya yaşlılık aylığı ile birlikte, ölen eşinden dolayı da aylığa hak kazanan sigortalıya her iki aylığı da tamdan ödenecektir. Örnekteki sigortalımıza 01.01.2010 tarihinde eşinden dolayı da 600,00-TL ölüm aylığı bağlanması halinde yaşlılık aylığı ile birlikte ölüm aylığının da ödenmesine devam edilir. Diğer bir husus hem eşinden, hem de ana veya babasından ölüm aylığına hak kazananlara tercih ettiği aylık ödenecektir. Yine örnek verecek olursak hak sahibi sigortalımız 600,00-TL eşinden,540,00-TL’de ana veya babasından ölüm aylığına hak kazanması halinde hangisini tercih ederse ölüm aylıklarından sadece birisi ödenecektir. Anne ve babadan yani her ikisinden de çocuklara ölüm aylığı kalması halinde ise, yüksek olan aylığın tamamı, az olan aylığın yarısı bağlanacaktır. Örneğin; çocuğa, anneden 300,00-TL babadan ise 400,00-TL ölüm aylığı bağlanması halinde anneden bağlanan aylık düşük olduğu için yarımdan , babadan bağlanan aylık ise yüksek olduğu için tamdan olmak üzere toplamda 550,00-TL aylık ödenir.Bu defa ana ve\veya baba birden fazla çocuğundan aylığa hak kazanması halinde en fazla ödemeye imkan veren ilk iki dosyadan yüksek olan aylığın tamamı,düşük olan aylığın yarısı bağlanacaktır.Örneğin;anne ve\veya baba birinci çocuktan 01.01.2010 tarihinden itibaren 250,00-TL almakta iken,bunlara 01.01.2011 tarihinde de ikinci çocuktan 350,00-TL maaş bağlanması halinde kanunun 54 üncü maddesine istinaden ikinci çocuktan bağlanan aylık daha yüksek olduğu için tamdan diğeri yarımdan olmak üzere toplamda 475,00-TL ölüm aylığı ödenir.Yine vazife malullüğü aylığı almakta iken, tekrar sigortalı olanlardan hem vazife malullüğüne hem de malullük aylığına hak kazananlara bu aylıklardan yüksek olanı,aylıkları eşitse yalnızca vazife malullüğü aylığı, bunlardan hem vazife malullüğü hem de yaşlılık aylığına hak kazananlara, bu aylıkların her ikisi de ödenecektir.Son olarak birinci eşinden almış olduğu ölüm aylığı evlenmesi nedeniyle kesilen ve sonraki eşinden de evliliğin ölüm nedeniyle sona ermesi ve aylığa hak kazanması halinde tercih edeceği eşinden ölüm aylığı bağlanacaktır. www.ozdogrular.com II.II. Sigortalı veya Hak sahiplerinde Gelirlerin Birleşmesi Sosyal güvenlik mevzuatında kısa vade sigorta kollarından iş kazası ve meslek hastalığı sonucu sigortalıların sürekli iş göremezliği halinde yapılan ödeme gelir olarak nitelendirilmekte olup,bu alt başlıkta gerek sigortalılarda gerekse de hak sahiplerinde gelirlerin birleşmesi konusu ele alınacaktır.Sigortalılar sürekli iş göremezlik geliri ile birlikte ölen eşinden de gelire hak kazanması halinde her iki geliri, hem eşinden hem de anne veya babadan ölüm gelirine hak kazananlara tercih ettiği geliri, anne ve babadan ayrı ayrı gelire hak kazanan çocuklara yüksek olan gelirin tamamı düşük olan gelirin yarısı, diğer yandan ana ve\veya babanın birden fazla çocuğundan gelire hak kazanması halinde en fazla ödemeye imkan veren ilk iki dosyadan yüksek olan gelirin tamamı,düşük olan gelirin yarısı,yine evliliğin ölüm nedeniyle sona ermesi halinde hem önceki hem de sonraki eşinden gelire hak kazanması halinde tercih ettiği geliri sigortalı ve hak sahiplerine ödenir.Görüleceği üzere sigortalı ve hak sahiplerine gerek birden fazla aylıkların birleşmesinde,gerekse de birden fazla gelirlerin birleşmesi halinde yapılacak ödemeler benzerlik göstermektedir.Ancak aşağıda diğer bir alt başlıkta inceleyeceğimiz olan sigortalı ve hak sahiplerinde hem aylık hem de gelirlerin birleşmesi halinde bazı farklılıklar gözlemlenmektedir. www.ozdogrular.com II.III. Sigortalı veya Hak sahiplerinde Gelir ve Aylıkların Birleşmesi Sigortalı ve\veya hak sahiplerine uzun vade sigorta kollarından malullük, vazife malullüğü,yaşlılık ve ölüm hallerinde bağlanacak olan aylıklar ile kısa vade sigorta kollarından iş kazası ve meslek hastalığı sonucu oluşan sürekli iş göremezlik halinde bağlanacak olan gelirlerin birleşmesi halinde yüksek olan gelir veya aylığın tamamı düşük olan gelir veya aylığın yarısı,gelir ve aylığın eşit olması halinde ise iş kazası ve meslek hatalığından bağlanan gelirin tümü,malullük,vazife malullüğü,yaşlılık ve ölüm aylığından bağlanan aylığın yarısı ödenir.Ancak kanunun 54 üncü maddesine göre gelir ve aylıkların ikiden fazla olması halinde karşılaştırma sonucu en fazla ödemeye imkan veren iki dosyadan ödeme yapılacağı hususunun da dikkate alınması gerekmektedir. www.ozdogrular.com III. MÜLGA KANUNLARA GÖRE BAĞLANAN GELİR VE AYLIKLAR 506(SSK),2925(Tarım SSK),1479(Bağ-Kur), 2926 (Tarım Bağ-Kur) ve 5434(Emekli Sandığı) sayılı kanunlar gereği birden fazla bağlanmış olan gelir ve aylıklar kanunun yürürlük tarihinden sonrada alınmaya devam edecektir. Kanunun yürürlük tarihinden sonra yeni bir dosyadan gelir veya aylık bağlanması halinde mukayese yapılarak en düşük dosya kapsamdan çıkarılacaktır. Ancak 5434 sayılı kanuna göre iştirakçiliği kanunun yürürlük tarihinden önce başlayan sigortalılar kapsam dışı tutulmakta olup, bu hüküm uygulanmayacaktır. Yine statülerin farklı olması halinde yani ssk’dan emekli maaşı almakta iken 01.10.2008 sonrası bağ-kur kapsamında da gelir veya aylığa müstahak olunması halinde 5510 sayılı kanunun 54 üncü maddesine göre karşılaştırma yapılmadan iki dosyadan da her hangi bir kesintiye gidilmeden tamdan ödeme yapılacaktır. Örneğin sigortalı 01.01.2007 tarihinde anneden ssk kapsamında 500,00-TL ölüm aylığına,01.01.2011 tarihinde de babadan 4\1-b(bağ-kur) kapsamında 400,00-TL ölüm gelirine müstahak olması halinde kanuna göre karşılaştırma yapmadan her iki maaşta tamdan ödenir.Ayrıca örnekteki sigortalımızın 5434 sayılı kanuna göre bağlanmış aylığı varsa kesintiye gidilmeksizin kanunun geçici 7 inci maddesi gereği ödenmeye devam edilir. www.ozdogrular.com IV. SONUÇ Yukarıda anlatılanlar ışığında konuyu değerlendirecek olursak 01.10.2008 tarihi öncesi mülga kanunlara göre gelir veya aylık bağlanmış veya bağlanacak olan sigortalı veya hak sahiplerindeki birden fazla gelir veya aylığın birleşmesi halinde yine mülga kanunlara göre işlem yapılmaya devam edileceği ile 5434 sayılı kanuna göre iştirakçi olanlar hariç 01.10.2008 tarihi sonrası yeni kanuna göre gelir veya aylık alacak olanların en fazla ödemeye imkan veren iki dosya üzerinden ödemenin yapılacağı hususları karşımıza çıkmakta olup, yine 01.05.2008 tarihi sonrası ilk defa sigortalı olanlarda gelir ve aylıkların birleşmesi halinde kanuna göre en fazla ödemeye imkan veren iki dosyanın tespitinde statü farkı gözetilmeyeceği hususu karşımıza çıkmaktadır. www.ozdogrular.com Kemal AKYOL* E-Yaklaşım KAYNAKÇA *Bu makale 5510 sayılı kanundan ve 2011\58 sayılı SGK genelgesinden faydalanarak hazırlanmıştır.
(*) Bozüyük Sosyal Güvenlik Merkezi Müdür V., Sosyal Güvenlik Denetmeni ------------------------------------------------------------------------------------------------------------- Yukarıda yer verilen açıklamalar, konuya ilişkin genel bilgiler içermektedir. Özdoğrular smmm ltd. şti./ www.ozdogrular.com, işbu dokümanın içeriğinden kaynaklanan veya içeriğine ilişkin olarak ortaya çıkan sonuçlardan dolayı herhangi bir sorumluluk iddiasında bulunulamaz. |
