Soru: “Şerif Bey, daha önce sormuş olduğum bir soruyla ilgili olarak sizi tekrar rahatsız ediyorum. 20.09.1963 doğumluyum. SSK başlangıcım 01.01.1987’dir. 01.01.88 ila 31.03. 1989 tarihleri arasında yedek subaylık yaptım. Normalde kademelide 50 yaşında emekliliğim görünüyor fakat sizin bir köşe yazınızdaki fiili hizmet zammı olan 90 günün SSK başlangıcını geriye çektiğini okumuş ve kademeli sistemde 49 yaşında emekli olacağımı öğrenmiştim. Fakat SGK bilgi edinme servisi bunun böyle olmadığını bu sürelerin sadece güne eklendiğini belirtiyor. Bir başka köşe yazarının yedek subaylığın emekliliği etkilemediğine ilişkin yazısını okuduğumdan soruyu yenileme ihtiyacı duydum.” Muzaffer S.

EMEKLİLİKTE YAŞI BELİRLEYEN TEMEL UNSUR SİGORTALILIK SÜRESİDİR
9 Eylül 1999 tarihinden önce ilk defa sigortalı olan erkeklerin SSK şartlarından normal şartlarla yaştan emekli olmalarında belirleyici üç unsur bulunmaktadır. Bu unsurların ilki 25 yıllık sigortalılık süresinin tamamlanmasıdır. İkinci unsur yaşın, üçüncü ve son unsur ise emeklilik için aranan prim ödeme gün sayısının tamamlanmasıdır. İkinci unsur olan yaş ve üçüncü unsur olan prim ödeme gün sayısının belirlenmesinde temel kriter birçok kişinin hatalı bildiği şekliyle ilk defa sigortalı olunan tarih değil aksine 23 Mayıs 2002 tarihine göre sigortalılık süresidir.

YEDEK SUBAYLIĞIN DÖRTTE BİRİ SİGORTALILIK SÜRELERİNE EKLENİR
23 Mayıs 2002 tarihi ile ilk defa sigortalı olunan tarih arasında geçen süre emeklilik hesabı açısından her zaman sigortalılık süresi olmayabilir. Zira gerek eski 506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanunu gerekse 5510 sayılı Reform Kanunu’na göre sigortalılık sürelerini etkileyen daha başka bir anlatımla sigortalılık sürelerini artıran birçok özel uygulama bulunmaktadır. Bu uygulamalardan bir tanesi de yedek subaylık nedeniyle Emekli Sandığına prim ödenmesidir.

Bilindiği üzere yedek subaylar, önce eğitimi tamamlar ve ardından yedek subay olarak atanırlar. Bu atamayla birlikte bu kişiler adına Genel Kurmay Başkanlığı Emekli Sandığına kesenek diğer adıyla prim öder. Başka bir anlatımla yedek subaylar bu sürelerde sigortalıdır. Şayet daha önce sigortalılıkları yok ise bunların ilk defa sigortalı oldukları tarih yedek subaylığa naspedildikleri tarihtir.

YEDEK SUBAYLIK YAPANLARIN SİGORTALILIK SÜRELERİ ARTAR
Yedek subayların sigortalılıkları Emekli Sandığı Kanununun 32. maddesinde düzenlenmiştir. Düzenlemeye göre, yedek subaylar şayet bu görevleri bizzat kıtada üstlenmişlerse bu vazifelerde geçirdikleri fiili hizmet sürelerinin her yılı için 90 günlük ilave sigortalılık süreleri kazanmaktadır. Diğer bir ifade ile yedek subay olarak geçirilen sürelerin dörtte biri sigortalılık sürelerine eklenmektedir. Bu önemli husus SGK’nın 2011-58 sayılı Genelgesinin dördüncü sayfasında da belirtilmiştir. Emeklilik için aranan yaş ve prim gün şartı sigortalılık sürelerine göre belirlendiğine göre, yedek subaylık vazifesini 23 Mayıs 2002 tarihinden önce yapmış olanlar, 23 Mayıs 2002 tarihinden ilk defa sigortalı oldukları tarihi çıkarmalı, bulunan bu süreye yedek subaylık sürelerinin dörtte birini eklemeli ve ardından bulunan toplam süreyi 25 yıldan çıkarmalıdır. Bu işlemin yapılmasını müteakip 506 sayılı Kanunun geçici 81. maddesine bakarak emekli olmak için hangi yaşı ve ne kadar prim ödemesi gerektiğini tespit etmelidir.

YEDEK SUBAYLIK YAPMAK EMEKLİLİK YAŞ ŞARTINI ETKİLEYEBİLİR
Yedek subaylık sürelerinin emekliliğe etkisini bizim dışımızda başka kişilere de soran ve aldığı cevaplar karşısında kafası karışan Türkiye Gazetesi Okuru Muzaffer Bey’in emeklilik şartlarını bu anlatılanlar ışığında değerlendirelim... 23 Mayıs 2002 tarihinden Muzaffer Bey’in ilk defa sigortalı olduğu tarih olan 1.1.1987 tarihini çıkardığımızda normal sigortalılık süresinin 15 yıl 4 ay 22 gün olduğunu tespit etmiş oluruz. Bu süreye bir yıllık yedek subaylık süresinin dörtte biri olan üç ayı eklediğimizde Muzaffer Bey’in 23 Mayıs 2002 tarihine göre emekliliğe esas sigortalılık süresinin 15 yıl 7 ay 22 güne yükseldiğini görürüz. Bu durumda Muzaffer Bey emeklilik açısından 506 Sayılı Kanunun geçici 81. Maddesi B bendinin (f) alt bendine tabidir. Bu bende göre sigortalık süresi 15 yıl 5 aydan fazla 17 yıldan az olan erkekler 49 yaşa ve 5300 gün prim ödemeye tabidir. Dolayısıyla Muzaffer Bey 49 yaşını tamamlayacağı 20.09.2012 tarihine kadar en az 5300 gün prim ödemişse emekli olabilecektir.

Özellikle belirtmek isterim ki; yedek subaylık yapan herkes bir yaş daha erken emekli olamayabilir. Bu avantajdan, yedek subaylık sürelerinin dörtte birini sigortalılık süresine ekleyince bir kademe ileriye gidebilenler yararlanabilir. Örneğin; Muzaffer Bey’in ilk defa sigortalı olduğu tarih 1.3.1987 olsa idi bir kademe ileri gidemeyeceğinden 50 yaşında emekli olabilecekti. Dolayısıyla emeklilik şartlarının kişiye münhasır olduğunu, kişinin durumuna göre ayrı bir değerlendirme yapılması gerektiğini belirtmemizde yarar var.

Burada bir hususa da değinmek istiyorum. Yedek subaylığa nasbedildiği tarihte sigortalılığı bulunmayanlar, yedek subaylık okulunda geçirdikleri süreyi borçlandıkları takdirde ilk defa sigortalı oldukları tarih borçlanılan süre kadar geriye gider. Dolayısıyla bu durumda olanlar borçlanmanın emeklilik yaşını etkileyip etkilemediğini özel olarak değerlendirmelidir.

Burada konuyla ilgilenenlere ince bir ayrıntı söylemek istiyorum. Emeklilik hesabını daha önce sizlere bu köşeden sunduğum tablo tabloya göre yapmak isteyenler ilk defa sigortalı oldukları tarihi farazi olarak yedek subaylık sürelerinin dörtte biri kadar geriye çeker ve emeklilik yaşını buna göre belirlerseler yukarıda anlatılan işlemle alına sonucu elde etmiş olurlar. Yasaya göre yedek subaylık süreleri ilk defa sigortalı olunan tarihi geriye çekmez ama emeklilikte yaş hesabında işe girişin farazi olarak çekilmesi ile aynı sonucu verir.

YEDEK SUBAYLIK BAĞ-KUR ŞARTLARINDAN EMEKLİLİĞİ DE ETKİLER
9 Eylül 1999 tarihinden önce ilk defa sigortalı olan erkeklerin Bağ-Kur şartlarından emekliliğinde belirleyici olan unsur 1 Haziran 2002 tarihine göre 25 yıllık prim ödeme sürelerini tamamlamalarına kalan zamandır. Dolayısıyla 1 Haziran 2002 tarihine kadar ne kadar çok prim ödenmişse 25 yılı tamamlamaya o kadar daha az zaman kalmış olacak ve kişiler bu nispette daha erken yaşta emekli olabilecektir.

Yedek subaylık yapan ve Bağ-Kur şartlarından emekli olacak olanlar 1 Haziran 2002 tarihine kadar prim ödenen süreleri bulduktan sonra bu süreye yedek subaylık sürelerinin dörtte birini eklemeli sonrasında 15 yılı tamamlamalarına ne kadar süre kaldığını tespit etmeli ardından da 1479 sayılı Bağ-Kur Kanununun geçici 10. maddesine bakarak emekli olacakları yaşı tespit etmelidir. SSK şartlarından emeklilikte olduğu gibi Bağ-Kur şartlarından emeklilikte de yedek subaylık süreleri nedeniyle bazen bir sene daha önce emekli olmak mümkün olabilir. Bu avantajın herkes için geçerli olmadığını bir kez daha vurgulamak istiyorum.

Son olarak askerliğini yedek subay olarak yapmış olanların emeklilik hesabını sosyal güvenlik ve emeklilik konusunda uzman olan birine hesaplatmaları ya da SGK’ya sözlü değil yazılı olarak başvurarak emekli olacağı tarihi doğru öğrenmeleri gerektiğini düşündüğümü özellikle belirtmek istiyorum. Zira sizden gelen sorular doğrultusunda bu konunun iyi bilinmediği bir yana hatalı bilindiğini görmekteyim. Şerif Akçan