Gerçek ve tüzel kişi vergi yükümlülerinin birbirleriyle ve kendi aralarında olan münasebet ve muamelelerinde bir takım yazılı belgeler düzenlenmektedir.

Bu belgelerden birisi olan Gider Pusulası ise Vergi Usul Kanunu’nun 234. maddesinde düzenlenmiştir.

Gider Pusulası’nın, birinci ve ikinci sınıf tüccarlarla defter tutmak mecburiyetinde olan serbest meslek erbabının ve çiftçilerin vergiden muaf esnaftan aldıkları mal ve hizmet alımlarında düzenlenmesi gerektiği hüküm altına alınmış ve Gider Pusulası’nın fatura hükmünde olduğu belirtilmiştir. Gider Pusulası da aynı fatura gibi bir takım şekil şartlarına tabidir. Gider Pusulası, işin mahiyeti, emtianın cins ve nev’i ile miktar ve bedelini ve iş ücretini ve işi yaptıran ile yapanın veya emtiayı satın alan ile satanın adlarıyla soyadlarını (Tüzel kişilerde ünvanlarını) ve adreslerini ve tarihi ihtiva etmek zorundadır. Gider Pusulası iki nüsha olarak tanzim edilip bir nüshası işi yapana veya malı satana tevdi olunur ve Gider Pusulasında malı satan veya işi yapanın imzası olmak zorundadır. Ayrıca Gider Pusulaları, seri ve sıra numarası dahilinde teselsül ettirilir.

3065 sayılı KDV Kanununun 54 nolu tebliğinde nihai tüketicinin mal ve hizmet iadelerinde malı veya hizmeti satanın gider pusulası düzenlemesi gerektiği belirtilmiştir.

Gider pusulası düzenlenirken yasaların aradığı  şekil şartlarına uymayanlar (Örneğin emtianın veya hizmetin nev’ini belirtmemek, emtia veya hizmeti kimden aldığını yazmamak, Gider Pusulasını emtia veya hizmet alımı yapılan gerçek veya tüzel kişiye imzalatmamak vb.) veya Gider Pusulası düzenlemek zorunda olduğu halde aldığı mal veya hizmet için Gider Pusulasını hiç  düzenlemeyenler veya düzenledikleri Gider Pusulasında göstermek zorunda oldukları meblağdan farklı bir meblağ gösteren vergi mükellefleri Vergi Usul Kanunu’nun 353. Maddesindeki, fatura ve benzeri evrak verilmemesi ve alınmaması ile diğer şekil ve usul hükümlerine uyulmaması hükümlerinin 1. ve 2.paragraflarında yer alan 2010 yılı için 160,00 TL’den az olmamak koşuluyla ilgili Gider Pusulasına yazılması gereken meblağın %10’u oranında Özel Usulsüzlük Cezasına muhatap olurlar. İlgili ceza her bir Gider Pusulası için ayrı ayrı hesaplanıp tahakkuk ettirilir.

Eğer Gider Pusulası vergiden muaf esnaftan alınan bir mal veya hizmet alımına istinaden düzenleniyorsa, Gelir Vergisi Kanunu’nun 94.Maddesinin 13. bendinde düzenlendiği üzere, aşağıdaki oranlarda Gelir Vergisi Kesintisi yapılır ve Gider Pusulasını düzenleyen tarafında Vergi Sorumlusu sıfatıyla muhtasar beyanname ile beyan edilerek ödenir;

                a.) Havlu, çarşaf, çorap, halı, kilim, dokuma mamulleri, örgü, dantel, her nevi nakış işleri ve her nevi turistik eşya, hasır, sepet, süpürge, paspas, fırça, yapma çiçek ve benzeri emtia bedelleri veya bu emtianın imalinde ödenen hizmet bedelleri üzerinden, (% 2) (12.01.2009 – 2009/14592 BKK. ile % 2)

b.) Değerli kağıt ve damga pulu satışlarında komisyon bedelleri üzerinden, (% 20)

              c.) Diğer mal alımları için (%5) (12.01.2009 – 2009/14592 BKK ile %5)    

d.) Diğer hizmet alımları (a, b, c alt bentleri hariç olmak üzere mal ve hizmet bedelinin ayrılamaması hali de bu kapsamdadır) için, (% 10) (12.01.2009 – 2009/14592 BKK. ile % 10)

e.) Hurda mal alımlarında %2.

Vergiden Muaf Esnaf Kimdir?

Gelir Vergisi Kanunu’nun 9.Maddesinde Vergiden Muaf Esnaf sayılmıştır: Ticaret ve sanat erbabından aşağıda yazılı şekil ve suretle çalışanlar gelir vergisinden muaftır.

1. Motorlu nakil vasıtaları kullanmamak şartı ile gezici olarak veya bir iş yeri açmaksızın perakende ticaret ile iştigal edenler (Giyim eşyalarıyla zati ve süs eşyaları, değeri yüksek olan ev eşyaları ile pazar takibi suretiyle gıda, bakkaliye ve temizlik maddelerini ve sabit iş yerlerinin önünde sergi açmak suretiyle o iş yerlerinde satışı yapılan aynı neviden malları satanlar hariç)
2. Bir iş yeri açmaksızın gezici olarak ve doğrudan doğruya müstehlike iş yapan hallaç, kalaycı, lehimci, musluk tamircisi, çilingir, ayakkabı tamircisi, kundura boyacısı, berber, nalbant, fotoğrafçı, odun ve kömür kırıcısı, çamaşır yıkayıcısı ve hamallar gibi küçük sanat erbabı;
3. Köylerde gezici olarak her türlü sanat işleri ile uğraşanlar ile aynı yerlerde aynı işleri bir işyeri açmak suretiyle yapanlardan 47 nci maddede yazılı şartları haiz bulunanlar (51 inci madde şümulüne girenler bu muafiyetten faydalanamazlar);
4. Nehir, göl ve denizlerde ve su geçitlerinde toplamı 50 rüsum tonilatoya (50 rüsum tonilato dahil) kadar makinesiz veya motorsuz nakil vasıtaları işletenler; hayvanla veya bir adet hayvan arabası ile nakliyecilik yapanlar (Bu bentte yazılı ölçüler, birlikte yaşayan eşlerle velayet altındaki çocuklar hakkında veya ortaklık halindeki işletmelerde, bu kimselerin veya ortaklığın işlettiği vasıtalar toplu olarak nazara alınmak suretiyle tespit edilir.);
5. Ziraat işlerinde kullandıkları hayvan, hayvan arabası, motor, traktör gibi vasıtalar veya sandallarla nakliyeciliği mutat hale getirmeksizin ara sıra ücret karşılığında eşya ve insan taşıyan çiftçiler;
6. Evlerde kullanılan dikiş, nakış, mutfak robotu, ütü ve benzeri makine ve aletler hariç olmak üzere, muharrik kuvvet kullanmamak ve dışarıdan işçi almamak şartıyla; oturdukları evlerde imal ettikleri havlu, örtü, çarşaf, çorap, halı, kilim, dokuma mamulleri, kırpıntı deriden üretilen mamuller, örgü, dantel, her nevi nakış işleri ve turistik eşya, hasır, sepet, süpürge, paspas, fırça, yapma çiçek, pul, payet, boncuk işleme, tığ örgü işleri, ip ve urganları, tarhana, erişte, mantı gibi ürünleri işyeri açmaksızın satanlar. Bu ürünlerin, pazar takibi suretiyle satılması ile ticari, zirai veya mesleki faaliyetleri dolayısıyla gelir ve kurumlar vergisi mükellefi olanların düzenledikleri hariç olmak üzere; düzenlenen kermes, festival, panayır ile kamu kurum ve kuruluşlarınca geçici olarak belirlenen yerlerde satılması muaflıktan faydalanmaya engel değildir.
7. Ticari işletmelere ait atıkları mutat olarak veya belli aralıklarla satın alanlar hariç olmak üzere, bir işyeri açmaksızın kendi nam ve hesabına münhasıran kapı kapı dolaşmak suretiyle her türlü hurda maddeyi toplayarak veya satın alarak bu malların ticaretini yapanlara veya tekrar işleyenlere satanlar;
8. Yukarıdaki 1–7 numaralı bentlerde sözü edilen işlere benzerlik gösterdikleri, Danıştay’ın muvafık mütalaası üzerine, Maliye Bakanlığınca kabul ve ilan olunan ticaret ve sanat işleri ile iştigal edenler:

Ticari, zirai veya mesleki kazancı dolayısı ile gerçek usulde Gelir Vergisine tabi olanlar ile yukarıda sayılan işleri Gelir ve Kurumlar Vergisi mükelleflerine bağlılık arz edecek şekilde yapanlar esnaf muaflığından faydalanamazlar.

Esnaf muaflığından faydalananlar faaliyetleri ile ilgili olarak satın aldıkları mallara ve giderlerine ilişkin, gelir ve kurumlar vergisi mükelleflerinden aldıkları belgeleri saklamak zorundadırlar.

Bir işyeri açmaksızın münhasıran gezici olarak; milli piyango bileti satanlar ile 4077 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanuna göre gerçek ve tüzel kişilerin mallarını iş akdi ile bağlı olmaksızın bunlar adına kapı kapı dolaşmak suretiyle tüketiciye satanlar yukarıdaki şartlarla sınırlı olmaksızın gelir vergisinden muaftır.

Bu muaflığın, 94 üncü madde uyarınca tevkif suretiyle kesilen vergiye şümulü yoktur.

3065 sayılı KDV kanunun 54 nolu tebliğinde nihai tüketicinin mal ve hizmet iadelerinde malı veya hizmeti satanın gider pusulası düzenlemesi gerektiği hüküm altına alınmıştır.  Gider Pusulası düzenlenirken ise Gider Pusulasının ihtiva edeceği bilgiler Vergi Usul Kanunun 234. maddesinde hüküm altına alınmıştır.  Ayrıca iade edilen mal veya hizmetin fatura ve benzeri evrakı kayıp ise bu durumun gider pusulasında açıkça belirtilmesi gerekmektedir.

Nihai tüketicilerin mal veya hizmet iadelerinde KDV’nin durumu ise aynı KDV tebliğinde düzenlenmiş olup, ilgili düzenlemeye göre ilgili mal veya hizmet satılırken hesaplanan ve nihai tüketiciden tahsil edilen KDV Gider Pusulasında satış bedelinden ayrı olarak gösterilmesi koşuluyla satıcı tarafından indirim konusu yapılabilir.

Aynen vergiden muaf esnaftan alınan mal veya hizmete istinaden kesilen Gider Pusulasında mal veya hizmet satın alınan esnafın imzası bir şekil şartı olduğundan, mal veya hizmet iadelerinde nihai tüketicinin Gider Pusulasında imzası da bir şekil şartıdır, bu şekil şartına uyulmadığı takdirde Özel Usulsüzlük Cezasına muhatap olunacağı açıktır.

Kısaca,

Gider Pusulası Vergi Usul Kanunun 234. maddesinde düzenlenmiş olup, ihtiva etmesi gereken şekil şartları aynı maddede sayılmıştır. Gider Pusulası fatura hükmünde olduğu belirtilmiştir. Gider Pusulası iki nüsha olarak düzenlenir.

Gider Pusulası vergiden muaf esnaftan veya vergi mükellefi olmayan nihai tüketiciden alınan mal ve hizmetler karşılığında alıcı tarafından düzenlenmektedir. Aynı zamanda Gider Pusulası nihai tüketici tarafından yapılan mal ve hizmet iadelerinde ve gene nihai tüketiciler tarafından alınan mal ve hizmetlerin bedellerinde bir iskonto veya indirim talebi sonucu da düzenlenmektedir.

Vergiden muaf esnaf tarafından alınan mal ve hizmetlerde kanunun öngördüğü oranlarda Gelir Vergisi Kesintisi yapılmalı ve bu kesintiler vergi sorumlusu sıfatıyla muhtasar beyannamede beyan edilip ödenmelidir.

Nihai tüketicilerin iade ettiği mal veya hizmetlerle ilgili veya nihai tüketiciye satıştan sonra yapılan  indirimler karşılığında Gider Pusulası düzenlenmelidir. İadelerde Gider Pusulasının ekine ilgili satışa ait fatura veya perakende satış fişi konulmalı, eğer satış evrağı kayıp ise bu durum Gider Pusulasına düşülecek bir şerhle muhakkak ifade edilmelidir. İadeye veya indirime ait KDV’nin, indirim konusu yapılabilmesi için Gider Pusulasında iade veya indirim bedelinden ayrı olarak gösterilmesi gerekir. Eser Sevinç http://www.ymm.net/wp/

---------------------------------------------------------------------------------------------------

Yukarıda yer verilen açıklamalar, konuya ilişkin genel bilgiler içermektedir. Özdoğrular smmm ltd. şti./ www.ozdogrular.com, işbu dokümanın içeriğinden kaynaklanan veya içeriğine ilişkin olarak ortaya çıkan sonuçlardan dolayı herhangi bir sorumluluk iddiasında bulunulamaz.