I- GİRİŞ

Bir işyerinin devri demek onun bütün hukuki neticeleriyle birlikte, yani aktifi ve pasifi, işçisi ve tesisatı ile faaliyet halinde başkasına geçmesi demektir. Devir sayılmanın unsuru işçi ile diğer müştemilatın başkasına geçmesidir(1). Kısaca muhatabın yani işverenin değişmesidir. www.ozdogrular.com

Bu çalışmamızda, tüzel kişiliğe haiz işyerlerinde büyük ortakların hisselerini devretmeleri durumunda çoğunluk hisseleri devralan yeni hissedarın, sosyal güvenlik mevzuatı açısından İşyeri Bildirgesi verme yükümlülüğünün var olup olmadığını açıklayacağız.

II- KONUNUN MÜLGA VE MERİ MEVZUAT İLE YARGI KARARI IŞIĞINDA DEĞERLENDİRİLMESİ

506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanunu’nun “İşyerini Bildirme” başlıklı mülga 8. maddesinin beşinci fıkrasında; “Sigortalı çalıştırılan bir işin veya işyerinin başka bir işverene devrolunması veya intikal etmesi halinde de, yeni işveren bildirge vermekle yükümlüdür. Bu işlerde çalışan sigortalıların sigorta hak ve yükümleri devam eder.” denilmektedir. Yani, bir işyerinde sigortalı çalıştırılmaya başlanması halinde Kurum’a işyeri bildirgesi verilmesi gerektiği gibi, sigortalı çalıştırılan bir işin veya işyerinin başka bir işverene devredilmesi veya intikal etmesi (miras yoluyla geçmesi) halinde de yeni işverenin Kurum’a işyeri bildirgesi vermesi gerekmekteydi. www.ozdogrular.com

Söz konusu bildirgenin hiç verilmemesi veya geç verilmesi halinde ise anılan Kanun’un “Kurum’ca Verilecek İdari Para Cezaları” başlıklı 140. maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi gereği idari para cezası uygulanıyordu. Uygulanan idari para cezasının miktarı cezaya muhatap işyerinin defter tutmakla yükümlü olup olmadığına ve tutmakla yükümlüyse yükümlü olduğu defter türüne göre değişiyordu. Buna göre; bilanço esasına göre defter tutmak zorunda olan işyerleri için üç aylık asgari ücret tutarında, diğer defterleri tutmak zorunda olan işyerleri için iki aylık asgari ücret tutarında ve defter tutmakla yükümlü olmayan işyerleri için de bir aylık asgari ücret tutarında idari para cezası uygulanmaktaydı. www.ozdogrular.com

5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun(2) “İşyeri, İşyerinin Bildirilmesi, Devri, İntikali ve Nakli” başlıklı 11. maddesinin göre bahse konu bildirgeyi verme yükümlülüğü devam etmektedir. Mezkûr Kanun maddesinin beşinci fıkrası konu şu şekilde hüküm altına almıştır. “İşyerinin faaliyette bulunduğu adresten başka bir ildeki adrese nakledilmesi, sigortalı çalıştırılan bir işin veya işyerinin başka bir işverene devredilmesi veya intikal etmesi halinde, işyerinin nakledildiği, yeni işverenin işi veya işyerini devraldığı tarihi takip eden on gün içinde, işyerinin miras yoluyla intikali halinde ise mirasçıları, ölüm tarihinden itibaren en geç üç ay içinde, işyeri bildirgesini Kurum’a vermekle yükümlüdür. İşyerinin aynı il sınırları içinde Kurum’un diğer bir ünitesinin görev alanına giren başka bir adrese nakledilmesi halinde, adres değişikliğinin yazı ile bildirilmesi yeterlidir. Bu işlerde çalışan sigortalıların, sigorta hak ve yükümlülükleri devam eder.” www.ozdogrular.com

Bahse konu bildirgenin hiç verilmemesi veya geç verilmesi durumunun müeyyidesi de 5510 sayılı Kanun’un “Kurum’ca Verilecek İdari Para Cezaları” başlıklı 102. maddenin birinci fıkrasının (b) bendinde düzenlenmiştir. Buna göre;  11. maddesinde belirtilen bildirgeyi, Kurum’ca belirlenen şekle ve usule uygun vermeyenler veya Kurum’ca internet, elektronik veya benzeri ortamda göndermekle zorunlu tutulduğu halde, anılan ortamda göndermeyenler veya bu Kanun’da belirtilen süre içinde Kurum’a vermeyenlere;

1- Kamu idareleri ile bilânço esasına göre defter tutmak zorunda olanlar için asgari ücretin üç katı tutarında,

2- Diğer defterleri tutmak zorunda olanlar için asgari ücretin iki katı tutarında,

3- Defter tutmakla yükümlü olmayanlar için bir aylık asgari ücret tutarında

idari para cezası uygulanmaktadır. www.ozdogrular.com

Diğer taraftan konuyla ilgili ikincil mevzuata baktığımızda; mülga Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliği’nin (01.10.2008 ila 11.05.2010 tarihleri arasında yürürlükte kalmıştır) 35. maddesinde, 6762 sayılı Türk Ticaret Kanunu hükümlerine tabi şirketlerin nevilerinin değişmesi, birleşmesi, bölünmesi veya diğer bir şirkete katılması durumunda da işyeri bildirgesi verilmesi gerektiği, işyerlerinde işletme adı değişikliklerinde ise işyeri bildirgesi verilmeyeceği, ancak değişikliğin Ticaret Sicil Gazetesi’nin de ekli olduğu bir yazı ile Kurum’a bildirileceği hükmü yer almaktaydı. Şu an yürürlükte olan Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliği’nin(3) “İşyerinin Nakli, Devri, İntikali” başlıklı 33. maddesinde de işyerlerinde işletme adı değişikliklerinde işyeri bildirgesi verilmeyeceği, bu değişikliğin bir yazı ile Kurum’a bildirileceği hükmü yer almaktadır.

Konuyla ilgili yüksek yargı kararlarına bakmak ufuk açıcı olacaktır. Bu minvalde Danıştay 15. Daire Başkanlığı’nın vermiş olduğu bir Karar’da şöyle denilmektedir: “İşverenin değişmesi, işyerinde işveren sıfatının taşıyan gerçek ya da tüzel kişinin değişmesidir. Tüzel kişiliği olan ortaklıklarda ortaklardan birinin hisselerini başka birine devretmesi, şirketteki hâkim durumu değiştirse bile, şirketin tüzel kişiliğinde bir değişiklik oluşturmayacağından; işveren değişikliği olarak nitelendirilemez. www.ozdogrular.com

Öte yandan; Türk Ticaret Kanunu’na göre, unvan değişikliği de, tüzel kişilikte değişiklik yaratan hallerden değildir. Nitekim 28.08.2008 tarih ve 26981 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliği’nin 35. maddesinin 3. bendinde, işyerlerinde işletme adı değişikliklerinde işyeri bildirgesi verilmeyeceğinin; değişikliğin, Ticaret Sicil Gazetesi’nin de ekli olduğu bir yazı ile Kurum’a bildirileceğinin kurala bağlanmış olması da, aynı hukuki gerçeğe dayanmaktadır.”(4)

Dolayısıyla gerek yukarıda yer verilen birincil ve ikincil mevzuat hükümleri gereği ve gerekse Danıştay 15. Daire Başkanlığının hükmünden anlaşılacağı üzere bahse konu bildirgenin verilmesini zorunlu kılan hal Kurum’a muhatap olan gerçek ve/veya tüzel kişinin değişmesi durumunda ortaya çıkmaktadır. www.ozdogrular.com

III- SONUÇ

Sonuç olarak, işin ve/veya işyerinin devri durumunda işyeri bildirgesi verme yükümlülüğünü doğuran temel unsur işverenin değişmesi durumudur. Tüzel kişiliğe haiz bir işyerinin ortaklardan birinin hisselerinin tamamını devretmesi, tüzel kişilikte bir değiştirme oluşturmadığından, ortaklıktaki hâkim durumu değiştirse dahi, bir işveren değişikliğinden söz edilemeyecektir. Dolayısıyla da bir tüzel kişiliğin hisselerini devralan ortağın İşyeri Bildirgesi verme yükümlülüğü olmayacaktır. İşyerinin isim değişikliğine gitmesi durumunda ise mevzuat gayet açık olup isim değişikliğinin Ticaret Sicil Gazetesi’nin de ekli olduğu bir yazı ile Kurum’a bildirilmesi yeterlidir.

Murat ARAZ*

Yaklaşım 

*         SGK, Beykoz Sosyal Güvenlik Merkezi Müdürü

(1)         Mustafa KESKİN - Naci ŞAHİN, Sosyal Güvenlik Mevzuatı Açısından İşveren Yükümlülükleri ve Uygulama Esasları, Birleşik Matbaacılık, 2010, İzmir,  s. 60

(2)         16.06.2006 tarih ve 26200 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştır.

(3)         12.05.2010 tarih ve 27579 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştır.

(4)         03.04.2012 tarih ve 28253 (mükerrer) sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan, Dn. 15. D.’nin, E. 2011/12942, K. 2011/3325 sayılı Kararı.

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Yukarıda yer verilen açıklamalar, konuya ilişkin genel bilgiler içermektedir. Özdoğrular smmm ltd. şti./ www.ozdogrular.com, işbu dokümanın içeriğinden kaynaklanan veya içeriğine ilişkin olarak ortaya çıkan sonuçlardan dolayı herhangi bir sorumluluk iddiasında bulunulamaz.