Türkiye’de yapılan ticari, sınaî, zirai faaliyet ve serbest meslek faaliyeti ile her türlü mal ve hizmet ithalatı katma değer vergisine tabidir.

Mükellefler vergiye tabi işlemleri üzerinden hesaplanan katma değer vergisinden faaliyetleri nedeniyle ödedikleri katma değer vergisini indirim konusu yaparlar. Genel kural olarak, bir vergilendirme döneminde indirilecek katma değer vergisinin toplamı, mükellefin vergiye tabi işlemleri nedeniyle hesaplanan katma değer vergisinden fazla ise aradaki fark bir sonraki vergilendirme dönemine devredilir. Söz konusu fazla katma değer vergisi işlemi yapan mükellefe iade edilmez. 

Genel kuralın iki istisnası bulunmaktadır. 

1. Bu istisnalardan birincisi Katma Değer Vergisi Kanunu’nun 29/2. maddesinde düzenlenen indirimli oranlı mal ve hizmet teslimlerinden kaynaklanan ve indirim yoluyla giderilemeyen ve miktarı Bakanlar Kurulu tarafından belirlenen haddi aşan katma değer vergisinin işlemi yapana iade edilmesi uygulamasıdır.
2. İkinci istisna ise aynı Kanun’un 32. maddesinde düzenlenmiş olan iade uygulamasıdır. Buna göre; Katma Değer Vergisi Kanunu’nun 11, 13, 14 ve 15. maddeleri ile 17/4-s maddesi uyarınca vergiden istisna edilmiş bulunan işlemlerle ilgili fatura ve benzeri vesikalarda gösterilen katma değer vergisi, mükellefin vergiye tabi işlemlerinden hesaplanacak katma değer vergisinden indirilir. 

Vergiye tabi işlemlerin mevcut olmaması veya hesaplanan verginin indirilecek vergiden az olması hallerinde indirilemeyen ve işlemi yapan mükellef üzerinde yük olarak kalan katma değer vergisi iade edilir. 84 Seri No.lu Katma Değer Vergisi Genel Tebliğinde belirlenen esaslara göre yerine getirilmektedir: Katma değer vergisi iade alacağının hak sahibi mükellefin kendisinin, ortaklarının veya mal ya da hizmet satın aldığı kişilerin vergi borçlarına, ithalat sırasında uygulanan vergilere, Sosyal Sigortalar Kurumu prim borçlarına mahsubu talepleri miktarına bakılmaksızın inceleme raporu ve teminat aranılmadan yerine getirilir. Firmaların mal veya hizmet satın aldığı işletmelerin vergi borçlarına mahsup yapılabilmesine ilişkin düzenleme 107 Seri No.lu Katma Değer Vergisi Genel Tebliği ile birlikte uygulamadan kaldırılmıştır. 

KATMA DEĞER VERGİSİ İADE ALACAĞININ TEMLİK EDİLMESİ:

Temlik kelime anlamı olarak; mülk olarak verme, bir hakkın diğer bir kimseye geçirilmesi anlamlarına gelmektedir. Terim olarak ise; borç ilişkisinden doğan belli bir talep hakkının devrine yönelik olarak, alacaklı ile onu devralan üçüncü kişi arasında, borçlunun rızasını aramaksızın yapılan ve sadece kazandırıcı bir tasarruf işlemi niteliğini taşıyan şekle bağlı bir sözleşmedir. 

Temlik ile alacaklı değişir ve alacak, temlik alan üçüncü kişiye geçer. Katma değer vergisi iade alacağının temliki, katma değer vergisi iade alacağı olan mükellef ile üçüncü şahıs arasında yapılır. Söz konusu alacağın temlik edilmesi için vergi idaresinin olurunun alınmasına gerek yoktur. 

84 Seri No.lu Katma Değer Vergisi Genel Tebliğinde konu ile ilgili olarak; “İade hakkı sahipleri, iade alacaklarının yukarıda belirtilen şekillerde mahsubundan sonra kalan kısmının kendilerine, ortaklarına veya mal ya da hizmet satın aldıkları kişilere nakden iadesini talep ederlerse bu Tebliğin (I/1.2.), (I/1.3.) ve (I/2.) bölümlerindeki açıklamalara göre işlem yapılır. Bu şekilde yapılacak iadede, mahsup yoluyla iade edilen kısım (I/1.2.) bölümündeki sınırın hesaplanmasında dikkate alınmaz. İade alacağının tamamının üçüncü kişilere nakden ödenmesinin talep edilmesi halinde de aynı hükümler uygulanır. Mahsup sonrası alacağın, üçüncü kişilere nakden iadesinin talep edilmesi halinde, alacağın temlikine ilişkin bu talebin yazılı şekilde yapılması ve yazıda alacağın açık bir şekilde kime temlik edildiğinin belirtilmesi gerekmektedir.” Düzenlemesiyle, katma değer vergisi iade alacağının üçüncü kişilere temlik edilebileceğine vurgu yapılmıştır. 

Katma değer vergisi iade alacağının temlik edilebilmesi için iki koşul aranılmaktadır. 

1. Bunlardan birincisi, temlik işleminin noter kanalıyla yapılmış olmasıdır.
2. İkinci şart ise, temlike konu katma değer vergisi iade alacağının iade edilebilir aşamaya gelmiş olması gerekmektedir. 

Bir özelgede; “Bu çerçevede, KDV iade alacaklarına ilişkin temlik talepleri, mükelleflerin nakden iade edilebilir aşamaya gelmiş iade alacakları üzerinde hüküm ifade etmektedir.

 Dolayısıyla, … indirimli orana tabi işlemlerden doğan mahsuben iade alacağını üçüncü kişilere temlik etmesi mümkün değildir. Diğer taraftan yılı içinde mahsuba konu olmayan iade alacağı, izleyen yıl nakden iade edilebilir aşamaya gelmekte ve kendi borcunuz olmaması kaydıyla 84 Seri No.lu KDV Genel Tebliğinin I/1.1.4 bölümü çerçevesinde nakden veya üçüncü kişilerin vergi ve SSK borçlarına mahsubu amacıyla temliki mümkün bulunmaktadır.” denilmiştir. 

Aynı yönde verilmiş bir başka özelgede muaccel hale gelmiş katma değer vergisi iade alacağının temlik edilebileceği belirtilmiştir. Katma değer vergisi iade alacağı bulunan mükellef, söz konusu alacağın iade aşamasına gelmiş olması ve temlik sözleşmesinin noterde düzenlenmiş olması durumunda iade alacağını üçüncü kişilere temlik edebilir. Bu sözleşme ile katma değer vergisi iade alacağı üçüncü kişilere geçmekte ve iadeye konu işlemi yapan mükellef alacaklı vasfını yitirmektedir. http://ymm.net/wp/?p=172

---------------------------------------------------------------------------------------------------

Yukarıda yer verilen açıklamalar, konuya ilişkin genel bilgiler içermektedir. Özdoğrular smmm ltd. şti./ www.ozdogrular.com, işbu dokümanın içeriğinden kaynaklanan veya içeriğine ilişkin olarak ortaya çıkan sonuçlardan dolayı herhangi bir sorumluluk iddiasında bulunulamaz.