Soru: “2 yıldan bu yana çalıştığım iş yerinde iş kazası geçirdim ve 5 gün hastanede yattıktan sonra doktor bana ilave 15 gün rapor verdi. Ne kadar hastalık parası alacağım?” Necati Y./İstanbul

HASTALIK PARASI ÇALIŞILMAYAN DÖNEMİN GELİRİNİ TELAFİ EDER
Hastalık; biyolojik bir tehlike olarak, kişinin geçici olarak çalışma gücünün kaybolmasına ve gelirinin kesilmesine yol açan bir risktir. Sosyal sigortaların ilk branşı olan hastalık sigortası ile bireyin çalışma gücünün yeniden kazandırılması için gerekli tedavi edici sağlık hizmetleri sunulur. Bunun yanı sıra hastalanan kişinin çalışamadığı süre için kaybolan gelirinin telafisi için mevzuata göre nakdi para yardımı yapılır.

İş kazası, meslek hastalığı, hastalık ve analık hallerinde verilecek geçici iş göremezlik ödeneklerinin hesabına esas tutulacak günlük kazanç şu şekilde belirlenir: İş kazasının veya doğumun olduğu tarihten, meslek hastalığı veya hastalık halinde ise iş göremezliğin başladığı tarihten önceki on iki aydaki son üç ay içinde SGK’ya bildirilen prime esas kazançlar toplamının, bu kazançlara esas prim ödeme gün sayısına bölünmesi suretiyle hesaplanır.

YÜKSEK PRİM ÖDEYENLERİN HASTALIK PARASI FAZLA OLUR
5510 sayılı Reform Kanununun 80. maddesine göre, prime esas kazançların hesabında; hak edilen ücretlerin, prim, ikramiye ve bu nitelikteki her çeşit istihkaktan, o ay içinde yapılan ödemelerin ve işverenler tarafından sigortalılar için özel sağlık sigortalarına ve bireysel emeklilik sistemine ödenen tutarların, idare veya yargı mercilerince verilen karar gereğince yukarıdaki belirtilen kazançlar niteliğinde olmak üzere sigortalılara o ay içinde yapılan ödemelerin, brüt toplamı esas alınır. Sonrasında prime esas kazançlar toplamının prim ödeme gün sayısına bölünmesi suretiyle geçici iş göremezlik veya sürekli iş göremezliklere esas alınacak bir günlük kazanç hesaplanır.

On iki aylık dönemde çalışmamış ve ücret almamış olan sigortalı, çalışmaya başladığı ay içinde iş kazası veya meslek hastalığı nedeniyle rapor alırsa verilecek ödeneğe esas günlük kazanç; sigortalının çalışmaya başladığı tarih ile raporun başladığı tarih arasındaki sürede elde ettiği prime esas günlük kazanç toplamının, çalıştığı gün sayısına bölünmesi suretiyle bulunur. Sigortalının çalışmaya başladığı gün iş kazasına uğraması halinde ise aynı veya emsal işte çalışan benzeri bir sigortalının günlük kazancı esas alınarak günlük kazanç belirlenir.

YATARAK TEDAVİLERDE HASTALIK PARASI DAHA DÜŞÜK HESAPLANIR
5510 sayılı Kanun gereği, 4/a kapsamındaki sigortalıların raporlu olduğu günler için ödenecek günlük kazançlarının hesabında; prim, ikramiye ve bu nitelikteki ücret dışı ödemeler dikkate alınmış ise ödenecek günlük kazanç; ücret toplamının çalışılan gün sayısına bölünmesiyle hesaplanacak günlük kazanca, % 50 oranında bir ekleme yapılarak bulunan tutardan çok olamaz.

Konuyu örneklendirmek gerekirse; 01.01.2011 tarihinde XYZ Ltd. Şti. unvanlı iş yerinde çalışmaya başlayan Murat Bey 08.05.2012 tarihinde bir iş kazası geçirmiş ve iş kazasına bağlı olarak 08.05.2012 ila 31.05.2012 tarihleri arasında istirahatli kalarak 01.06.2012 tarihi itibariyle çalışabilir raporu almıştır. Yine Murat Bey istirahatli kaldığı 24 günlük sürenin 10 gününü hastanede yatarak, 14 gününü ise evinde dinlenerek geçirmiştir.

Murat Bey’e olayın meydana geldiği 08.05.2012 tarihinden önceki son üç ayda yapılan ödemeler şu şekildedir:
2012/4. ay 30 gün çalışma karşılığı 900,00 TL ücret, 600,00 TL prim, 2012/3. ay 30 gün çalışma karşılığı 900,00 TL ücret, 550,00 TL prim ve 2012/2. ay 30 gün çalışma karşılığı 900,00 TL ücret, 650,00 TL prim ödenmiştir. Bu durumda Murat Bey’in hastalık parası ödenmesine esas günlük kazancı kaç lira olarak hesaplanacak ve Murat Bey’e kaç TL hastalık parası ödenecektir?

Murat Bey kazadan önceki son 3 ay içinde toplam 90 gün çalışmıştır. Primler hesaba katılmadığında Murat Bey 90 gün çalışması karşılığı 2.700,00 TL ücrete hak kazanmıştır. 2.700,00 TL toplam çalışma gün sayısı olan 90’a bölündüğünde günlük kazancı 30 TL olarak hesaplanır. Murat Bey’in son üç ay içinde hak kazandığı ücret ve prim tutarı ise 4.500,00 TL’dir. 4500,00 TL toplam çalışma gün sayısı olan 90’a bölündüğünde ise bu sefer Murat Bey’in günlük kazancı 50,00 TL olarak hesaplanır. Kural gereği günlük kazancın hesabında prim ve ikramiye şeklindeki ödemelerin varlığı halinde % 50 oranında bir artırıma gidilebilmektedir. Bu anlamda prim dışı günlük kazanç 30,00 TL olduğundan sigortalıya en fazla 45,00 TL üzerinden geçici iş göremezlik ödeneği ödenebilecektir. Dolayısıyla Murat Bey için ücret ve prim ödemeleri dahil edilerek bulunan 50,00 TL üzerinden değil 45,00 TL üzerinden geçici iş göremezlik ödeneği ödenecektir.

İş kazası durumunda sigortalılara istirahatli kaldıkları her gün için geçici iş göremezlik ödeneği ödenmesi gerektiği, geçici iş göremezlik ödeneğinin yatarak tedavilerde günlük kazancın yarısı tutarında, ayakta tedavilerde 2/3 oranında ödeneceği göz önünde bulundurulduğunda; Murat Bey istirahatli olduğu 24 gün için geçici iş göremezlik ödeneği almaya hak kazanacak, bu 24 günün 10 günü için günlük kazancı olan 45,00 TL’nin yarısı tutarında, 14 gün için ise 2/3’ü tutarında geçici iş göremezlik ödeneğine hak kazanacaktır. Bu durumda Murat Bey’in 24 günlük istirahati için alabileceği geçici iş göremezlik ödeneği (10x45/2=225,00)+(14x45x 2/3=420,00) olmak üzere toplam 645,00 TL olarak hesaplanacaktır. Şerif Akçan