Tevkifat kelimesi, "kesinti" anlamına geliyor. Vergisel açıdan bakıldığında ise verginin kaynakta kesilmesi olarak tanımlanabilir. Başka bir anlatımla verginin, sorumlu tarafından mükelleften kesilerek, vergi dairesine yatırılması. Buna "stopaj" veya "vergi kesintisi" de diyoruz.

Tevkifatın vergi mevzuatımızda örneği çok. Banka mevduat faizleri, gerçek kişiye yapılan işyeri kira ödemeleri veya işverenler tarafından işçiye yapılan ücret ödemeleri üzerinden yapılan tevkifatlar (kesilen vergiler) en sık karşılaştıklarımız. Bu örneklerde vergi mükellefi sırasıyla; mevduat sahibi, gayrimenkulünü işyeri olarak kiraya veren gerçek kişi ve işçidir. Ancak vergi, bu mükelleflerin gelirleri üzerinden vergi sorumlusu sıfatıyla banka, kiracı ve işveren tarafından kesiliyor (tevkifat yapılıyor) ve yine bu vergi sorumluları tarafından vergi dairesine yatırılıyor.

Katma Değer Vergisi Kanunu'nda da tevkifat uygulamasına ilişkin bir düzenleme var. Kanun'un 9. maddesi ile mükellefin Türkiye içinde ikametgâhının, işyerinin, kanuni merkezi ve iş merkezinin bulunmaması hallerinde ve gerekli görülen diğer hallerde Maliye Bakanlığına, vergi alacağının emniyet altına alınması amacıyla, vergiye tabi işlemlere taraf olanları verginin ödenmesinden sorumlu tutma yetkisi verilmiştir.

Maliye Bakanlığı tarafından bu yetki çerçevesinde çıkarılan 117 seri numaralı KDV Genel Tebliği'nde; genel olarak tevkifat uygulaması ile tam tevkifat hakkında açıklamalar yapıldıktan sonra, kısmi tevkifat uygulanacak olan teslim ve hizmetlere değinilmiştir. Söz konusu tebliğin tamamına bu köşede yer verilmesi mümkün olmadığından, bu hafta sadece "hizmetlerde kısmi tevkifat uygulaması" üzerinde duracağız.

Yeni tebliğ

1 Mayıs'tan itibaren uygulanmaya başlanan 117 numaralı tebliğde;

• Kısmi tevkifata tabi hizmetlere ilişkin olarak yayınlanmış pek çok tebliğin ilgili bölümlerinin yürürlükten kaldırıldığını ve bütün tevkifat uygulamasının bu tebliğde toparlandığını,
• Bazı yeni hizmetlerin tevkifat kapsamına alındığını,
• Tevkifata tabi bazı hizmetlerin tanımının/içeriğinin değiştirildiğini,
• Bazı hizmetlere ilişkin tevkifat oranlarının değiştirildiğini,

görüyoruz.

Tevkifat yapmak zorunda olanlar

Aldıkları hizmetlerden kısmi KDV tevkifatı yapmak zorunda olanlar tebliğde iki grup halinde sayılıyor. Bu kurum ve kuruluşlara aşağıdaki tabloda yer alan hizmetlerin verilmesi durumunda, hizmeti alan kurumlar tarafından KDV tevkifatı yapılması gerekiyor. Tevkifata tabi hizmetler ve tevkifat oranlarının yer aldığı tablodaki 1. grup ve 2. grup ifadelerinden tevkifat yapma zorunluluğu olan aşağıdaki kurum ve kuruluşların anlaşılması gerekiyor.

1. grup: KDV mükellefleri (sadece sorumlu sıfatıyla KDV ödeyenler bu kapsama dahil değildir.)

2. grup: Belirlenmiş alıcılar (KDV mükellefi olsun olmasın):

• 5018 Sayılı Kanun'a ekli cetvellerde yer alan idare, kurum ve kuruluşlar, il özel idareleri ve bunların teşkil ettikleri birlikler, belediyelerin teşkil ettikleri birlikler ile köylere hizmet götürme birlikleri,
• Yukarıda sayılanlar dışındaki, kanunla kurulan kamu kurum ve kuruluşları,
• Döner sermayeli kuruluşlar,
• Kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları,
• Kanunla kurulan veya tüzel kişiliği haiz emekli ve yardım sandıkları,
• Bankalar,
• Kamu iktisadi teşebbüsleri (Kamu İktisadi Kuruluşları, İktisadi Devlet Teşekkülleri),
• Özelleştirme kapsamındaki kuruluşlar,
• Organize sanayi bölgeleri ile menkul kıymetler, vadeli işlemler borsaları dahil bütün borsalar,
• Yarıdan fazla hissesi doğrudan yukarıda sayılan idare, kurum ve kuruluşlara ait olan (tek başına ya da birlikte) kurum, kuruluş ve işletmeler,
• Payları İstanbul Menkul Kıymetler Borsasında işlem gören şirketler,
• kalkınma ve Yatırım Ajansları (ancak okul aile birlikleri ve Sağlık Bakanlığı'na bağlı aile hekimliği kurumları bu kapsamda değerlendirilmeyecektir)

Belirlenmiş alıcıların birbirlerine karşı yaptıkları teslim ve hizmetler (şirketleşenler dahil profesyonel spor kulüplerince yapılanlar hariç) KDV tevkifatı kapsamı dışındadır.

Kısmi tevkifat uygulaması

Kısmi tevkifat kapsamına giren hizmetlerde, işlem bedeli üzerinden hesaplanan KDV'nin bir kısmı alıcı tarafından tevkif edilerek (kesilerek), satıcıya ödenmeden, doğrudan vergi dairesine ödeniyor. Bu uygulamada tevkifata tabi tutulmayan kısmın ise satıcılar tarafından mükellef sıfatıyla beyan edilip (beyannamede ödenmesi gereken KDV çıkması halinde) vergi dairesine ödenmesi gerekiyor.

Örneğin (A) A.Ş.'nin bir bankaya Mayıs ayında temizlik hizmeti sunduğunu varsayalım. Hizmetin bedeli 10 bin lira olsun. Aşağıdaki tabloya göre bu hizmet bankaya verildiği için KDV tevkifatı kapsamında ve tevkifat oranı 7/10.

Buna göre (A) A.Ş. tarafından düzenlenen faturada hesaplanan (10.000 x % 18=) 1.800 liralık KDV'nin 7/10'u, yani 1.260 lirası banka tarafından tevkif edilecek (kesilecek) ve satıcıya ödenmeyecektir. Bu tutar banka tarafından 2 No.lu KDV beyannamesi ile beyan edilerek vergi dairesine ödenecek. 10 bin liralık hizmet bedeli ile KDV'nin 3/10'u olan 540 lira ise satıcı (A) A.Ş.'ye ödenecektir.

Faturada gösterim

Yukarıdaki örneği dikkate alarak, tevkifata tabi hizmet dolayısıyla satıcı tarafından düzenlenecek belgede yer verilmesi gereken bilgiler ise şöyle olacaktır:

Bu örnekte faturada gösterilen 540 liralık KDV tutarı, satıcı tarafından 1 No.lu KDV beyannamesine dahil edilecektir.

Tevkifat uygulamasında sınır

Kısmi tevkifat uygulaması kapsamına giren her bir hizmet bedelinin KDV dahil tutarı 1.000 lirayı aşmadığı takdirde, hesaplanan KDV tevkifata tabi tutulmayacaktır. Sınırın aşılması halinde ise tutarın tamamı üzerinden tevkifat yapılması gerekiyor.

Tevkifat zorunluluğundan kaçınmak amacıyla, birden fazla fatura düzenlenmek suretiyle bedelin parçalara bölündüğünün tespiti halinde vergi dairelerince, bütünlük arzettiği anlaşılan alımların toplamının yukarıda belirtilen sınırı aşıp aşmadığına bakılarak gerekli işlemler yapılacaktır.

Tevkifat yapılmazsa ne olur

Tevkifat yapmak zorunda olan alıcılar tarafından, sorumlu sıfatıyla beyan edilip ödenmesi gereken vergilerin beyan edilmediğinin veya eksik beyan edildiğinin tespit edilmesi durumunda, bu vergi tutarı, vergi ziyaı cezası ve gecikme faizi ile birlikte vergi sorumlusundan tahsil edilir.

Ancak sorumlu sıfatıyla beyan edilmeyen veya eksik beyan edilen KDV tutarının satıcı tarafından beyan edilmiş olması halinde, sorumlu adına yapılacak tarhiyatta vergi aslı aranmaz. Sorumlu tarafından beyan edilip ödenmesi gerekirken satıcı tarafından beyan edilen KDV'nin ödenmiş olması halinde, bu verginin normal vade tarihinden ödendiği tarihe kadar; söz konusu verginin ödenmemiş olması halinde ise normal vade tarihinden yapılacak tarhiyatın tahakkuk tarihine kadar gecikme faizi uygulanacaktır.

Kısmi tevkifat kapsamındaki hizmetler ve tevkifat oranları

Aşağıdaki tabloda kısmi tevkifata tabi tutulacak olan hizmetlere yer veriliyor. Bu hizmetlerin karşılarında ise tevkifat yapmak zorunda olan alıcılar ve tevkif edilecek (kesilecek) KDV'nin oranları gösteriliyor.

(*) Daha önceki uygulamada bu hizmetler kısmi KDV tevkifatı kapsamında değilken, 117 seri numaralı KDV Genel Tebliği ile tevkifat kapsamına alınmıştır. M. Fatih Köprü /E&Y

Bu yazı Ekonomist Dergisi'nin 3 Haziran 2012 tarihli 23. sayısında yayınlanmıştır.

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Yukarıda yer verilen açıklamalar, konuya ilişkin genel bilgiler içermektedir. Özdoğrular smmm ltd. şti./ www.ozdogrular.com, işbu dokümanın içeriğinden kaynaklanan veya içeriğine ilişkin olarak ortaya çıkan sonuçlardan dolayı herhangi bir sorumluluk iddiasında bulunulamaz.