I- GİRİŞ

Mülga 505 sayılı Sosyal Sigortalar Yasası’nın 9. maddesinde işverenler “çalıştıracağı kimseleri, işe başlatmadan önce örneği Kurum’ca hazırlanacak işe giriş bildirgeleriyle Kuruma doğrudan bildirmekle veya bu belgeleri iadeli-taahhütlü olarak göndermekle yükümlü” tutulmuştu. 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Yasası’nın 8. maddesi ile de işverenler “4. maddenin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamında sigortalı sayılan kişileri, 7. maddenin birinci fıkrasının (a) bendinde belirtilen sigortalılık başlangıç tarihinden önce, sigortalı işe giriş bildirgesi ile Kurum’a bildirmekle yükümlü” tutulmuşlardır[1].

4/a sigortalılarının sigortalı işe giriş bildirgesinin verilme süresinin tatil gününe rastlaması hali makalemizin konusudur. www.ozdogrular.com

II- SİGORTALI İŞE GİRİŞ BİLDİRGESİNİN VERİLME ŞEKLİ VE SÜRESİ

5510 sayılı Kanun Gereğince Sigortalı Sayılanlar, Sayılmayanlar, Sigortalılığın Başlangıcı, Kurum’a Bildirilmesi ve Sona Ermesi Hakkında Tebliğ’in “Sigortalılığın Başlangıcı ve Kurum’a Bildirilmesi” başlıklı bölümünde;

“5510 sayılı Kanun’un 4. maddesinin birinci fıkrasının (a) bendine tabi sigortalıları çalıştıran işverenlerden aylık prim ve hizmet belgesini zorunlu olarak e-Sigorta yoluyla verenler;

1) 01.11.2008 tarihinden itibaren sigortalı tekrar işe giriş bildirgesini,

2) 01.12.2008 tarihinden itibaren ise sigortalı ilk işe giriş bildirgesini

zorunlu olarak e-Sigorta yoluyla internet üzerinden vereceklerdir.”

denilerek işverenlere sigortalı işe giriş bildirgelerini e-bildirge yolu ile verme zorunluluğu getirilmiştir. www.ozdogrular.com

Bildirgenin verilme süresi ile ilgili olarak mülga Yasa ve 5510 sayılı Yasa’nın değişmeden önceki halinde “işe başlamadan/sigortalılık başlangıcından önce” denilmiş ve belli bir tarih belirtilmemişti. Bunun sonucu olarak işe başladığı gün mesaiye başlamadan Kurum’a bildirilen sigortalıların bildiriminin saatler dikkate alınarak çalışmaya başlamadan önce Kurum’a bildirildiği itirazları olmakta ve ihtilaflara yol açmaktaydı. Yapılan değişiklikle gene belli bir gün belirlenmemiş ancak bu kez belli bir zaman belirlenmiştir. Buna göre sigortalılar sigortalılık “başlangıç tarihinden” önce Kurum’a bildirilmekle yükümlüdür. Sigortalılık başlangıç tarihi ise Yasa’nın 7. maddesinde belirtilmiştir. Buna göre; sigortalılığın başlangıcı sigortalıların çalışmaya, meslekî eğitime veya staja başladıkları tarihten itibaren başlamaktadır. www.ozdogrular.com

Örneğin, 08.04.2012 Pazar günü sabah 09.00’da işe başlayacak sigortalının sigortalılık başlangıç tarihi 08/04/2012 saat 00.01’dir ve sigortalı işe giriş bildirgesinin bu zamandan/saatten önce Kuruma verilmesi gerekmektedir. 07.04.2012 Cumartesi günü saat 23.59 bildirimin yapılmasının sonudur. Bu süre tatil gününe rastladığına göre Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun 92. maddesi “Süreler gün olarak belirlenmiş ise tebliğ veya tefhim edildiği gün hesaba katılmaz ve süre son günün tatil saatinde biter.” ve 93. maddesi “Resmî tatil günleri, süreye dâhildir. Sürenin son gününün resmî tatil gününe rastlaması hâlinde, süre tatili takip eden ilk iş günü çalışma saati sonunda biter.” hükümlerinin uygulanıp, bildirim süresinin 09.04.2012 Pazartesi gününe uzayıp uzamayacağı tartışma konusudur.

Kurum uygulamasında Pazartesi verilen işe giriş bildirgelerine sistem ceza tahakkuk ettirmektedir. Pek çok yazara göre ise SSK Genel Müdürlüğü’nün 22.10.1999 tarihli genel yazının “işyeri bildirgesinin verilmesi gereken son günü hafta sonu, bayram veya yılbaşı gibi tatile rastlaması halinde, örneğin Pazar veya Pazartesi çalıştırılacak sigortalı için işyeri bildirgesinin en son Cumartesi ve Pazar günü verilmesi gerekeceğinden, işverenlerin, tatil olması nedeniyle bu yükümlülüklerini yerine getiremeyeceği, dolayısıyla işyeri bildirgesinin ancak tatili izleyen ilk iş gününde verilebileceği (örneğimize göre Pazartesi günü) dikkate alınarak, tatili izleyen ilk iş günü verilmek kaydıyla, sigortalı çalıştırmaya başlanılan tarihten sonra verilen bu durumdaki işyeri bildirgeleri için işverenlere idari para cezası uygulanmaması gerekmektedir.” şeklindeki talimatı kıyasen uygulanarak sigortalı işe giriş bildirgesi verilme süresinin de ilk iş günü verilebileceği iddia edilmektedir.

Benzer şekilde e-Bildirge yolu ile verilen aylık prim ve hizmet belgesinin verilme usulü Kurum’ca şu şekilde belirlenmiştir. www.ozdogrular.com

“5510 sayılı Kanun’un 4. maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamında sigortalı sayılanları çalıştıran;

— Özel nitelikteki işyeri işverenleri, cari aya ilişkin olarak düzenleyecekleri asıl, ek veya iptal nitelikteki aylık prim ve hizmet belgelerini, en geç belgenin ilişkin olduğu ayı izleyen ayın 23’ünde,

— Resmi nitelikteki işyeri işverenleri ise, cari aya ilişkin olarak düzenleyecekleri asıl, ek veya iptal nitelikteki aylık prim ve hizmet belgelerini, en geç belgenin ilişkin olduğu dönemi izleyen takvim ayının 7’sinde, saat 23.59’a kadar e-Bildirge kanalıyla Kurum’a göndermek zorundadırlar.”

Kurum uygulamasında belgenin gönderilmesi gereken sürenin son gününün resmi tatile rastlaması halinde, aylık prim ve hizmet belgesi, son günü izleyen ilk iş günü saat 23:59’a kadar, Kurum’a, “e-Bildirge kanalıyla” gönderilmesi halinde belgenin süresinde verildiği kabul edilmektedir. www.ozdogrular.com

Görüldüğü gibi aylık pim ve hizmet belgesinin verilme süresi gün olarak belirtildiği için söz konusu günün tatile rastlaması halinde süre ilk iş günü sonuna kadar uzamaktadır.

Ancak sigortalı işe giriş bildirgesinin verilme süresi belli bir gün olarak tayin edilmemiştir. Yasa işverenleri çalıştıracakları sigortalıları sigortalılık başlangıç tarihinden önce, sigortalı işe giriş bildirgesi ile Kurum’a bildirmekle yükümlü tutmuştur. Dolayısıyla sigortalı işe başlamadan, herhangi bir hizmet görmeden önce Kurum’a bildirilmelidir. e-Bildirge sisteminde ise saat ve gün sınırlaması bulunmamaktadır. Bu nedenle kanaatimizce -belirli bir gün tayin edilmediğinden- Pazar veya Pazartesi günü veya genel tatil günlerinde veya onları takip eden ilk günde işe başlayan sigortalıların sigortalı işe giriş bildirgesinin verilme süresi tatili takip eden ilk iş gününe kadar uzamayacaktır. www.ozdogrular.com

III- UYGULAMANIN İSTİSNALARI

A- BELGENİN VERİLMESİNE ENGEL HUSUSLARIN VARLIĞI

Kurum uygulamasında aylık prim ve hizmet belgelerini internet ortamında göndermekle zorunlu tutulan işverenlerin, Kurum’un bilgi işlem sistemlerinin aşağıdaki belirtilen nedenlerle hizmet dışı kalması sonucu öngörülen süre sonunda Kurum’a internet ortamında gönderememesi halinde, sorunların ortadan kalktığı tarihi takip eden beşinci işgününün sonuna kadar belge veya bilgiyi göndermeleri ve bu yükümlülüklerini Kanun’da öngörülen sürede yerine getirmiş oldukları kabul edilmektedir. www.ozdogrular.com

Hizmet Sunumu Genel Müdürlüğü yetkililerince imzalanacak bir tutanak ile tevsik edilmesi kaydıyla;

1) Kurum bilgisayar sisteminde, e-Sigorta uygulamasının çalışmasını engelleyecek şekilde;

* Donanımsal ve yazılımsal arızalar,

* Elektrik ve iletişim alt yapısında meydana gelen arızalar,

* Yangın, yıldırım, infilak ve benzeri olaylar sonucu meydana gelen ve işlem yapmayı engelleyici durumlar,

* Sel veya su baskını, fırtına, yer kayması, deprem gibi tabi afetler ile grev, lokavt, sabotaj, terör saldırıları. www.ozdogrular.com

2) Kurum’un hizmet satın aldığı internet servis sağlayıcılarında meydana gelen arızalar,

3) (a) ve (b) dışında Kurum’ca belirlenecek benzeri durumlar,

aylık prim ve hizmet belgelerinin Kanun’da öngörülen sürenin son gününde Kurum’ca alınmasını engelleyici sebep olarak kabul edilmektedir. www.ozdogrular.com

Söz konusu hususların e-Bildirge yolu ile Kurum’a yapılan sigortalı işe giriş bildirgeleri hakkında uygulanıp uygulanmayacağı hususunda Kurum’ca belirlenmiş ve yayınlanmış bir karar bulunmamaktadır. Ancak Kurum’ca e-Bildirge yolu ile bildirilme zorunluluğu getirilen bu yükümlülüğün Kurum’un kendi sisteminden kaynaklanan sebeplerle yerine getirilememesinin sorumluluğunun işverenlere yüklenemeyeceği açıktır. Kanaatimizce Kurum’un söz konusu uygulaması sigortalı işe giriş bildirgeleri içinde geçerli olmalıdır.

B- İLK DEFA İŞYERİ BİLDİRGESİ VERİLEN İŞYERLERİNDE İŞE BAŞLATILACAK SİGORTALILARIN BİLDİRİMİ

Kurum’a ilk defa işyeri bildirgesi veren işyerlerinde, sigortalı çalıştırılmaya başlanılan tarihten itibaren bir ay içinde işe alınacakların sigortalı işe giriş bildirgesinin en geç işyerinin tescil tarihinden itibaren bir ay içinde verilmesi halinde sigortalı işe giriş bildirgesi yasal sürede verilmiş sayılır. www.ozdogrular.com

Örnek: 27.02.2012 tarihinde ilk defa tescil edilen işyerinden 1 sigortalının çalışmaya başlayacağı bildirilmiştir. Bu durumda, işyerinin tescil tarihi sigortalı çalışmaya başladığı tarih olacağından, 02.03.2012 tarihinde 8, 18.03.2012 tarihinde 3 ve 27.03.2012 tarihinde çalışmaya başlayan 3 sigortalının bildirimi bir aylık süre içinde yapılmış olduğundan sigortalı işe giriş bildirgesi yasal süresinde verilmiş olacaktır. www.ozdogrular.com

C- İNŞAAT, BALIKÇILIK VE TARIM İŞYERLERİNDE İŞE BAŞLATILACAK SİGORTALILAR

İnşaat, balıkçılık ve tarım işyerlerinde işe başlatılacakların sigortalı işe giriş bildirgesinin işverenleri tarafından en geç sigortalıların çalışmaya başladığı gün Kurum’a verilmesi gerekmektedir.

Belgenin yasal sürede Kurum’a verilip verilmediğinin tespitinde, inşaat işyerleri için (41XX, 42XX, 43XX), balıkçılık işyerleri için (03XX), tarım işyerleri için (01XX), hayvancılık işyerleri için (011X) numaralı işyeri tescil numarasında yer alan iş kolu kodlarına bakılacaktır.

Örnek: 15.01.2012 tarihinde balıkçılık işyerinde işe başlatılacak kişinin sigortalı işe giriş bildirgesinin en geç 15.01.2012 tarihinde Kurum’a verilmesi gerekmektedir. www.ozdogrular.com

D- YABANCI ÜLKELERE SEFER YAPAN ULAŞTIRMA ARAÇLARINDA SEFER ESNASINDA İŞE BAŞLATILAN SİGORTALILARIN BİLDİRİMİ

Yabancı ülkelere sefer yapan kara, hava ve deniz ulaştırma araçlarına sefer esnasında işe alınan sigortalıların çalışmaya başladıkları tarihten itibaren bir aylık süre içerisinde işe giriş bildirgesinin işverenleri tarafından Kuruma verilmesi halinde sigortalı işe giriş bildirgesi yasal süresinde Kuruma verilmiş sayılır.

Örnek: İstanbul’dan İtalya’ya 23.01.2012 ile 07.02.2012 tarihleri arasında sefer yapan araçta çalışmak üzere 28.01.2012 tarihinde Yunanistan’da sefer esnasında işe alınan sigortalının işe giriş bildirgesinin Kurum’a verilmesi gereken son tarih 28.02.2012 tarihidir. www.ozdogrular.com

IV- SİGORTALI İŞE GİRİŞ BİLDİRGESİNİN VERİLMEMESİNİN SONUÇLARI

Sigortalı işe giriş bildirgesinin süresinde Kurum’a verilmemesinin başlıca iki sonucu bulunmaktadır. www.ozdogrular.com

A- İDARİ PARA CEZASI

Çalışacak sigortalıların sigortalılık başlangıç tarihinden önce sigortalı işe giriş bildirgesi ile Kurum’a bildirmeyen işverenler hakkında her bir sigortalı için bir (tespit Kurum’un denetimle görevli memurlarınca yapılırsa iki) aylık asgari ücret tutarında idari para cezası uygulanır. www.ozdogrular.com

B- KUSURSUZ SORUMLULUK

Sigortalının tescil edilmeden iş kazası geçirmesi veya meslek hastalığı ile hastalık ile analık hallerinde 5510 sayılı Yasa’nın 23. maddesine göre sigortalıya iş kazası, meslek hastalığı, hastalık ve analık halleri sonucu ilgililerin tüm sigorta hakları karşılanarak gelir ve ödenekleri Kurumca ödenir ve Kurum’ca yapılan ve ileride yapılması gerekli bulunan her türlü masrafların tutarı ile gelir bağlanırsa bu gelirin başladığı tarihteki ilk peşin sermaye değeri tutarı aynı yasanın 21. maddesinde belirlenen sorumluluk halleri aranmaksızın, işverene ödettirilir. www.ozdogrular.com

Sigortalının işe giriş bildirgesinin süresinde verilmemesi ancak söz konusu sigorta olaylarından önce Kurum’a bildirilmiş olmaları halinde 5510 sayılı Yasa’nın 23. maddesinin uygulanma imkanı ortadan kalkmaktadır.

V- SONUÇ

Kurum’ca, 5510 sayılı Kanun’un 4. maddesinin birinci fıkrasının (a) bendine tabi sigortalıları çalıştıran işverenlerden aylık prim ve hizmet belgesini zorunlu olarak e-Sigorta yoluyla verenlere sigortalı işe giriş bildirgelerinin de e-Sigorta yoluyla internet üzerinden verme zorunluluğu getirilmiştir. Tatil günlerinde veya tatil gününü takip eden ilk günde işe başlatılacak sigortalıların sigortalı işe giriş bildirgelerinin verilme süresinin ilk iş gününün sonuna uzayıp uzamayacağı hususunda Kurum’ca belirlenmiş bir uygulama bulunmamaktadır. 5510 sayılı Yasa’da sigortalı işe giriş bildirgesinin verilmesi gereken süre gün olarak tayin edilmemiştir. Yasa çalıştırılacak sigortalıların sigortalılık başlangıç tarihinden önce Kurum’a bildirilmiş olması şartını aramaktadır. Bu nedenle kanaatimizce bildirim süresi ilk iş günü sonuna uzamayacaktır. www.ozdogrular.com

Söz konusu yükümlülüğe uymamanın sonucu işe idari para cezası uygulaması ve diğer şartların varlığı halinde de kusursuz sorumluluktur.

Serdar GÜNAY*

E- Yaklaşım

(*)       Sosyal Güvenlik Kurumu Başmüfettişi

[1]     Söz konusu hüküm “İşverenler, 4. maddenin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamında sigortalı sayılan kişileri, 7. maddenin birinci fıkrasının (a) bendinde belirtilen sigortalılık başlangıcından önce, sigortalı işe giriş bildirgesi ile Kurum’a bildirmekle yükümlüdür. Ancak işveren tarafından sigortalı işe giriş bildirgesi;” şeklinde iken 08.05.2008 tarih ve 26870 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 5754 sayılı Yasa ile şimdiki şeklini almıştır.

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Yukarıda yer verilen açıklamalar, konuya ilişkin genel bilgiler içermektedir. Özdoğrular smmm ltd. şti./ www.ozdogrular.com, işbu dokümanın içeriğinden kaynaklanan veya içeriğine ilişkin olarak ortaya çıkan sonuçlardan dolayı herhangi bir sorumluluk iddiasında bulunulamaz.