I- GİRİŞ

Uygulamada bazı işletmeler işletme yöneticileri veya personeli tarafından kullanılan taşıtların akaryakıt giderlerini karşılamaktadırlar. Akaryakıt giderleri ile ilgili olarak her bir yöneticinin/personelin, her akaryakıt satın alışı sırasında fatura alarak işletmeye getirip ödediği bedeli tahsil etmesi formaliteleri ile uğraşması yerine, taşıt tanıma sistemi adı verilen uygulamayla işletmeye ait taşıtlara ilişkin olarak satın alınan akaryakıt bedelleri doğrudan şirkete fatura edilmekte ve bedeli akaryakıt istasyonu tarafından işletmeden tahsil edilmektedir. Bu işlemde, sistemi kullanacak olan yöneticiye/personele sisteme dahil olan bir taşıtı kullanmakta olduğunu kanıtlayan bir kart verilmekte, sisteme dahil olan akaryakıt istasyonlarında bu kart sunulmak suretiyle akaryakıt satın alınmaktadır.

İzleyen bölümlerde, taşıt tanıma sistemi ve bu sistemde yapılan akaryakıt alış-verişine ilişkin belge düzeninin Vergi Usul Kanunu karşısındaki durumu irdelenecektir.www.ozdogrular.com

II- TAŞIT TANIMA SİSTEMİNİN ÇALIŞMA USULÜ

Araçlara, aracın bilgilerini içeren akaryakıt dolum anında pompa ile haberleşerek araç bilgilerini ve kilometre bilgilerini aktaran bir adet taşıt kimlik ünitesi takılmaktadır. Araçlara takılan ve aracın bilgilerini içeren taşıt kimlik ünitesi, akaryakıt dolum anında pompa ile haberleşerek araç bilgilerini ve kilometre bilgilerini aktarmaktadır.

Pompa tabancasının taşıtın deposuna yerleştirilmesi ile haberleşme gerçekleşmektedir. Taşıta ait bilgiler taşıt kimlik ünitesi ve depo anteni vasıtasıyla İstasyon Kontrol Ünitesi’ne aktarılmaktadır. İstasyon Kontrol Ünitesi’nden onay aldıktan sonra, pompa çalışmaya başlamaktadır.www.ozdogrular.com

Dolum sonunda, doluma ait bilgileri (litre, birim fiyat, ürün cinsi, tarih, saat, taşıt plakası, kilometresi gibi) içeren bir dolum fişi otomatik olarak basılarak bilgi için sürücüye verilmektedir.

III- İŞLETMELERİN TAŞIT TANIMA SİSTEMİNİ TERCİH ETME NEDENLERİ

II. bölümde açıklanan yöntemle istasyon merkezine de ulaşan bu bilgiler, bir rapor şeklinde faturalar ile birlikte alıcıya ulaştırılmaktadır.

● Şirketin hangi aracına, nerede, ne zaman ve ne kadar yakıt alındığı, araçların kilometre başına ne kadar yakıt harcadığı, haftalık olarak Taşıt Tanıma Sistemi sayesinde alıcıya rapor edilmektedir.

● İstasyonda kredi kartı, fiş, imza, nakit ödeme, fatura alma, bekleme yapmadan hızlı bir şekilde yakıt ikmali yapılmaktadır.

● Bütün ödemeler tek bir noktaya ayda iki veya üç fatura ile yapılarak muhasebe ve idari işlemlerin normale göre trafiği azalmış olmaktadır.

IV- TAŞIT TANIMA SİSTEMİNİN TARAFLARI

Taşıt tanıma sisteminde alış-veriş işlemine taraf olan üç süje bulunmaktadır; işletme, işletme yöneticisi/personeli ve akaryakıt istasyonu. Bunlardan;

● Üçüncü süje akaryakıt satan,

● İkinci süje işletmeye ait taşıt için akaryakıt satın alan,

● Birinci süje ise akaryakıt bedelini ödeyen

konumundadır. Katma Değer Vergisi Kanunu’nun 10. maddesi hükmü uyarınca, katma değer vergisi mal teslimi ve hizmet ifası halinde doğacağına göre, taşıt tanıma sistemi uygulamasında vergiyi doğuran olay mal teslim eden üçüncü süje açısından söz konusu olacaktır. Peki, vergiyi doğuran olay ne zaman meydana gelecektir? İkinci süjenin sahip olduğu taşıt tanıma kartını sunarak üçüncü süjeden akaryakıtı satın aldığı zaman, ya da tersinden ifade etmek gerekirse üçüncü süjenin taşıt tanıma kartını kabul edip akaryakıtı ikinci süjeye sunduğu anda. www.ozdogrular.com

Olayda birinci süje ise kendisine ait taşıtta kullanılmak üzere mensupları tarafından alınan akaryakıtın katma değer vergisi dahil bedelini üçüncü süjeye ödemektedir. Bu bakımdan, söz konusu alışverişte ikinci süje sadece bir aracı olup, birinci süje asıl alıcı konumundadır. Dolayısıyla, taşıt tanıma sistemi kapsamında satın alınan akaryakıta ilişkin belgenin işletme hesaplarına kaydedilmesi, katma değer vergisinin indirim konusu yapılması ve ilgili beyannamelerin düzenlenmesi sırasında dikkate alınması gerekir.

V- AKARYAKIT POMPALARINA BAĞLI ÖDEME KAYDEDİCİ CİHAZLAR KULLANILARAK VERİLEN FİŞLERİN FATURA NİTELİĞİ

Maliye Bakanlığı, Vergi Usul Kanunu’nun belge düzeni ile ilgili genel yetkisine dayanılarak, 3100 sayılı KDV Mükelleflerinin Ödeme Kaydedici Cihazları Kullanmaları Mecburiyeti Hakkında Kanunla ilgili 68 Seri No.lu Genel Tebliği ile akaryakıt pompalarının bağlı olduğu ödeme kaydedici cihazlar kullanılmak suretiyle otomatik olarak düzenlenen fişleri, fatura düzenleme tutarının altında veya üstünde olsa dahi “fatura yerine geçen belge” olarak kabul etmiş ve bu şekilde belgelenen satışlar dolayısıyla nihai tüketiciler veya vergi mükelleflerine fatura düzenleme zorunluluğunu kaldırmıştır.

Buna göre, nihai tüketicilerin ve mükellef olanların satın aldıkları akaryakıt karşılığında düzenlenecek (üzerinde “Taşıt veya Müşteri Tanıma Sistemi Faturaya Dönüştürülecek” ibaresi bulunanlar hariç) ödeme kaydedici cihaz fişleri, üzerinde yazılı tutar ne olursa olsun fatura yerine geçen belge olarak kabul edileceğinden(1), ayrıca faturaya dönüştürülmesine gerek bulunmamaktadır.www.ozdogrular.com

VI- TAŞIT VEYA MÜŞTERİ TANIMA SİSTEMİ KAPSAMINDA YAPILAN AKARYAKIT SATIŞLARINDA BELGE DÜZENİ

Maliye Bakanlığı yukarıda bahsi geçen Genel Tebliğ ile akaryakıt pompaları ödeme kaydedici cihazlara bağlanmış olan istasyonlardan;

● Taşıt tanıma, müşteri tanıma vb. sistemler kullanılarak (fiş üzerinde “taşıt veya müşteri tanıma sistemi faturaya dönüştürülecek” ibaresi bulunan),

● Bazı kurumlar tarafından geliştirilen özel kartlar kullanılarak (smart kart gibi),

● Taşıt tanıma, müşteri tanıma gibi. sistemler olmaksızın müşteriler ile akaryakıt dağıtım şirketleri veya istasyon işletmecileri arasında yapılan özel anlaşmalara dayanılarak

gerçekleştirilen ve faturası mal teslimini müteakiben belirli periyotlarda düzenlenen akaryakıt satışları ile sınırlı olmak üzere, bu satışlara ilişkin faturanın (katma değer vergisi açısından vergilendirme dönemi aşılmamak şartıyla) onbeş gün içinde dağıtım şirketleri ve/veya akaryakıt istasyon işletmecileri tarafından Vergi Usul Kanunu’na göre toplu olarak düzenlenmesinin mümkün olduğunu belirtmiştir.

Oysa aynı Vergi Usul Kanunu’nun 231. maddesine göre, fatura, malın teslimi veya hizmetin yapıldığı tarihten itibaren maksimum 7 gün içinde düzenlenir. Bu süre içerisinde düzenlenmeyen faturalar hiç düzenlenmemiş sayılır. Bu maddede Maliye Bakanlığı’na usul ve esasları düzenleme yetkisi de verilmiş değildir. Öyleyse, bu maddede yer verilen süreyi yeniden belirleme konusunda Maliye Bakanlığı’nın yetkisi mevcut değildir. Buna karşın, Bakanlık yukarıda açıklanan Genel Tebliği ile taşıt tanıma sistemi kapsamında gerçekleştirilen ve faturası mal teslimini müteakiben belirli periyotlarla düzenlenen akaryakıt satışlarına ilişkin faturanın, dağıtım şirketleri ve/veya akaryakıt istasyon işletmecileri tarafından onbeş gün içinde toplu olarak düzenlenmesine müsaade etmiştir. www.ozdogrular.com

Taşıt tanıma sistemi kapsamında 15 günlük periyotlar halinde fatura düzenleyen bir istasyon ayın 1-15. günlerini kapsayan satışları için ayın 15. günü bir fatura, 16-30. günlerini kapsayan satışları için ayın otuzuncu günü bir fatura düzenlediği takdirde, ayın 1. günü satılan akaryakıta ilişkin satış faturası işlemin gerçekleştiği tarihten 15 gün sonra düzenlenmiş olmaktadır. Bu durum ise, aynı faturanın, malın tesliminin yapıldığı tarihten itibaren maksimum 7 gün içinde düzenleneceğini emreden Vergi Usul Kanunu’nun 231. maddesi hükmüne uygun değildir. Diğer bir ifadeyle, yasa maddesi ile mal teslimini izleyen 7 gün içinde düzenlenmesi emredilen faturanın tebliğ açıklamasıyla 15 güne çıkarılması Yasa’ya uygun düşmemektedir.

Taşıt tanıma kapsamında akaryakıt satışı işleminde, akaryakıt alıcısı olan birinci süje ile akaryakıt istasyonunun, akaryakıt alışverişinden doğan alacak/borç bakiyesi ile ilgili olarak 15 günlük veya birer aylık dönemlerin sonu itibariyle hesaplaşmakta olması, akaryakıt istasyonunun ilgili taşıtlara teslim ettiği akaryakıta ait faturayı mal teslim tarihinden itibaren 7 gün içinde düzenlemesine engel değildir.www.ozdogrular.com

VII- SONUÇ

Taşıt tanıma sistemi kapsamında akaryakıt satışı yapan akaryakıt istasyonlarının 15 günlük periyotlar halinde fatura düzenlemesi halinde söz konusu periyodun birinci günü yapılan satışa ilişkin faturanın işlemin gerçekleştiği tarihten 15 gün sonra belge düzenlendiğini göstermektedir. İşlem, 3100 sayılı KDV Mükelleflerinin Ödeme Kaydedici Cihazları Kullanmaları Mecburiyeti Hakkında Kanunla ilgili 68 Seri No.lu Genel Tebliğ’de Maliye Bakanlığı’nca yapılan yönlendirmeye uygundur. Ancak faturanın, malın tesliminin yapıldığı tarihten itibaren maksimum 7 gün içinde düzenleneceğini emreden Vergi Usul Kanunu’nun 231. maddesi hükmüne uygun düşmemektedir. Diğer bir ifadeyle, Yasa maddesi ile mal teslimini izleyen 7 gün içinde düzenlenmesi emredilen faturanın, tebliğ açıklamasıyla 15 güne çıkarılması Yasa hükmünün kapsamını aşmak anlamına gelmektedir.

Zihni KARTAL*

Yaklaşım

 (*)        Vergi Başmüfettişi (E. Baş Hesap Uzmanı)

(1)        3100 sayılı KDV Mükelleflerinin Ödeme Kaydedici Cihazları Kullanmaları Mecburiyeti Hakkında Kanunla ilgili 68 Seri No.lu Genel Tebliğ.

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Yukarıda yer verilen açıklamalar, konuya ilişkin genel bilgiler içermektedir. Özdoğrular smmm ltd. şti./ www.ozdogrular.com, işbu dokümanın içeriğinden kaynaklanan veya içeriğine ilişkin olarak ortaya çıkan sonuçlardan dolayı herhangi bir sorumluluk iddiasında bulunulamaz.