I- GİRİŞ

Bilindiği gibi Gelir Vergisi Kanunu’nun mükerrer 80. maddesinde gelir unsurlarında biri olan “Değer artış kazancı” tanımlanmıştır. Aynı maddenin birinci bendine göre ise; Tam mükellef kurumlara ait olan ve iki yıldan fazla süreyle elde tutulan hisse senetlerinin elden çıkarılmasından sağlanan kazanç ise değer artış kazancı sayılmayarak vergi dışı bırakılmıştır.

Bu makalenin konusunu; Limited Şirketten Anonim Şirkete nev’i değişikliği sonucu dönüşen yeni şirket için düzenlenecek hisse senetlerinin iktisap tarihi olarak hangi tarihin esas alınacağı ve yeni Anonim Şirketteki hisselerin satılması halinde vergisel yükümlülüğün ne olacağı hususları oluşturacaktır. www.ozdogrular.com

II- YASAL MEVZUAT

193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu’nun “Değer Artış Kazancı” başlıklı mükerrer 80. maddesinde; “Aşağıda yazılı mal ve hakların elden çıkarılmasından doğan kazançlar değer artış kazançlarıdır” denildikten sonra 1. Bent aşağıdaki şekilde hüküm altına alınmıştır;

“1. ivazsız olarak iktisap edilenler ile tam mükellef kurumlara ait olan ve iki yıldan fazla süreyle elde tutulan hisse senetleri hariç, menkul kıymetlerin veya diğer sermaye piyasası araçlarının elden çıkarılmasından sağlanan kazançlar” değer artış kazancı olarak düzenlenmiştir. Aynı maddenin 4. Bendi ile;

“4. Ortaklık haklarının veya hisselerinin elden çıkarılmasından doğan kazançlar.” değer artış kazancı sayılmıştır. Bu madde de geçen “elden çıkarma” deyimi, yukarıda yazılı mal ve hakların satılması, bir ivaz karşılığında devir ve temliki, trampa edilmesi, takası, kamulaştırılması, devletleştirilmesi, ticaret şirketlerine sermaye olarak konulmasını ifade eder.” denilmiştir.[1]

Öte yandan 5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 19. ve 20. maddelerinde şirketlerde nev’i değişikliği işlemleri düzenlenmiştir.[2] 1 Seri No.lu Kurumlar Vergisi Genel Tebliği’nin 19. Bölümünde ise “Devir, bölünme ve hisse değişimi” hususları düzenlenmiş olup, nev’i değişikliğine ilişkin gerekli açıklamalar yar almaktadır. Aynı tebliğin 19.3.3.Devir ve bölünmelerde elde edilen hisselerin iktisap tarihi bölümünde; “Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 19 ve 20. Maddeleri kapsamında gerçekleştirilen devr ve bölünme (kısmi bölünme dahil) hallerinde, devr olan veya bölünen şirketin ortaklarına verilen hisselerin iktisap tarihi olarak, bu yeni hisselerin verilmesine neden olan devrolan veya bölünen şirketin hisselerinin iktisap edildiği tarihin esas alınması gerekmektedir.” şeklinde düzenleme yapılmıştır.[3] www.ozdogrular.com

III- DEĞERLENDİRME

A- NEV’İ DEĞİŞİKLİĞİ SONUCU LİMİTED ŞİRKETTEN ANONİM ŞİRKETE DÖNÜŞME İŞLEMİNDE ELDE EDİLEN HİSSE SENETLERİNİN İLK İKTİSABI HANGİ TARİHTİR?

Gelir İdaresi Başkanlığı Ankara Vergi Dairesi Başkanlığının 17.03.2011 tarih ve B.07.1.GİB.4.06.01-2010-GVK-Mük.80-16-140 sayılı Muktezası’nda[4]; “5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanunu açısından şirketlerde nev’i değişikliği devr hükmünde olup, ortağı bulunduğunuz Limited Şirketin Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 19. Ve 20. Maddeleri kapsamında Anonim Şirkete dönüşmesi halinde, devr nedeniyle tarafınıza verilecek yeni ortaklara satacağınız hisse senetlerinin ilk iktisap tarihi olarak nev’i değiştiren Limited Şirketin sermayesine iştirak ettiğiniz tarihin alınması gerekmektedir.” şeklinde görüş verilmiştir. www.ozdogrular.com

Yine İstanbul Vergi Dairesi’nin 20.07.2011 tarihli bir Muktezası’nda; “2001 yılında kurulan iki gerçek kişi ortağı bulunan limited şirket statüsüne sahip olan şirketinizi nev'i değişikliği yaparak anonim şirkete dönüştürmek istediğinizi belirterek, nevi değiştirme sonucunda limited şirket ortakları için anonim şirketteki hisse senetlerinin iktisap tarihi olarak hangi tarihin dikkate alınacağı ile gerçek kişilerce anonim şirket hisse senetlerinin elden çıkarılması halinde söz konusu elden çıkarmadan doğacak kazancın vergilendirilmesi hususları ile ilgili görüş talebinde,limited şirket ortağı olan iki ortağınıza verilecek anonim şirkete ait hisse senetlerinin ilk iktisap tarihi olarak söz konusu iki ortağınızın limited şirketinizin sermayesine iştirak ettikleri tarihin dikkate alınması (yani 2001yılı) gerekmektedir.” Aynı yönde görüş verilmiştir.[5] www.ozdogrular.com

B- YENİ ANONİM ŞİRKETTEKİ HİSSELERİN SATILMASI HALİNDE VERGİSEL YÜKÜMLÜLÜK NE OLACAKTIR?

Yukarıda bahse konu her iki Mukteza’ya göre Gelir İdaresi; “nevi değişikliği yaparak anonim şirkete dönüşecek şirkete ait hisse senetlerinin sahiplerince iki yıldan fazla süre ile elde tutulmuş olması nedeniyle, söz konusu hisse senetlerinin elden çıkarılmasından doğacak kazançlar değer artışı kazancı kapsamında vergilendirilmeyecektir.” Görüşü ile Vergi Hukuku’ndaki “Vergi kanunları lafzı ve ruhu ile hüküm ifade eder. Lafzın açık olmadığı hallerde vergi kanunlarının hükümleri, konuluşundaki maksat, hükümlerin kanunun yapısındaki yeri ve diğer maddelerle olan bağlantısı göz önünde tutularak uygulanır” temel ilkesine bağlı kalarak olayın ruhuna göre karar vermiştir. Gelir İdaresinin bu görüşü cesur ve isabetli olmuştur. www.ozdogrular.com

C- YENİ ANONİM ŞİRKETTEKİ HİSSELERİN SENEDE VEYA İLMÜHABERE BAĞLANMASI VERGİSEL YÜKÜMLÜLÜĞÜ NASIL ETKİLER?

Gelir İdaresi’nin muktezalarla bu konuda ortaya koyduğu görüş ise; “yeni ortaklara yapılacak satış işleminin hisse senedi bastırılmamış veya hisse senedi yerine geçen geçici ilmühaberle temsil edilmeyen anonim şirkete ait ortaklık hissesinin satılması şeklinde gerçekleşmesi halinde, satıştan doğan kazanç Gelir Vergisi Kanunu'nun mükerrer 80/4 maddesi kapsamında herhangi bir süre ile sınırlı olmaksızın, değer artışı kazancı olarak gelir vergisine tabi tutulacaktır.” şeklinde olmuştur. www.ozdogrular.com

— Anonim Şirket; hisse senedi bastırmış ise şirkete ait hisse senetlerinin sahiplerince iki yıldan fazla süre ile elde tutulmuş olması nedeniyle, söz konusu hisse senetlerinin elden çıkarılmasından doğacak kazançlar değer artışı kazancı kapsamında vergilendirilmeyecektir.

— Anonim Şirket; hisse senedi bastırmamış ise söz konusu hisselerin(ortaklık haklarının) elden çıkarılmasından doğacak kazançlar herhangi bir süre(2 yıl)ile sınırlı olmaksızın değer artışı kazancı kapsamında vergiye tabi tutulacaktır.

— Anonim Şirket; geçici ilmühaber bastırmış (hisseleri ilmühabere bağlamış) ise şirkete ait hisselerin(ilmühaberin) sahiplerince iki yıldan fazla süre ile elde tutulmuş olması nedeniyle, söz konusu hisselerin(ilmühaberin) elden çıkarılmasından doğacak kazançlar değer artışı kazancı kapsamında vergilendirilmeyecektir[6] www.ozdogrular.com

— Anonim Şirket; ilmühaber bastırmamış ise söz konusu hisselerin(ortaklık haklarının) elden çıkarılmasından doğacak kazançlar herhangi bir süre(2 yıl)ile sınırlı olmaksızın değer artışı kazancı kapsamında vergiye tabi tutulacaktır.

D- HİSSE SENEDİ GİBİ İŞLEM GÖREN İLMÜHABER’İN VERGİ KANUNLARINDA YERİ VAR MI?

Hisse senedi yerine geçen geçici ilmühaber Vergi mevzuatında 232 Seri No.lu Gelir Vergisi Genel Tebliği’nde düzenlenmiştir. Bu düzenlemeye göre; “Bilindiği üzere geçici ilmühaberler anonim şirketler tarafından hisse senetlerinin yerini tutmak amacıyla çıkartılan menkul kıymetlerdir. Sahiplerine genel kurul toplantılarına katılmak, oy kullanmak, kar payı almak gibi pay sahipliği haklarını kazandıran ilmühaberler, ilgili anonim şirketçe hisse senetleri düzenlenip ortaklara teslim edildiği anda geçerliliğini kaybetmektedir. Dolayısıyla ilmühaberlerin elden çıkarılmasından doğan kazançların vergilendirilmesinde, Gelir Vergisi Kanunu’nun hisse senetlerinin elden çıkarılmasından doğan kazançların vergilendirilmesine ilişkin hükümlerinin uygulanması gerekmektedir. Ayrıca, ilmühaberlerin hisse senetleri ile değiştirilmesi dolayısıyla alınan hisse senetlerinin iktisap tarihi olarak ilmühaberlerin elde edildiği tarih dikkate alınacaktır.” denilmektedir.

E- GEÇİCİ İLMÜHABER NEDİR VE NASIL DÜZENLENİR?

Geçici ilmühaberler anonim şirketler tarafından hisse senetlerinin yerini tutmak amacıyla çıkartılan menkul kıymetlerdir. Sahiplerine genel kurul toplantılarına katılmak, oy kullanmak, kar payı almak gibi pay sahipliği haklarını kazandıran ilmühaberler, ilgili anonim şirketçe hisse senetleri düzenlenip ortaklara teslim edildiği anda geçerliliğini kaybetmektedir. İster hamiline, ister nama yazılı olsun, hisse senedinin yerini tutmak üzere, bir ara devre için çıkarılan geçici senetler olan “Geçici İlmühaberler” hisse senedinin yerini tuttuğu için pay sahipliği haklarını da içermektedir. Geçici olarak çıkarılmalarına rağmen, pay sahipliği hakları geçici nitelikte değil kalıcıdır. Geçici ilmühaber çıkarmak için, herhangi bir kurumdan izin almaya gerek yoktur. Hisse senedine benzeyen bu ilmühaberler, herhangi bir matbaada bastırılabileceği gibi, bilgisayarda hazırlanıp çoğaltılması da mümkün bulunmaktadır. İlmühaberlerin, hukuken bir hüküm ifade edebilmesi, başka bir anlatımla hisse senedi gibi kabul edilebilmesi için, anonim şirketin yönetim kurulu başkanı ve bir üye tarafından imzalanıp, ortaklara “imza karşılığı” teslim edilmesi gerekir.[7] www.ozdogrular.com

F- İKİ SORUN VE İKİ ÖNERİ

Yukarıda da açıklandığı üzere ilmühaber çıkarmak için, herhangi bir kurumdan (örneğin Sanayi Bakanlığı, SPK, Ticaret Odası v.s)  izin almaya gerek yoktur. Hisse senedine benzeyen bu ilmühaberler, herhangi bir matbaada bastırılabileceği gibi(Noter tasdik zorunlu değil), hatta bilgisayarda bile hazırlanıp çoğaltılması mümkündür. Bu durumda Gelir İdaresinin İlmühaber ile ilgili yeni bir düzenleme yaparak bu komediye bir son vermesi gerekir. www.ozdogrular.com

Yine daha önce izah edildiği üzere, Gelir Vergisi Kanunu’nun mükerrer 80/4. maddesindeki “Ortaklık haklarının veya hisselerinin elden çıkarılmasından doğan kazançlar” değer artışı kazancı sayan ifadesi, aynı Kanun’un mükerrer 80/1. maddesinde; “ivazsız olarak iktisap edilenler ile tam mükellef kurumlara ait olan ve iki yıldan fazla süreyle elde tutulan ortaklık hakları veya hisseleri ve/veya hisse senetleri hariç, menkul kıymetlerin veya diğer sermaye piyasası araçlarının elden çıkarılmasından sağlanan kazançlar” şeklinde bir tadilata gidilmesinin daha eşitlikçi ve adil olacağı kanaatini taşımaktayız. Bu düzenleme ile Şirketler (A.Ş. veya Ltd. Şti.) arasında şekil şartlarından doğan haksız rekabete açık uygulamalara son verilmiş olacaktır. www.ozdogrular.com

IV- SONUÇ

İşbu yazımızın önceki bölümlerinde açıklandığı üzere, Gelir İdaresinin verdiği muktezalarda; “nevi değişikliği yaparak anonim şirkete dönüşecek şirkete ait hisse senetlerinin sahiplerince iki yıldan fazla süre ile elde tutulmuş olması nedeniyle, söz konusu hisse senetlerinin elden çıkarılmasından doğacak kazançlar değer artışı kazancı kapsamında vergilendirilmeyecektir.” görüşü cesur ve isabetli olmuştur. www.ozdogrular.com

Öte yandan herhangi bir matbaada bastırılabileceği gibi (Noter tasdik zorunlu değil), hatta bilgisayarda bile hazırlanıp çoğaltılması mümkün olan Geçici İlmühaber ile ilgili yeni bir düzenleme yapılarak bu belirsizliğin ortadan kaldırılması yerinde olacaktır.

Son olarak Gelir Vergisi Kanunu’nun 80/1. maddesi; “ivazsız olarak iktisap edilenler ile tam mükellef kurumlara ait olan ve iki yıldan fazla süreyle elde tutulan ortaklık hakları veya hisseleri ve/veya hisse senetleri hariç, menkul kıymetlerin veya diğer sermaye piyasası araçlarının elden çıkarılmasından sağlanan kazançlar” şeklinde yenilenecek olur ise hem Anonim Şirketlerin kendi arasındaki, hem de Limited Şirketler arasında şekil şartlarından doğan haksız rekabete açık uygulamalara son verilecektir.

Abbas COŞAR*

E-Yaklaşım 

*   YMM, E. Gelirler Başkontrolörü

[1]193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu, 06.01.1961 tarih ve 10700 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştır.

[2] 5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanunu, 21.06.2006 tarih ve 26205 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştır.

[3] 1 seri nolu Kurumlar Vergisi Genel Tebliği, 03.04.2007 tarih ve 26482 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştır.

[4] Ekrem ÖNCÜ, YMM; 07.06.2012 tarihli Muhasebe Tr. “Limited Şirketlerin Anonim Şirkete Dönüşmesi Halinde Şirket Hisselerinin Elden Çıkarılmasında Vergilendirme” adlı makalesi.

[5] İstanbul Vergi Dairesi Başkanlığı’nın 20.07.2011 tarih ve B.07.1.GİB.4.34.16.01-GVK mük.80-1027 sayılı Muktezası.

[6] 232 Seri No.lu Gelir Vergisi Genel Tebliği, (23.03.2000 tarih ve 23998 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştır.)

[7] Hisse Senetleri ve Geçici İlmühaberler, 23.03.2009 tarih ve 2009/62 no.lu sirküler(verginet.net)

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Yukarıda yer verilen açıklamalar, konuya ilişkin genel bilgiler içermektedir. Özdoğrular smmm ltd. şti./ www.ozdogrular.com, işbu dokümanın içeriğinden kaynaklanan veya içeriğine ilişkin olarak ortaya çıkan sonuçlardan dolayı herhangi bir sorumluluk iddiasında bulunulamaz.