I- GİRİŞ Ülkemizdeki sosyal güvenlik uygulamalarının 1 Ekim 2008’den itibaren yasal dayanağı, 5510 sayılı Sosyal Güvenlik Reform Yasası’dır. Bir hizmet akdi ile bir veya birkaç işveren tarafından çalıştırılanlar, 5510 sayılı Yasa’nın 4. maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamında, kendi nam ve hesabına bağımsız çalışanlar 5510 sayılı Yasa’nın 4. maddesinin birinci fıkrasının (b) bendi kapsamında, kamu kesiminde çalışanlar ise 5510 sayılı Yasa’nın 4. maddesinin birinci fıkrasının (c) bendi kapsamında, sigortalı sayılmışlardır. www.ozdogrular.com Gerek 1 Ekim 2008’den önceki Bağ-Kur, SSK ve Emekli Sandığı uygulamalarında, gerekse 1 Ekim 2008’den sonraki SGK uygulamalarında, emeklilikte yaş ve hizmet süresini tamamlayıp emeklilik talebinde bulunan vatandaşlarımız, aylık bağlanana kadar geçen süre içinde sağlık yardımından yararlanma bakımından büyük sıkıntılar yaşamaktadırlar. Özellikle, emeklilik için gerekli olan yaşı ikmal eden ve prim ödeme gün sayısını hizmet birleştirmesi yapmak suretiyle tamamlayanların emeklilik işlemlerinin sonuçlanması, daha uzun zaman almaktadır. Bu hususları göz önünde bulundurarak, bu makale çalışmamızda emeklilikte yaş ve hizmet süresini tamamlayıp emeklilik talebinde bulunan 4/a, 4/b ve 4/c sigortalılarının emekli aylığı bağlanana kadar geçen süre içinde SGK’daki genel sağlık sigortası yardımlarından nasıl yararlanacaklarını ve bu konu hakkında SGK tarafından yapılması gereken uygulamaları açıklamaya çalışacağız. II- EMEKLİLİK TALEBİNDE BULUNAN 4/a SİGORTALILARININ SAĞLIK YARDIMLARINDAN YARARLANMA KOŞULLARI Emeklilik talebinde bulunan 4/b sigortalıların aylık bağlama işlemleri sonuçlanıncaya kadar SGK’dan nasıl sağlık yardımı alacakları SGK’nın 09.01.2011 tarihli ve 463654 varide numaralı sağlık provizyon aktivasyon sistemi (SPAS) konulu yazısının, “II- Aylık veya Gelir Bağlanacak Sigortalıların Aktivasyon İşlemleri” başlıklı bölümünde açıklanmıştır. www.ozdogrular.com Bahse konu talimat yazısının bölümünde; “5510 sayılı Kanun’un 4. maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamında sigortalı olup aylık veya gelir bağlanması için talepte bulunanlardan, gelire veya aylığa hak kazanan ancak işlemlerin gecikmesi veya ödemeler sisteminin kapalı olması nedeniyle gelir veya aylığı bağlanamayanlarla, bunların bakmakla yükümlü olduğu kimselerin sağlık provizyonlarında kesinti yaşanmaması bakımından; sosyal güvenlik il müdürlükleri/merkezleri bünyesindeki tahsis servislerince… sigortalı ve hak sahibi bilgileri girilerek, sigortalı veya hak sahiplerinin aylık başlangıç tarihi yazılmak suretiyle en fazla bir aya kadar sağlık aktivasyon işlemi gerçekleştirilecektir. Evlenmeleri nedeniyle, gelir veya aylıklarının kesilmesi gereken kız çocuklarına evlenmeleri ve talepte bulunmaları halinde almakta oldukları aylık veya gelirlerinin iki yıllık tutarı bir defaya mahsus olmak üzere evlenme ödeneği olarak peşin ödenir. Evlenme ödeneği alan hak sahibinin aylığının kesildiği tarihten itibaren iki yıl içerisinde eşinden boşanması nedeniyle ölüm aylığı bakımından yeniden hak sahibi olması halinde, iki yıllık sürenin sonuna kadar gelir veya aylık bağlanmaz, bu durumda olanlar 5510 sayılı Yasa’nın 60. maddesinin birinci fıkrasının (f) bendi kapsamında genel sağlık sigortalısı sayılmaları nedeniyle, provizyon ekranından hak sahibi bilgileri girilerek, birer aylık periyotlar halinde sağlık aktivasyon işlemi gerçekleştirilecektir.” ifadeleri yer almaktadır. Bu talimat yazısında yer alan bilgiler doğrultusunda, emeklilik talebinde bulunan 4/a sigortalılarına emeklilik işlemleri sonuçlandırılıncaya kadar SGK tarafından nasıl sağlık yardımı verileceğini açıklamaya çalışalım. Bilindiği üzere, emeklilik talebinde bulunan 4/a sigortalılarının “od.00” ekranı, yani “ödeme bilgileri ekranı” her ayın 10’unda SGK il müdürlüklerinin yetkisine açılıp, her ayın 30’unda kapatılmaktadır. SGK il müdürlükleri tarafından her ayın 1’i ile 30’u arasında yüklenen bilgiler, emeklilik hizmetleri genel müdürlüğü tarafından her ayın 1’i ile 30’u arasında kontrol edilmektedir. Bu nedenle, aylık müracaatı (emeklilik talebi) sırasında aylığı hak ettiği anlaşılan kişinin, sağlık yardımından yararlanma hakkı en fazla bir ay uzatılabilmektedir. Örnek olarak, 14.02.2012’de emeklilik talebinde bulunan bir 4/a sigortalısının, sigorta sicil numarasında sorun yaşanmakta veya aylığı ancak Bağ-Kur hizmetleriyle birlikte hak ettiği anlaşılmaktadır. Bu durumda, böyle bir kişinin sicil numarası sorunları giderilmesi ve Bağ-Kur hizmetlerinin birleştirilmesi işlemlerinin 15.04.2012’de tamamlandığını ve bilgilerinin 15.04.2012’de sisteme girildiğini varsayalım. Bu durumda, böyle bir kişi, emeklilik talebinde bulunduğu, 14.02.2012 tarihinden bir ay sonraki tarih olan 14.03.2012 tarihi ile bilgilerinin sisteme girildiği 15.04.2012 tarihleri arasında SGK’dan sağlık yardımı alamamaktadır. www.ozdogrular.com Görüldüğü üzere, emeklilik talebinde bulunan 4/a sigortalılarının emeklilik işlemlerinin sonuçlandırılması yani aylık bağlama süreci bir aydan fazla sürerse, 4/a sigortalıları bir aydan sonraki süreçlerde SGK’dan sağlık yardımı alamamaktadır. Ayrıca, üstteki talimat yazısından anlaşılacağı üzere, SGK’dan evlenme ödeneği (çeyiz parası) alan hak sahibinin aylığının kesildiği tarihten itibaren iki yıl içerisinde eşinden boşanırsa, iki yıllık süre dolana kadar ölüm aylığı (yetim aylığı) bağlanmamaktadır. Bu durumdaki kişiler, yetim aylığı almasalar bile, iki yıllık süre doluncaya kadar SGK’dan sağlık yardımı alabilmektedirler. Kamuoyunda birçok kişi tarafından, SGK’dan çeyiz parası alan kız çocuklarının iki yıl içinde boşanmaları halinde, ölüm aylığıyla birlikte SGK’dan sağlık yardımı da alamayacakları sanılmaktadır. Ancak, buradaki açıklamalarımızdan anlaşılacağı üzere, çeyiz parası alan kız çocukları iki yıllık süre geçmeden eşlerinden boşanırlarsa, iki yıl dolmadan sadece ölüm aylığı alamazlar, sağlık yardımı alabilirler. III- EMEKLİLİK TALEBİNDE BULUNAN 4/b SİGORTALILARININ SAĞLIK YARDIMLARINDAN YARARLANMA KOŞULLARI Emeklilik talebinde bulunan 4/b sigortalıların aylık bağlama işlemleri sonuçlanıncaya kadar SGK’dan nasıl sağlık yardımı alacakları, SGK’nın 09.01.2011 tarihli ve 463654 varide numaralı sağlık provizyon aktivasyon sistemi (SPAS) konulu talimat yazısının, “II- Aylık veya Gelir Bağlanacak Sigortalıların Aktivasyon İşlemleri” başlıklı bölümünde açıklanmıştır. www.ozdogrular.com Bahse konu bölümde; “5510 sayılı Kanun’un 4. maddesinin birinci fıkrasının (b) bendi kapsamında sigortalı olup aylık veya gelir bağlanması için talepte bulunanlardan, gelire veya aylığa hak kazanan ancak işlemlerin gecikmesi veya ödemeler sisteminin kapalı olması nedeniyle gelir veya aylığı bağlanamayanlarla, bunların bakmakla yükümlü olduğu kimselerin sağlık provizyonlarında kesinti yaşanmaması bakımından; aylığı hak etmiş olmasına rağmen aylık bağlanamayanların sağlık hizmeti alabilmeleri için, …ortalama aylık bağlama süresi kadar aktivasyon işlemi yapılacaktır.” ifadeleri yer almaktadır. Bu ifadelerden anlaşılacağı üzere, 4/b sigortalılık statüsü kapsamında aylık talebinde bulunan kişilerin, emeklilik işlemleri uzasa bile, sağlık yardım alma hakları emeklilik işlemleri sonuçlanana kadar SGK tarafından karşılanmaktadır. IV- EMEKLİLİK TALEBİNDE BULUNAN 4/c SİGORTALILARININ SAĞLIK YARDIMLARINDAN YARARLANMA KOŞULLARI SGK’nın 09.01.2011 tarihli ve 463654 varide numaralı sağlık provizyon aktivasyon sistemi (SPAS) konulu yazısından önce, emeklilik talebinde bulunan ancak emekli aylığı bağlanması uzun süren memurlar, sağlık giderlerine ilişkin sağlık kuruluşlarından aldıkları faturaların bedellerini daha sonradan SGK’dan tahsil etmekteydiler. Yani, emeklilik dilekçesi veren memurların emekliliklerin sonuçlanması uzun zaman alırsa, sağlık giderlerinin parasını ceplerinden ödemekte ancak bunları daha sonradan SGK’dan almaktaydılar. SPAS’la birlikte memurların emekliliği beklerken sağlık yardımı alma hakları daha sistematik bir hal almıştır. Bilindiği üzere, memurların emeklilik işlemleri, memur olan kişinin SSK ve Bağ-Kur gibi sosyal güvenlik kuruluşlarında hizmetleri varsa, bu hizmetler birleştirildikten sonra emeklilik aylık talebinde bulunulmaktadır. Memur olan kişi, emeklilik talebini çalıştığı kurum hangisiyse ona yapmaktadır. Memurun emeklilik talebi, çalıştığı kurum tarafından onaylanırsa, memur görevini bırakmakta ve buna ilişkin onay yazısı 1 ay içinde SGK’ya gönderilmektedir. SGK tarafından ise emekli işlemleri başlatılmaktadır. İşte, SGK’nın uygulamaya koyduğu SPAS programı sayesinde, emekli onayı verilen memurun çalıştığı kurum memurun sağlık yardımlarından yararlanma bakımından iptalini yapmamaktadır. Emekli onayı verilen memurun çalıştığı kurum tarafından sadece çalışma yönünden iptali yapılmaktadır. SGK tarafından emeklilik işlemi sonuçlanan memur, emekliye ayrılışından sonra ise, artık SGK’dan emekli olduğu için sağlık yardımı almaya devam etmektedir. Dolayısıyla, SPAS programı sayesinde emeklilik işlemleri uzun süren memurun sağlık yardımı alma bakımından herhangi bir mağduriyet oluşmamaktadır.www.ozdogrular.com V- SONUÇ SGK’ya emeklilik talebinde bulunan kişilerin, hizmet birleştirmesi yapmak suretiyle emekli olmaları, hizmetlerinin birden fazla ilde geçmiş olması ve sicil numaralarında yaşanan sorunlar nedeniyle, emeklilik işlemleri bazen aylarca sürebilmektedir. SGK’ya emeklilik dilekçesi veren kişiler, işlerini terk etmek zorunda olduklarından, emeklilik dilekçesi verdikten sonra aktif sigortalılıklarından dolayı SGK’dan sağlık yardımı alamamaktadırlar. www.ozdogrular.com SGK’ya emeklilik dilekçesi veren kişilerin, 5510 sayılı Yasa’nın 67. maddesine göre, emeklilik dilekçesi verdikleri tarihten geriye doğru bir yıl içinde 90 günlük zorunlu sigortalılıkları varsa, dilekçe tarihinden itibaren 100 gün daha başka hiçbir koşula gerek olmadan SGK’dan sağlık yardımı alabilmektedirler. Emeklilik dilekçesi verilen tarihten geriye doğru bir yıl içerisinde 90 günlük daha zorunlu sigortalılığı olmayanlara ise, 4/b ve 4/c sigortalıları için, aylık bağlama işlemleri sonuçlanıncaya kadar SPAS sisteminden provizyon verilmekte sağlık yardımı sunulmaktadır. Emeklilik dilekçesi verilen tarihten geriye doğru bir yıl içerisinde 90 günlük zorunlu sigortalılığı olmayıp ta emekli aylığı bağlama işleminin sonuçlanması 1 aydan daha uzun süren 4/a sigortalılarına ise, SGK tarafından en fazla bir aya kadar sağlık yardım hakkı verilmekte, bir aydan sonraki süreçlerde sağlık yardım hakkı verilmemektedir. SGK tarafından 4/a sigortalılarına uygulanan bu işlemin ortadan kaldırılması ve aylık bağlama işlemleri sonuçlanıncaya kadar, herhangi bir süre ile bağlı kalmadan 4/a sigortalılarına da sağlık yardım hakkı verilmesi gerektiğini düşünüyoruz. Vakkas DEMİR Yaklaşım (*) Sosyal Güvenlik Kurumu Müfettişi ---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- Yukarıda yer verilen açıklamalar, konuya ilişkin genel bilgiler içermektedir. Özdoğrular smmm ltd. şti./ www.ozdogrular.com, işbu dokümanın içeriğinden kaynaklanan veya içeriğine ilişkin olarak ortaya çıkan sonuçlardan dolayı herhangi bir sorumluluk iddiasında bulunulamaz. |
