I- GİRİŞ Türk Vergi Sistemi beyan esasına üzerine kurulmuştur. Bu bakımdan, mükelleflerin vergi yükümlülükleri yaptıkları beyan üzerinden hesaplanmakta ve tahakkuk ettirilmektedir. Ancak, bu beyan üzerine yapılan tarhiyatın dışında, mükellefler tarafından zamanında yapılmayan, eksik veya hatalı yapılan işlemlerden dolayı Vergi İdaresince ikmalen, re’sen veya idarece bir tarhiyat yapılabilmektedir. Mükellefe yapılan söz konusu bu tarhiyatlar sonucunda vergi/ceza ihbarnamesi düzenlenmektedir.www.ozdogrular.com II- TARH EDİLEN VERGİ VE KESİLEN CEZA TUTARLARINI DÜŞÜRMENİN YOLLARI A- UZLAŞMA YOLU Uzlaşma, adınıza yapılan tarhiyatı yargıya intikal ettirmeden önce vergi idaresi ile görüşerek tahakkuk edecek vergi ve ceza hususunda anlaşmak için başvurabileceğiniz idari bir çözüm yoludur. Uzlaşmanın konusuna “ikmalen, re’sen veya idarece tarh edilen vergiler” girmekte olup, kesinleşmiş ve tahsil aşamasına gelmiş kamu alacakları uzlaşma kapsamı dışındadır. Türk vergi sisteminde uzlaşma, tarhiyat öncesi ve tarhiyat sonrası olmak üzere iki şekilde düzenlenmiş olup, bunların yalnızca birinden faydalanabilir. Uzlaşmaya varıldıktan sonra üzerinde uzlaşılan tutar kesinleşmekte olup, söz konusu tutarın süresinde ödenmemesi halinde uzlaşma geçersiz sayılmaz. Ancak, kesinleşen tutarlar üzerinden gecikme zammı hesaplanır. 1- Tarhiyat Öncesi Uzlaşma Tarhiyat öncesi uzlaşma müessesesi, 4444 sayılı Kanunun 7. maddesiyle değiştirilip ve yayımı tarihinde yürürlüğe girerek VUK’un Ek 11. maddesiyle vergi hukukumuza girmiştir. www.ozdogrular.com Tarhiyat öncesi uzlaşma, nezdinde vergi incelenmesine başlanmış (ve ziyaa uğratılan vergi ve ceza ya da usulsüzlük ceza miktarları belirlenmiş) mükelleflerimizin adlarına tarhiyat yapılmadan önce kullanabileceği bir haktır. a- Tarhiyat Öncesi Uzlaşmanın Kapsamı Tarhiyat öncesi uzlaşmanın kapsamına; vergi incelemeleri sonucunda bulunan matrah veya matrah farkları üzerine salınacak vergi, resim ve harçlar ile bunlara ilişkin olarak kesilecek vergi ziyaı cezası, usulsüzlük ve özel usulsüzlük cezaları girmektedir. • Ancak, kaçakçılık suç ve cezalarından dolayı (VUK’un 359. maddesinde sayılan fiiller nedeniyle) vergi ziyaına sebebiyet verilmesi durumunda tarh edilecek vergi ve ceza uzlaşma kapsamı dışındadır. www.ozdogrular.com Örneğin; sahte fatura düzenlenmesi ya da bunların bilerek kullanılması vergi kanunlarına göre tutulması zorunlu olan defter kayıtlarının tahrif edilmesi, bu defterlerin sayfaların yok edilmesi, defter ve belgelerin inceleme elemanına ibraz edilmeyip gizlenmesi … gibi fiiller kaçakçılık suçu olarak nitelendirilmekte ve 3 aydan 3 yıla kadar hapis cezasını gerektirmektedir. www.ozdogrular.com b- Tarhiyat Öncesi Uzlaşma Talep Süresi Uzlaşma talebi incelemenin başlangıcından, inceleme ile ilgili son tutanağın düzenlenmesine kadar geçen süre içersinde yapılabilir. Talep, vergi incelemesini yapana veya bağlı bulunduğu birime yahut ekip Başkanlığına yazılı olarak yapılmalıdır. Ayrıca uzlaşma talebinin inceleme tutanağında yer alması da ilgili merciye yazılı başvuru yerine geçer. www.ozdogrular.com İnceleme elemanlarınca yapılacak “uzlaşmaya davet” hallerinde ise, davet yazısının tarafınıza tebliğinden itibaren en geç 15 gün içerisinde uzlaşma talebinde bulunulabilir. c- Kısmi Uzlaşma 4369 sayılı Kanunla yapılan değişiklik uyarınca, uzlaşma konusu verginin matrah farkları itibariyle bölünebildiği durumlarda, toplam matrah farkının sadece bu bölümüne isabet eden kısmı için uzlaşma talep edilebilir. www.ozdogrular.com d- Uzlaşma Komisyonunun Teklifinin Değerlendirilmesi 4369 sayılı Kanunla yapılan değişikliklerden biri de uzlaşma komisyonunun teklif ettiği miktarın mükellefçe değerlendirilip sonra da kabul etme ya da etmeme imkanının verilmiş olmasıdır. Bu değerlendirmenin yapılması ve kesin cevap verilmesi süresi dava açma süresinin sonuna kadardır. www.ozdogrular.com Diğer taraftan, tarhiyat öncesi uzlaşmaya varılması halinde, tutanakla tespit edilen bu husus hakkında dava açılamaz ve hiç bir mercie şikayette bulunulamaz. Ayrıca, tarhiyat öncesi uzlaşmaya varılamaması, ya da herhangi bir nedenle uzlaşmanın sağlanamaması halinde, mükellefler, verginin tarhından sonra bir daha uzlaşma talep edemezler. 2- Tarhiyat Sonrası Uzlaşma Verginin tarh edilmesi ve cezanın kesilmesinden sonra başvurulabilecek bir yoldur. “Tarhiyat Sonrası Uzlaşma Yönetmeliği”nin 2. maddesine göre; tarhiyat sonrası uzlaşmanın kapsamına, vergi daireleri tarafından mükellef adına ikmalen, re’sen veya idarece tarh edilen ve vergi dairelerinin tarha yetkili olduğu bütün vergi, resim ve harçlar ile bunlara ilişkin olarak kesilecek vergi ziyaı cezaları girmektedir. www.ozdogrular.com • Ancak, usulsüzlük ve özel usulsüzlük cezaları ile kaçakçılık suç ve cezalarından dolayı vergi ziyaına sebebiyet verilmesi durumunda tarh edilen vergi ve kesilen ceza uzlaşma kapsamı dışındadır. www.ozdogrular.com Uzlaşma talebini vergi/ceza ihbarnamesini aldığınız tarihten itibaren 30 gün içinde yetkili uzlaşma komisyonuna veya mükellefin bağlı olduğu vergi dairesine dilekçe ile yapılmalıdır. Dilekçenin taahhütlü posta ile gönderilmesi de kabul edilmekte olup, dilekçe yerine “Uzlaşma Talep Formları” ile de söz konusu talepte bulunulabilir. Bu şekilde uzlaşmanın yapılması halinde tutanakla tespit edilen hususlara karşı dava açılmaz ve hiçbir şekilde şikayette bulunulamaz. Yapılan tarhiyata karşı uzlaşma veya cezalarda indirim talebinde bulunma (tarhiyat öncesi veya sonrası uzlaşma) haklarından sadece birinden yararlanılabilir. Ancak, tarhiyat öncesi uzlaşma talep etmeyen mükellefler, tarhiyat sonrası uzlaşma talep edebilirler. www.ozdogrular.com B- İNDİRİM YOLU Vergi Usul Kanunu kapsamına giren vergi, resim ve harçlara ilişkin ceza almış olan mükellefler indirim yoluna başvurabilirler. İndirimli olarak ödenebilecek vergi cezaları, vergi ziyaı, usulsüzlük ve özel usulsüzlük cezalarıdır. İndirimden yararlanabilmenin koşulları aşağıdaki gibidir: * Vergi aslı ile cezanın dava konusu yapılmaması, * İndirim talebinin dava açma süresi içinde yapılmış olması, * Vergi aslı ile cezanın indirim yapıldıktan sonraki kısmının vadesinde ya da teminat gösterilerek 3 ay içinde yapılması. www.ozdogrular.com Bu durumda, Vergi İdaresi’nce, ikmalen, re’sen veya idarece tarh edilen vergi, vergi farkı ve vergi cezalarını, ihbarnamenin tebliğinden itibaren 30 gün içinde bağlı olduğunuz vergi dairesine başvurarak vadesinde veya teminat göstererek vadenin bitmesinden itibaren 3 ay içinde ödeyeceğinizi bildirmeniz halinde; — Vergi ziyaı cezalarının birinci defada % 50’si, sonra kesilenlerde 1/3’ü, — Usulsüzlük veya özel usulsüzlük cezalarının 1/3’ü indirilir. C- DAVA AÇILABİLİR Vergi davalarında davanın konusu Vergi Usul Kanunu’nun 378. maddesinde açıklanmıştır. Anılan maddeye göre vergi davası açabilmek için verginin tarh edilmesi, cezanın kesilmesi veya takdir, tadilat komisyonu kararlarının tebliğ edilmiş olması, tevkif yoluyla alınan vergilerde ise istihkak sahiplerine ödemenin yapılmış ve ödemeyi yapan tarafından verginin kesilmiş olması gerekmektedir. www.ozdogrular.com Vergi davalarında en önemli konu tarhiyatlardan kaynaklanan uyuşmazlıklardır. Yani ortaya dava konusu uyuşmazlığın çıkması için, verginin tarh edilmesi, cezanın kesilmesi ve ayrıca da mükellefe tebliğ edilmesi gerekir. Buna göre, tarh edilen vergilere ve kesilen cezalara karşı vergi/ceza ihbarnamesinin alındığı tarihten itibaren 30 gün içinde vergi mahkemesinde dava açabilir. www.ozdogrular.com III- SONUÇ Mükelleflerin tarh edilen vergiler ile kesilen cezaları azaltmak veya tamamen ortadan kaldırmak için başvurabilecekleri yol ve yöntemler yukarıda açıklanmıştır. Bu yol ve yöntemlerden birini tercih eden ve kabul eden mükellefin daha sonra diğer seçenekleri tercih hakkı bulunmamaktadır. Örneğin, uzlaşma seçeneğini tercih eden ve İdare ile uzlaşan bir mükellefin dava açma hakkı veya indirim talep etme hakkı ortadan kalkmaktadır. Bu bakımdan, mükelleflerin tercihlerini yaparken oldukça dikkatli hareket etmeleri lehlerine olacaktır. Şibli Güneş Yaklaşım
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- Yukarıda yer verilen açıklamalar, konuya ilişkin genel bilgiler içermektedir. Özdoğrular smmm ltd. şti./ www.ozdogrular.com, işbu dokümanın içeriğinden kaynaklanan veya içeriğine ilişkin olarak ortaya çıkan sonuçlardan dolayı herhangi bir sorumluluk iddiasında bulunulamaz. |
