I- GİRİŞ

Bilindiği üzere tarımsal faaliyetlerinden dolayı 5510 sayılı Kanun’un 4. maddesinin birinci fıkrasının (b) bendinin 4 numaralı alt bendi kapsamında yani tarımsal faaliyetleri nedeniyle sigortalı olanların primlerinin tahsilinde uygulanan yöntemlerden birisi de sattıkları ürün bedellerinden kesinti yapılmasıdır.

Tevkifat olarak adlandırılan bu uygulamada satılan tarım ürünlerinin bedellerinden yapılacak kesinti oranları Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik(1) ile değiştirilmiştir ve 2012 yılı Mart ayı içerisinde belirlenmiş olan oranlar yeniden düzenlenmiştir.www.ozdogrular.com

Yazımızda genel olarak tevkifat uygulaması ve yapılan değişiklikler sonrasında tevkifat uygulamasındaki kesinti oranlarının son hali ile ilgili açıklamalar yapılacaktır.

II- TEVKİFATIN YASAL DAYANAĞI

Sosyal Güvenlik Kurumu, 5510 sayılı Kanun’un “Primlerin Ödenmesi” başlıklı 88. maddesinin 10. fıkrası gereğince, aynı Kanun’un 4. maddenin birinci fıkrasının (b) bendinin (4) numaralı alt bendi kapsamında sigortalı olarak tescil edilmiş olanların yani tarımsal faaliyeti nedeniyle sigortalı olanların prim borçlarını sattıkları ürün bedellerinden, borç tutarını geçmemek şartıyla, kesinti yapılması suretiyle tahsil etmeye yetkilidir.www.ozdogrular.com

Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliği’nin(2) “Sigorta Primlerinin Ödenme Süresi ve Erken Ödeme” başlıklı 108. maddesinin beşinci fıkrasında ise “Sosyal Güvenlik Kurumu, Kanun’un 4. maddesinin birinci fıkrasının (b) bendinin 4 numaralı alt bendi kapsamında sigortalı olarak tescil edilmiş olanların prim borçlarını, diğer tahsilat yolları dışında, sattıkları tarımsal ürün bedellerinden borç tutarını geçmemek kaydıyla %5 oranında kesinti yaptırmak suretiyle tahsil eder. Kurum bu fıkranın uygulanmasına ilişkin usul ve esasları tebliğ ile belirler.” hükmü yer almaktadır.www.ozdogrular.com

Yine aynı Yönetmeliğin “2926 Sayılı Kanuna İlişkin Geçiş Hükümleri” başlıklı geçici 8. maddesinin beşinci fıkrasında, “tarımsal ürün bedellerinden yapılacak tevkifata ilişkin düzenleme yapılıncaya kadar, 4 Seri No.lu Uygulama Tebliği’nin(3) Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliği’ne aykırı olmayan hükümlerine göre işlem yapılır.” hükmü bulunmaktadır.

Yukarıda açıklandığı üzere tarımsal faaliyetleri nedeniyle 5510 sayılı Kanun’un 4/1-b maddesi kapsamında sigortalı olanların prim borçları nedeniyle, sattıkları tarımsal ürün bedellerinden kesinti yapılması 5510 sayılı Kanun ve Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliği ile yasal zemine oturtulmuştur. Konu ile ilgili uygulamanın usul ve esaslarının belirlenmesi için Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından bir tebliğ çıkartılması gerekmektedir. Ancak bu tebliğ henüz çıkartılmamıştır. Tebliğ çıkartılana kadar uygulama 4 Seri No.lu Uygulama Tebliği’ne(4) göre yapılacaktır.www.ozdogrular.com

III- TEVKİFATÇI KURULUŞLAR

Tarımsal faaliyeti nedeniyle 5510 sayılı Kanun’un 4/1-b maddesi kapsamında sigortalı olanların sattıkları tarımsal ürün bedellerinden kimlerin kesinti yapacağı 4 Seri No.lu Uygulama Tebliği ile belirlenmiştir.

Kesinti yapacak gerçek ve tüzel kişiler şunlardır:

- Kamu idare ve müesseseleri,

- İktisadi kamu müesseseleri,

- Sair kurumlar ( kooperatifler ve diğer kurumlar),

- Ticaret şirketleri,

- İş ortaklıkları,

- Dernekler,

- Vakıflar,

- Dernek ve vakıfların iktisadi işletmeleri,

- Zirai kazançlarını bilanço veya zirai işletme hesabı esasına göre tespit eden çiftçiler,

- Gerçek gelirlerini beyan etmeye mecbur olan ticaret ve serbest meslek erbabı.

Yukarıda sayılan gerçek ve tüzel kişiler satın aldıkları ürün bedellerinden kesinti yapmak zorundadır. Tarımsal ürünleri satan sigortalıların 5510 sayılı Kanun’un 4/1-b maddesi kapsamında prim borçlarının bulunması halinde söz konusu kesinti yapılacaktır.www.ozdogrular.com

IV- TEVKİFAT ORANINDA SON DURUM

Uygulamanın usul ve esaslarını belirleyen 4 Seri No.lu Uygulama Tebliği, tarımsal faaliyetleri nedeniyle sigortalı olanların sattıkları ürün bedellerinden yapılacak kesinti oranını %1 olarak belirlemiştir. Ancak Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliği’nin 108. maddesinde bu oran %5’e çıkarılmıştır. Sosyal Güvenlik Kurumu da 06.03.2012 tarih ve 2012-6 sayılı e-Posta talimatıyla kesinti oranının %5 olduğunu taşra teşkilatına duyurmuştur.

Ancak anılan Yönetmelikte yapılan değişiklik ile Sosyal Güvenlik Kurumu’na kesinti oranını %5’e kadar belirleme konusunda yetki verilmiştir. Yani Sosyal Güvenlik Kurumu tarımsal ürün satışlarından yapılacak kesinti için %0 ile %5 arasında bir oran belirleyebilir. Ancak konu ile ilgili tebliğ çıkarılmadığından bu oran kesin olarak belirlenmemiştir.

Uygulamada sıkıntı yaşanmaması için 18.04.2012 tarih 2012-9 sayılı e-Posta talimatıyla uygulama tebliği çıkarılana kadar 17.04.2012 tarihinden itibaren prim borçlarına mahsuben tarımsal ürün bedellerinden yapılacak kesinti oranının %1 olduğu duyurulmuştur. Yani yukarıda sayılan tevkifatçı kuruluşlar çıkarılacak tebliğ ile % 0 ile % 5 arasında bir oran belirleninceye kadar satın aldıkları tarımsal ürün bedellerinden %1 oranında kesinti yapacaklardır.www.ozdogrular.com

Burada belirtilmesi gereken bir husus da şudur: 5510 sayılı Kanun’un 4/1-b maddesi kapsamında sigortalı olanların sattıkları ürün bedellerinden yapılacak kesinti tutarı prim borçlarını geçemez. Eğer satılan ürün bedelinin %1’i ilgilinin prim borçlarından fazla ise %1 oranında değil prim borcu kadar kesinti yapılacaktır. Ancak prim borcu satılan ürün bedelinin %1’inden fazla ise yine %1 oranında kesinti yapılacaktır.

V- SONUÇ

Tarımsal faaliyetleri nedeniyle 5510 sayılı Yasa kapsamında sigortalı olanların sattıkları ürün bedellerinden prim borçlarına mahsuben kesinti yapılması, ürünü alan ve yukarıda sayılan özel ve tüzel kişiler için bir zorunluluktur.

Sosyal Güvenlik Kurumu çıkaracağı tebliğ ile yapılacak kesinti oranını %5’e kadar belirleme konusunda yetkilendirilmiştir. Söz konusu Tebliğ çıkarılana kadar 17.04.2012 tarihinden itibaren kesinti oranı %1 olarak uygulanacaktır.  Şayet ürünü satan sigortalının prim borcu satılan ürün bedelinin %1’inden az ise %1 oranında değil prim borcu kadar kesinti yapılacaktır.

Faruk YÜKSEL*

Yaklaşım

(*)          Sosyal Güvenlik Kurumu Başmüfettişi

(1)         17.04.2012 tarih ve 28267 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştır.

(2)         12.05.2010 tarih ve 27579 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştır.

(3)         26.03.1994 tarih ve 21886 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştır.

(4)         26.03.1994 tarih ve 21886 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştır.

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Yukarıda yer verilen açıklamalar, konuya ilişkin genel bilgiler içermektedir. Özdoğrular smmm ltd. şti./ www.ozdogrular.com, işbu dokümanın içeriğinden kaynaklanan veya içeriğine ilişkin olarak ortaya çıkan sonuçlardan dolayı herhangi bir sorumluluk iddiasında bulunulamaz.