I- GİRİŞ

6111 sayılı Kanun çakışan 4/a sigortalılığı ve 4/b sigortalılığı halinde geçerli olan sigortalılığın tespitinde olumlu bir değişiklik getirmiş, uygulamada meydana gelecek birçok sorunun ve hatta davanın oluşmasını baştan engelleyici nitelikte tezahür etmiştir. Bu iki sigortalılık türünün aynı anda aynı kişi için geçerli olmasa da birlikte değerlendirilmesi mümkün bulunmaktadır. Yazımızın konusu bu çakışma hallerinde uygulanabilecek alternatiflerin sonuçları da dikkate alınarak değerlendirilmesi olacaktır. www.ozdogrular.com

II- SİGORTALILIK ÇAKIŞMALARINDA UYGULAMA VE SEÇENEKLER

4/a sigortalılığına devam edenlerin bu çalışmalarının sona erdiği tarihten itibaren 4/b sigortalılığı kapsamındaki bağımsız çalışmalarının devamı halinde 4/a sigortalılığına tabi çalışmasının sona erdiği tarihten bir gün sonra 4/b sigortalılıklarının başlatılması icap etmektedir. www.ozdogrular.com

Örnek–1: 25.05.2012 tarihinde vergi mükellefiyeti nedeniyle 4/b sigortalısı olan ve bu sigortalılığı devam etmekte iken 22.08.2012 tarihinde işveren yanında hizmet akdine tabi çalışmaya başlayan sigortalının 4/b sigortalılığı kapsamındaki sigortalılığı 21.08.2012 tarihi itibariyle sona erdirilerek, 22.08.2012 tarihi itibariyle 4/a sigortalılığı kapsamında sigortalı sayılması gerekmektedir.

Örnek–2: 02.03.2011 tarihinden beri 4/a sigortalılığına devam eden sigortalının bu sigortalılığının devamı müddetince örneğin 17.09.2012’de vergi mükellefiyeti başlamış olsa bile 4/b sigortalılığı başlatılmayacak, bu 4/a sigortalılığının 14.07.2014 tarihinde sona ermesi halinde ise 15.07.2014 tarihinden itibaren 4/b sigortalılığının başlatılması gerekmektedir.

Hem 4/a sigortalısı hem de 4/b sigortalısı olacak şekilde çalışıp da 4/a sigortalılıkları geçerli sayılanların 4/b sigortalılığından da prim ödemeleri mümkün bulunmaktadır. Ödenen prim sigortalılık niteliğini değiştirmemekte, sadece o kişinin prime esas kazancına katkı yapmış olmaktadır. Bu da elbette bağlanacak emekli aylığı bakımından olumlu olacaktır.

Örneğin, 2000 TL brüt ücretle bir işyerinde 4/a sigortalısı olan bu sigortalı aynı zamanda diğer bir şirkette şirket ortağı ise nitelik bakımından 4/a sigortalısı sayılmakla beraber totalde prime esas tavan matrahını aşmamak kaydıyla (2012 yılı ikinci dönemi için 4113,25 TL’ye kadar) kazanç bildirerek 4/b sigortalılığından prim ödeyebilecektir. Hemen belirtelim ki ihtiyari olan bu ödemenin yapılabilmesi için sigortalı tarafından yazılı talepte bulunması gerekmektedir. Mamafih sigortalılık çakışması olup 4/a sigortalılığı esas alınanlardan 4/b sigortalılığı kapsamında prim ödemek isteyenler iş kazası ve meslek hastalığı sigortasından sağlanan haklar yönünden 4/b sigortalılığı kapsamında, kısa vadeli sigorta kollarından sağlanan diğer yardımlar ile uzun vadeli sigorta kollarından sağlanan yardımlar yönünden ise 4/a sigortalılığı kapsamında değerlendirileceklerdir. İşte bu esasın sonuçları önemli bulunmaktadır. www.ozdogrular.com

Aynı zamanda hem 4/a sigortalısı hem de 4/b sigortalısı halleri çakışanlardan 4/b sigortalılığı kapsamında ayrıca prim ödemek için talepte bulunanlara, 4/b sigortalılığı statüsünde iş kazası ve meslek hastalıkları yönünden;

a) Sigortalıya, geçici iş göremezlik süresince günlük geçici iş göremezlik ödeneği verilmesi,

b) Sigortalıya sürekli iş göremezlik geliri bağlanması,

c) İş kazası veya meslek hastalığı sonucu ölen sigortalının hak sahiplerine, gelir bağlanması,

d) Gelir bağlanmış olan kız çocuklarına evlenme ödeneği verilmesi,

e) İş kazası ve meslek hastalığı sonucu ölen sigortalı için cenaze ödeneği verilmesi,

hususundaki yardımların 4/b sigortalılığı statüsünde ödenen primler esas alınarak yapılması gerekmektedir(1)www.ozdogrular.com

4/b sigortalılığı kapsamında ödenecek bu primlerin uzun vadeli sigorta kolları yönünden yani malûllük, yaşlılık ve ölüm aylıklarının bağlanmasında ise 4/a sigortalılığı kapsamındaki prime esas kazancıyla birleştirilerek dikkate alınması gerekmektedir. Ancak, hizmetin değerlendirilmesinde bir ay 30 günü, prime esas kazançlar ise prime esas azami kazancı geçemeyecektir.

Bu sigortalılara kısa vadeli sigorta kollarından hastalık ve analık sigortasından geçici iş göremezlik ödeneği ödenmesinde de sigortalılık statüsünün 4/a sigortalılığı olarak değerlendirilmesi icap etmektedir. www.ozdogrular.com

4/a ve 4/b sigortalılığı çakışıyor olup da 4/a statüsündeki sigortalılığı esas alınmakla birlikte 4/b sigortalılığından da prim ödemek isteyenlerin 4/b sigortalılığı kapsamındaki çalışmalarından dolayı taahhüt ettikleri primleri ait olduğu ayı izleyen ayın sonuna kadar ödememeleri halinde o aya ait primin ödeme imkânı ortadan kalkacak olup bahse konu ay için hesaplanacak 4/a sigortalılığı kapsamındaki prime esas kazanca dâhil edilmeyeceğinden şayet o ay içinde iş kazası geçirmesi veya meslek hastalığına tutulması halinde iş kazası ve meslek hastalığı hükümlerinden yararlandırılmayacağına da dikkat çekmek gerekmektedir.

III- SONUÇ

5510 sayılı Kanun’un 53. maddesinde düzenlenen sigortalılık çakışmaları halinde uygulanacak olan yönteme son şeklini veren 6111 sayılı Kanunla 01.03.2011 tarihinden sonraki sürede çakışan 4/a ve 4/b sigortalılıklarında 4/a sigortalılığının üstünlüğünün tanınması önemli bir ihtilaf çözücü nitelik taşımakla birlikte uygulamada tanınan ek seçenekler sistemin işleyişine olumlu katkı sunacaktır. Hizmet akdiyle çalışmaktan kaynaklanan 4/a sigortalılığı geçerli sayılmakla birlikte aynı kişinin şirket ortaklığı v.b. bağımsız çalışmaları saikıyla 4/b sigortalılığından da prim ödeyebilmesi 4/a sigortalılığından bağlanacak yaşlılık, malûllük ve ölüm aylıklarında olumlu sonuç vermekle birlikte kısa ve uzun vadeli sigorta kollarından yapılacak yardımların niteliğine de tesir edecektir. Bu bakımdan hem 4/a sigortalılığı hem de 4/b sigortalılığından prim ödeyeceklerin bu kararlarını uygulamadan önce tüm bu seçenekler hakkında bilgi sahibi olmalarında fayda bulunmaktadır.

Şevket TEZEL*

E-Yaklaşım

*   Gayrimenkul A.Ş. Personel Dairesi Başuzmanı

(1)     SGK’nın, 2011/36 sayılı Genelgesi.

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Yukarıda yer verilen açıklamalar, konuya ilişkin genel bilgiler içermektedir. Özdoğrular smmm ltd. şti./ www.ozdogrular.com, işbu dokümanın içeriğinden kaynaklanan veya içeriğine ilişkin olarak ortaya çıkan sonuçlardan dolayı herhangi bir sorumluluk iddiasında bulunulamaz.