I- GİRİŞ

İşin yürütümü için gerekli asgari işçilik miktarının tespiti için gerek dosya memurunca yapılan araştırma gerekse SGK müfettişince yapılan inceleme neticesinde ihale konusu işler ile gerçek veya tüzel kişiler ile tüzel kişiliğe haiz olmayan kurum ve kuruluşlarca yapılan özel nitelikteki inşaat işyerlerinde yapılacak araştırma sonucunda Kurum’a bildirilmediği anlaşılan fark prime esas kazanç tutarından % 33,5 oranında prim alınmaktadır. www.ozdogrular.com

Ancak bu fark primden vergi kesilmesi gerekir mi veya fark işçilikle ilgili yapılan tespitin Maliye Bakanlığı Gelir İdaresi Başkanlığı’nın ilgili vergi dairesine bildirilmesi gerekir mi?

Bu makalemizde; asgari işçilik incelemeleri sonucu tespit edilen fark işçilik için vergi kesilip kesilmeyeceği izah edilecektir.

II- İŞÇİLİK ÖDEMESİ İLE İLGİLİ VERGİ DURUMU

Genel olarak işçilik ödemesi olarak adlandırılan olarak bir kimseye bir iş karşılığında işveren veya üçüncü kişiler tarafından sağlanan ve para ile ödenen tutar 4857 sayılı Kanun’un 32. maddesinde ücret olarak tanımlanmıştır.

193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu(GVK)’nun 61. maddesinde, “Ücret işverene tabi ve belirli bir işyerine bağlı olarak çalışanlarına hizmet karşılığı verilen para ve ayınlar ile sağlanan ve para ile temsil edilebilen menfaatlerdir.”

Buna göre, 193 sayılı Kanun’un 61. maddesine göre; ücret gelirini oluşturan üç unsur bulunmaktadır. www.ozdogrular.com

● İşverene tabi olması,

● Belli bir işyerine bağlı olması,

● Hizmetin karşılığı olarak bir ödeme yapılması

gerekir. www.ozdogrular.com

Aynı Kanun’un “Vergi Tevkifatı”(1) başlıklı 94. maddesinin 1. fıkrasında; kimlerin hangi ödemeler üzerinden gelir vergisi tevkifatı yapacakları sayılmış olup söz konusu maddenin 1. bendinde, “hizmet erbabıma ödenen ücretler ile 61. maddede yazılı olup ücret sayılan ödemelerden (istisnadan faydalananlar hariç), 103 ve 104. maddelere göre” gelir vergisi tevkifatı yapılacağı; aynı Kanun’un “Vergi Tevkifatında Uyulacak Esaslar” başlıklı 96. maddesinde ise “vergi tevkifatı, 94. madde kapsamına giren nakten veya hesaben yapılan ödemelere uygulanır.” hükmüne bağlanmıştır.

III- ASGARİ İŞÇİLİK SONUCU TESPİT EDİLEN EKSİK İŞÇİLİKTE VERGİ

Gerek dosya memurunca yapılan araştırma gerekse SGK Müfettişince yapılan incelme neticesinde tespit edilen eksik işçilikten; işin yürütümü için gerekli olan asgari işçilik miktarının işveren tarafından asgari işçilik tespiti yapılan işle ilgili Kurum’a yaptığı sigorta bildirimlerinin kıyaslanması sonucu söz konusu işle ilgili işverenin eksik işçilik bildirimde bulunduğu anlaşılır. Söz konusu tespit edilen eksik işçilik herhangi bir işçiye mal edilmeden işin yürütümü için gerekli olan asgari işçilik miktarının sağlanabilmesi için işverenden tahsil edilir ve işverene karşılığında ilgili ihale makamına veya ruhsat makamına sunması için ilişiksizlik belgesi verilir. İşçilik herhangi bir işçiye mal edilmeden işin yürütümü için gerekli olan asgari işçilik miktarının sağlanabilmesi için işverenden tahsil edilen eksik işçilikten vergi kesilmesi gerekip gerekmediği devamlı tartışma konusu idi. Bu sebeple; Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliği(2)’nin 119. maddesinin 3. fıkrasında asgari işçilik tespiti sonucu tespit edilen ve kesinleşen fark prime esas kazanç tutarları Gelir İdaresi Başkanlığı’nın ilgili birimine bildirilmesi gerektiği belirtilmişti. Bu sebeple, Kurum tarafından tespit edilen ve işverene bildirilerek kesinleştirdiği eksik işçilik prim farkı, yönetmelik hükmü uyarınca Maliye Bakanlığı Gelir İdaresi Başkanlığı’nın ilgili vergi dairesine bildirilmektedir. Bazı vergi dairelerince, SGK tarafından bildirilen söz konusu eksik işçilik primine esas kazanç tutarı üzerinden % 15 oranında vergi (stopaj) istenmekte ve buna itiraz etmeden ödeyen işverenlerden alınmaktaydı. www.ozdogrular.com

Ancak, SGK tarafından kendi mevzuatı uyarınca, Kurum’a ödenmediği re’sen tespit edilen ve işverenler tarafından ödenen eksik işçilik farkından vergi istenip istenmeyeceği ile ilgili olarak, Ankara Vergi Dairesi Başkanlığı, Mükellef Hizmetleri Gelir Vergileri Grup Müdürlüğü’nün Yazısı’nda “5510 sayılı Kanun hükmünün incelenmesinden de anlaşılacağı üzere işverenin yüklenimi altında yaptığı işlerde yeterli işçilik bildirilmemesi nedeniyle Sosyal Güvenlik Kurumu Başkanlığı tarafından eksik bildirilen işçilik tutarı üzerinden hesaplanan ve kesinleşen prim ödemesi işverenin işçisine yaptırdığı hizmetin karşılığı olarak fiilen ödediği ücret dolayısıyla yapılan bir prim ödemesi olmayıp Sosyal Sigortalar Kanunu’nda yapılan bir düzenlemeden kaynaklanmaktadır. Dolayısıyla işverenin 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu uyarınca eksik işçilik tutarı olarak ödediği prim esas alınarak ücret yönünden vergileme yapılması söz konusu olmayacaktır.”(3) şeklinde belirtilmiştir. www.ozdogrular.com

Bununla birlikte; yapılan tespit göre işverenden tahsil edilen eksik işçiliğin gelir vergisi tevkifatına tabi tutulmaması ile ilgili Gelir İdaresi Başkanlığı tarafından Niğde Defterdarlığı’na verilen bir Özelge’de, “Yukarıda anılan Kanun’un hükümleri çerçevesinde, işverenin eksik işçilik bildirimlerinde bulunması dolayısıyla SGK Başkanlığı tarafından eksik işçilik tutarı üzerinden hesaplanan ve kesinleşen prim ödemeleri, işverenin işçisine yaptırdığı hizmetinin karşılığı olarak fiilen ödediği üret dolayısıyla yapılan bir prim ödemesi olmayıp Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nda yer alan bir düzenlemeden kaynaklamaktadır. Bu açıklamalara göre, 193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu’nun uygulanması açısından, konuyla ilgili bir ücret ödemesinde bulunulduğunun Vergi Dairesi Müdürlüğünce tespit edilmemesi halinde 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu uyarınca eksik işçilik tutarı olarak ödenen primler üzerinden ücret yönüyle bir vergilendirme yapılmaması gerekir.”(4) denilmektedir. www.ozdogrular.com

Zira; gerek dosya memurunca yapılan araştırma gerekse SGK Müfettişince yapılan inceleme neticesinde tespit edilen, işverenden tahsil edilen ve vergi dairelerine bildirilen eksik işçilik miktarları fiili ödeme olmayan sadece 5510 sayılı Kanun, Sosyal Sigorta İşlemler Yönetmeliği ve 2011/13 sayılı Genelge vs. mevzuatında yer alan bir düzenlemeden kaynaklanan ödenen bu fark işçilikler gerçek bir muamele sonucunda oluşmamaktadır. 213 sayılı Vergi Usul Kanunu’nun “Vergi Kanunlarının Uygulaması ve İspat” başlıklı 3. uyarınca; “Vergilendirmede vergiyi doğuran olay ve bu olaya ilişkin muamelelerin gerçek mahiyeti esastır.” hükmünce fark primlerinden dolayı oluşan bu ödemelerden herhangi bir vergilendirme söz konusu değildir.

Bu sebeple, Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliği(5)’nde asgari işçilik tespiti sonucu tespit edilen ve kesinleşen fark prime esas kazanç tutarları Gelir İdaresi Başkanlığı’nın ilgili birimine bildirilmesi ile ilgili hüküm kaldırılmıştır. www.ozdogrular.com

IV- SONUÇ

Yukarıda yazılı bulunan Ankara Vergi Dairesi Başkanlığı, Mükellef Hizmetleri Gelir Vergileri Grup Müdürlüğü’nün yazılı görüşünde de belirtildiği gibi, 5510 sayılı Kanun’un 85. maddesinin 2. fıkrasında belirtilen kurum ve kuruluşlar tarafından ihale mevzuatına göre yaptırılan her türlü işlerden ve özel nitelikteki inşaat işyerlerinden dolayı bu işleri yapan işverenleri tarafından yeterli işçilik bildirilmediğinin tespiti sonucunda Kurum tarafından re’sen tahakkuk ettirilecek olan asgari işçilik prim fakına esas kazanç tutarı üzerinden ilgili vergi dairesi müdürlüğü tarafından, bu ödemenin hizmetin karşılığı olarak yapılan bir ödeme olmadığı için, ücret yönünden vergilendirme yapılamayacak ve eksik işçilik prim farkını Kurum’a ödeyen işverenlerden gelir vergisi istenemeyecektir.

Ersin UMDU*

Yaklaşım

*      İstanbul Sosyal Güvenlik İl Müdür Yrd., Sosyal Güvenlik Kurumu Müfettişi

(1)         Vergi Tevkifatı (Stopaj): Gelir veya kurumlar vergisine tabi bir kazanca ilişkin hasılatın (gelir, kazanç) ilgilisine ödenmesi aşamasında, ödemeyi yapanlarca, yasa ile belirlenmiş oranlar üzerinden istihkakın bir kısmının tutulup, hasılatı elde eden adına ve onun peşin vergisi olarak vergi dairesine yatırılması şeklinde uygulanan vergileme yöntemi ve vergi güvenlik tedbiridir. Stopajı doğuran işlem, stopaja tabi istihkakın nakden veya hesaben ödenmesidir.

(2)         28.08.2008 tarih ve 26981 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir.

(3)         Ankara Vergi Dairesi Başkanlığı, Mükellef Hizmetleri Gelir Vergileri Grup Müdürlüğü’nün, 06.03.2009 tarih ve 1924 sayılı Yazısı.

(4)         GİB’in, 11.08.2009 tarihli 077532 nolu ve B.07.1.GİB.0.03.43/4313-872 sayılı Özelgesi.

(5)         12.05.2010 tarih ve 27579 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir.

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Yukarıda yer verilen açıklamalar, konuya ilişkin genel bilgiler içermektedir. Özdoğrular smmm ltd. şti./ www.ozdogrular.com, işbu dokümanın içeriğinden kaynaklanan veya içeriğine ilişkin olarak ortaya çıkan sonuçlardan dolayı herhangi bir sorumluluk iddiasında bulunulamaz.