Gazetecilerde Kıdem Tazminatı Esasları Nasıl Belirleniyor?
Basın İş Kanunu açısından kıdem tazminatı için belirli bir süre çalışmış olan ve 5953 sayılı Kanunda öngörülen biçimlerde iş sözleşmesi sona eren gazeteciye ya da ölümü halinde hak sahiplerine, kıdem süresi ve aylık ücretine göre, işveren tarafından yapılan ödeme olarak tanımlayabiliriz.
1- Gazeteci Kimliğine Sahip Olmak Gerekiyor
Gazeteci ile işvereni arasında yazılı bir sözleşme olması gerekiyor. Bu sözleşme de basılı yayın ya da görsel yayın organlarının haber bölümlerinde “fikir ve sanat” işlerinde uğraşacağına dair yazılı bir sözleşme varlığı gerekmektedir.
Çoğu zaman gazeteciler gazete veya haber merkezlerinde bizzat çalıştıkları gibi, yazılarını sözleşme gereği elektronik ortamda yazarak yayın yönetmenlerine internet kanalı ile gönderebilirler. Yapılan sözleşmede gazeteci kimliği ile yapılmış ise bu kanunun sağladığı Kıdem Tazminatı Haklarını alabileceklerdir.
Tabii ki bu sözleşme sonucu belirlenen bir ücret alınması gerekiyor.
2- Basın İş Kanununa Göre Kıdem Tazminatını Almak İçin Şartların Gerçekleşmesi Gerekiyor
Basın çalışanın işvereni, Kanunda belirtilen sürelere göre esas alarak ya da almayarak iş sözleşmesi ile çalışan gazetecinin sözleşmesini feshetmesi, gazeteciye kıdem tazminatı ödenmesini gerektirir.
Gazete çalışanına karşı ihbar tazminatı ise;
— En az 5 yıl sürmüş gazeteci için 3 ay
- 5 yıldan az hizmeti olanlar için ise 1 aydır.
Yukarıdaki bildirim sürelerini dikkate alarak ya da almayarak gazetecinin de bir kusuru yok ise iş akdini feshederse Kıdem Tazminatı ödeme ile karşı karşıya gelecektir.
Bazı durumlarda işveren ihbar için süre tanımadan iş akdi feshini gerçekleştirme hakkına sahiptir.
— Gazete sahibi ve gazeteci arasında belirli süreli sözleşme yapılması sonucunda süre sonunda ihbar süresi beklenilmeden sözleşme feshedilebilir.
— Gazetecinin bilerek veya ağır bir ihmali neticesi olarak mevkutenin itibar veya şöhretine halel verecek fiil ve harekette bulunması hali işverene ihbar mühletini beklemeden iş akdini derhal feshetmek hakkını veren ağır sebeplerden sayılır.
— Gazeteci 6 aydan uzun süre hasta olursa, iyileşmezse bu durum karşısında tazminat ödenerek iş akdi feshedilir. 1 yıl içinde iyileşmesi halinde gazeteci müracaat ederse eski işine dönme hakkına sahiptir.
3- Gazeteci İş Akdi Feshetme Yetkisine Sahiptir
Bir yayın organının yön ve karakterinde gazeteci için şeref veya şöhretine ya da genel olarak manevi değerlerine zarar verici açık bir değişiklik meydana gelmesi halinde de, gazeteciye ihbar süresini beklemeksizin fesih hakkı tanınmıştır. Bu durumda gazeteci işverenin kusuru neticesinde akdi feshederse, ne miktar tazminat alacaksa isteyebilecektir. Burada sözü geçen tazminat kıdem tazminatıdır.
Yukarıdaki esaslar oluştuğunda ve aşağıdaki şartların varlığında kıdem tazminatı hakkı doğar:
— Meslekte en az 5 yıl çalışmış olmak gerekiyor.
— Kıdem Esas Alınacak süre mesleğe başlangıçtan itibaren dikkate alınır. Gazetecinin mesleğe giriş tarihi, Başbakanlık Basın Yayın Enformasyon Genel Müdürlüğü nezdinde tutulan sicildeki kayıtlara göre tespit edilir. Deneme süresi Kıdem Tazminatı süresine dahil edilir. Lütfi Köksal
