I- GİRİŞ

5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu uygulanmasında kısa ve uzun vadeli sigorta kolları ile genel sağlık sigortası ve isteğe bağlı sigorta bakımından farklı durumlara göre prim ödeme yükümlüleri; işverenler, sigortalının kendisi, kamu idareleri, Türkiye İş Kurumu veya eğitim görülen okullardır. Süresi içinde ödenmeyen prim ve diğer alacaklarının tahsilinde, 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usûlü Hakkında Kanun uygulanmaktadır.

Bu çalışmada, süresi içinde ödenmeyen prim ve diğer alacakların korunmasında, ilgili mevzuat çerçevesinde üst düzey yöneticilerin sorumluluğu üzerinde durulacaktır.www.ozdogrular.com

II- ÜST DÜZEY YÖNETİCİLERİN SORUMLULUĞU

Prim, sigortalılar için ilgili Kanunlarda belirtilen prime esas kazançlar ve oranlar üzerinden alınacak tutarı ifade ederken, Diğer Alacaklar kavramı, sosyal sigorta ve genel sağlık sigortası primleri ile işsizlik sigortası primleri hariç olmak üzere, 5502 sayılı Sosyal Güvenlik Kurumu Kanunu’nun 37. maddesinde yer alan (işsizlik sigortası primleri, idarî para cezaları, gecikme zamları, katılım payları vs.) ve süresi içinde ödenmemesi nedeniyle Sosyal Güvenlik Kurumu alacağına dönüşen alacaklar ile kendi özel kanunlarında Kurum’a takip ve tahsil yetkisi verilen alacaklar anlamına gelmektedir.www.ozdogrular.com

Süresi içinde ödenmeyen prim ve diğer alacaklara ilişkin hükümler 5510 sayılı Kanun’un 88. maddesinde yer almıştır. Bu maddeye göre;

“…Kurum’un süresi içinde ödenmeyen prim ve diğer alacaklarının tahsilinde, 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usûlü Hakkında Kanun’un 51, 102 ve 106. maddeleri hariç, diğer maddeleri uygulanır. Kurum, 6183 sayılı Kanun’un uygulanmasında Maliye Bakanlığı ile diğer kamu kurum ve kuruluşları ve mercilere verilen yetkileri kullanır.

Kurum, 6183 sayılı Kanun kapsamında takip edilen alacakları hariç olmak üzere her türlü alacağın teminatını teşkil etmek üzere Yeni Türk Lirası ve/veya yabancı para birimi üzerinden ticari işletme, taşınır ve/veya taşınmaz rehni dahil olmak üzere her türlü teminat almaya yetkilidir.

Kurum’un 6183 sayılı Kanun kapsamında takip edilen prim ve diğer alacakları amme alacağı niteliğinde olup, imtiyazlı alacaktır. Kurum’un taraf olduğu her türlü dava ve icra takiplerinin kısmen veya tamamen aleyhe neticelenmesi halinde 2004 sayılı İcra ve İflas Kanunu’nda yazılı tazminat ve cezalar Kurum hakkında uygulanmaz…”

Söz konusu maddenin uygulanmasına yönelik usul ve esasların ikincil mevzuat düzenlemesi yönetmelikle yapılmıştır.

“Sosyal Güvenlik Kurumu’nca 6183 Sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun’a Göre Kullanılacak Yetkilere İlişkin Yönetmelik”(1), 21.07.1953 tarih ve 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun’da belirtilen ve Maliye Bakanlığı ile diğer kamu kurum ve kuruluşları ve mercilerce kullanılan yetkilerin, süresi içinde ödenmeyen prim ve diğer alacakların korunmasında, takip ve tahsilinde Sosyal Güvenlik Kurum’unca kullanılmasına ilişkin usul ve esasların düzenlemesi amacıyla hazırlanmıştır.

Yönetmelikte; kurum alacaklarının korunmasına ilişkin yetkiler, ödeme ve tecile ilişkin yetkiler ve kurum alacaklarının cebren tahsiline ilişkin yetkilere yönelik hükümler ve düzenlemeler yer almıştır. Prim ve alacakların süresinde ödenmemesine ilişkin üst düzey yöneticilerin sorumluluğu ise 15. maddenin konusunu oluşturmuştur. Bu maddeye göre;

“(1) Kurum’un prim ve diğer alacaklarını haklı bir sebep olmaksızın 5510 sayılı Kanun ve bu Kanun’a istinaden Kurum’ca belirlenen sürelerde ödemeyen kamu idarelerinin tahakkuk ve tediye ile görevli kamu görevlileri, tüzel kişiliği haiz diğer işverenlerin şirket yönetim kurulu üyeleri de dâhil olmak üzere üst düzeydeki yönetici veya yetkilileri ile kanuni temsilcileri, 5510 sayılı Kanun’un 88. maddesi uyarınca Kurum’a karşı işverenleri ile birlikte müştereken ve müteselsilen sorumludur. Bunlar hakkında, ödenmeyen primlerin ve diğer alacakların tahsilini teminen 6183 sayılı Kanun hükümlerine göre doğrudan takip yapılır.

(2) Özel kanunları ile Kurum’a takip ve tahsil görevi verilen diğer alacakların kanunlarında belirtilen sürelerde işverenlerince ödenmemesi hâlinde, birinci fıkrada belirtilen tüzel kişiliği haiz işverenlerin üst düzey yönetici veya yetkilileri ile kanuni temsilcileri hakkında, 6183 sayılı Kanun’un mükerrer 35. maddesi hükümlerine göre işlem yapılır.

 (3) Kurum alacağının doğduğu ve ödenmesi gerektiği zamanlarda kamu idarelerinin tahakkuk ve tediye ile görevli kamu görevlileri, tüzel kişiliği haiz diğer işverenlerin şirket yönetim kurulu üyeleri de dâhil olmak üzere üst düzeydeki yönetici veya yetkilileri ile kanuni temsilcilerinin farklı şahıslar olmaları hâlinde bu şahıslar, Kurum alacağının ödenmesinden müteselsilen sorumludurlar.”

Sosyal Güvenlik Kurumu’nun prim ve diğer alacaklarını haklı bir sebep olmaksızın belirlenen sürelerde ödemeyen;

a- Kamu idarelerinin tahakkuk ve tediye ile görevli kamu görevlileri,

b- Tüzel kişiliği haiz diğer işverenlerin şirket yönetim kurulu üyeleri de dâhil olmak üzere üst düzeydeki yönetici veya yetkilileri ile kanuni temsilcileri

Sosyal Güvenlik Kurumu’na karşı işverenleri ile birlikte müştereken ve müteselsilen sorumludur. Bunlar hakkında, ödenmeyen primlerin ve diğer alacakların tahsilini teminen 6183 sayılı Kanun hükümlerine göre doğrudan takip yapılır.

Özel kanunları ile Kurum’a takip ve tahsil görevi verilen diğer alacakların kanunlarında belirtilen sürelerde işverenlerince ödenmemesi hâlinde, yukarıda (b) bendinde sayılanlar hakkında, 6183 sayılı Kanun’un mükerrer 35. maddesi hükümlerine göre işlem yapılır. www.ozdogrular.com

Kanuni temsilcilerin sorumluluğu başlıklı söz konusu 35. maddeye göre;

“Tüzel kişilerle küçüklerin ve kısıtlıların, vakıflar ve cemaatler gibi tüzel kişiliği olmayan teşekküllerin mal varlığından tamamen veya kısmen tahsil edilemeyen veya tahsil edilemeyeceği anlaşılan amme alacakları, kanuni temsilcilerin ve tüzel kişiliği olmayan teşekkülü idare edenlerin şahsi mal varlıklarından bu Kanun hükümlerine göre tahsil edilir.

Bu madde hükmü, yabancı şahıs veya kurumların Türkiye’deki mümessilleri hakkında da uygulanır.

Tüzel kişilerin tasfiye haline girmiş veya tasfiye edilmiş olmaları, kanuni temsilcilerin tasfiyeye giriş tarihinden önceki zamanlara ait sorumluluklarını kaldırmaz.

Temsilciler, teşekkülü idare edenler veya mümessiller, bu madde gereğince ödedikleri tutarlar için asıl amme borçlusuna rücu edebilirler.”

Üst düzey yöneticilerin sorumluluğuna ilişkin maddenin son fıkrası ise ilk fıkradaki hükmün bir yansıması olarak düzenlenmiştir. İlk fıkrada belirtilen görevliler ile kanuni temsilcilerinin farklı şahıslar olmaları hâlinde bu şahıslar, Kurum alacağının ödenmesinden müteselsilen sorumlu olarak belirlenmişlerdir.www.ozdogrular.com

III- SONUÇ

Haklı bir sebep olmaksızın süresi içinde ödenmeyen prim ve alacaklar, üst düzey yöneticilerin sorumluluğuna neden olmaktadır. Bu kişilerin sorumluluğu 5510 sayılı Kanun’un 88. maddesi uyarınca müştereken ve müteselsilen sorumluluktur. Bunlar hakkında 6183 sayılı Kanun hükümlerine göre işlem yapılmaktadır. Ayrıca bu görevliler ile kanuni temsilcilerinin farklı şahıslar olmaları hâlinde bu şahısların, prim ve alacakların ödenmesinden müteselsilen sorumlulukları devam etmektedir.

Ufuk ÜNLÜ*

Yaklaşım

(*)        Başbakanlık Teftiş Kurulu, Başbakanlık Müfettişi

(1)         27.10.2008 tarih ve 27010 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştır.

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Yukarıda yer verilen açıklamalar, konuya ilişkin genel bilgiler içermektedir. Özdoğrular smmm ltd. şti./ www.ozdogrular.com, işbu dokümanın içeriğinden kaynaklanan veya içeriğine ilişkin olarak ortaya çıkan sonuçlardan dolayı herhangi bir sorumluluk iddiasında bulunulamaz.