Haziranda yürürlüğe girmesi için Meclis'te çalışmaları süren Sosyal Güvenlik Reformu, isteğe bağlı sigortalıları mağdur edecek düzenlemeleri içeriyor.

Reformdan sonra SSK'lılara 4/a'lı, Bağ-Kur'luya 4/b'li ve Emekli Sandığı iştirakçilerine 4/c'li denecektir. Bunun önemi de kimin nereden emekli olunacağı tespiti yapılırken, son 7 yıllık (2.520 günlük) prim ödemelerinde en çok nereye ödenmişse o şartlarla emekli olunma ilkesine aynen devam edilecek olmasındandır.

İsteğe bağlı sigortaya gelince, bugünkü durumda, 506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanunu'nda, 1479 sayılı Bağ-Kur Kanunu'nda ve 5434 sayılı Emekli Sandığı Kanunu'nda ayrı ayrı uygulanan isteğe bağlı sigorta, reformdan sonra teke indirilmektedir. Yeni durumda SSK'ya isteğe bağlı olabilmek için gereken daha önce SSK'ya ödenmiş 1.080 günlük prim ödeme şartı ile Emekli Sandığı'na isteğe bağlı olabilmek için en az 10 yıl kesenek (prim) ödemiş olmak şartları kaldırılmaktadır. 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu'nun, 'İsteğe bağlı sigorta ve şartları' başlıklı 50'nci maddesine göre gelen yeni isteğe bağlı sigorta şartları şöyle: 1- Türkiye'de yasal olarak ikamet etmek, 2- Sigortalı olmayı gerektirecek şekilde çalışmamak veya sigortalı olarak çalışmakla birlikte, ay içerisinde 30 günden az çalışmak veya son bir yıl içinde 360 günden az çalışmak ya da tam gün çalışmamak, 3- Kendi sigortalılığı sebebiyle aylık bağlanmamış olmak, 4- 18 yaşını doldurmuş bulunmak, 5- İsteğe bağlı sigorta talep dilekçesiyle kuruma başvuruda bulunmak.

'İsteğe bağlı'da en önemli değişiklik, isteğe bağlı sigortalı olarak prim ödenecek süreler eski adıyla Bağ-Kur, yeni adıyla 4/b sigortalılığına sayılacaktır. Uygulamada en önemli değişiklik de budur. Zira, kimin hangi şartlarla yani eski adıyla Bağ-Kur'a yani 4/b'ye sayılmasıdır.

A- Ödenecek prim rakamı artıyor, sağlık hizmeti de geliyor: Halen SSK'ya isteğe bağlı sigorta primi en az asgari ücretin yüzde 25'i (152 YTL) kadardır. İsteğe bağlı prim ödeme süresinde sağlık yardımı verilmemekte, ama emekli olunca verilmektedir. Yeni durumda ise yüzde 20 emeklilik ve yüzde 12 sağlık prim oranı olarak yüzde 32'ye çıkmakta, yani ödenecek en az rakam 195 yeni lira olmaktadır, ama prim ödenirken de sağlık yardımı getirilmektedir.

B- SSK isteğe bağlıları Bağ-Kur'lu sayılacak: Halen SSK'ya 506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanunu gereğince isteğe bağlı prim ödeyenlerin reformdan sonraki sürelerde ödeyecekleri primler 4/b'li (eski adıyla Bağ-Kur'lu) olarak değerlendirilecektir. Bu durumda, reformdan sonra isteğe bağlıya 1.260 gün (3,5 yıl) prim ödeyen birisi şimdiki SSK şartları ile değil şimdiki Bağ-Kur şartlarıyla emekli edilecektir. Mesela bugün SSK'dan 5.000 veya 3.600 gün ile emekli olmayı beklerken birden hem emeklilik yaşının uzadığını hem de 9.000 gün prim ödemek yükümlüsü olabileceklerdir.

C- İsteğe bağlı memurların hakları korunmuş: 5510 sayılı kanunun geçici 4'üncü maddesi ile, "Bu kanunun yürürlüğe girdiği tarihe kadar 8 Haziran 1949 tarihli ve 5434 sayılı kanunun mülga 12'nci maddesi uyarınca isteğe bağlı iştirakçi olarak Emekli Sandığı ile ilişkilendirilenler ile aynı tarihe kadar isteğe bağlı iştirakçi olmak üzere başvuruda bulunanlardan gerekli şartları sağladıkları anlaşılanların mülga 5434 sayılı kanundaki şartlarla isteğe bağlı sigortalılıkları sağlanır veya devam ettirilir." denilerek isteğe bağlı memurların yani Emekli Sandığı iştirakçilerinin hakları korunmuş.

D- Topluluk Sigortası'na prim ödeyenlerin durumu garip olacak: Bugüne kadar sosyal güvenlik sözleşmesi imzalanmayan ülkelerde iş üstlenen Türk işverenlerce çalıştırılmak üzere bu ülkelere götürülen Türk işçileri için Topluluk Sigortası kapsamında, sadece emekliliğe yönelik uzun vadeli sigorta primleri ödenirken, kısa vadelilere ödenmiyordu. Reform ile durum tersine çevriliyor. Reformdan sonra sadece kısa vadeli sigorta primleri ödenecek olup, işçiler isterse kendileri isteğe bağlı olarak uzun vadeli (emeklilik) sigorta primi ödeyeceklerdir. Ancak, bu düzenlemede gariplik vardır, bu kişiler işçi olup eski adıyla SSK yeni adıyla 4/a sigortalısı gibi emekli olmaları gerekmektedir. Ama reformdan sonraki isteğe bağlı sigorta ödemeleri eski adıyla Bağ-Kur, yeni adıyla 4/b sigortalılığına sayılacağından bu kişiler, işçi değil de işverenmiş gibi 9 bin günle emekli olmakla karşı karşıya kalacak. Şimdiye kadar 506 sayılı kanunun 86'ncı maddesine göre SSK'ya (Topluluk Sigortası kapsamında) prim ödeyerek emekli olmayı bekleyen avukat ve noter de aynı durumla karşı karşıya kalacak. Reformdan sonra 4/b'li sayılacaklarından 1.260 gün veya daha fazla prim öderlerse eski adıyla SSK şartlarıyla emekli olma hakkını kaybedecek.

Buradan hatırlatmakta fayda var, bugün Samanyolu Haber Televizyonu'nda canlı yayınlanan ve saat 21.10'da başlayan 'Ali Tezel'le İşimiz Var' programında Topluluk Sigortası ve getirilen yenilikler konusu ele alınacaktır.

E- Kısmî istihdamlı işçilerin isteğe bağlı olması 4/a-4/b karmaşası: Ayda 30 günden az çalışan işçilere kısmî süreli çalışanlar deniyor. Mesela ayda 10 gün SSK'lı çalışanlara eksik kalan 20 günleri için isteğe bağlı sigortalı olma hakkı getirilmektedir ki işçiler için cazip görünen bu durum aleyhlerine olacak. Çünkü, işçi olarak ödenen primleri 4/a'ya (SSK'ya) sayılırken, isteğe bağlı ödedikleri 4/b'ye (Bağ-Kur'a) sayılacak. Bu durumda işçi oldukları halde işverenmiş gibi emekli olma şartlarına tabi tutulabilecekler.

Sonuç olarak, SSK'nın isteğe bağlı sigortasının tamamen bittiği, bunun yerine Bağ-Kur isteğe bağlı sigortasının geçerli kabul edildiği söylenebilir. Ancak, bu durumda daha önce SSK'ya isteğe bağlı prim ödeyenler ile Topluluk Sigortası kapsamında isteğe bağlı prim ödeyeceklerin durumunda problem yaşanacak. Bu sorunların çözülmesi için geç sayılmaz. Çünkü, 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu'nda değişiklik öngören kanun tasarısı Meclis Plan ve Bütçe Komisyonu'nda görüşülecek, ardından da Genel Kurul'a gelecektir.

http://www.zaman.com.tr/yazar.do?yazino=646549