I- GİRİŞ

Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) gerektiğinde denetim ve kontrolle görevli memurları olan Müfettişler ve Denetmenler eliyle sosyal güvenlik mevzuatı kapsamında inceleme yapabilir. Yapılan inceleme ve araştırmalar sırasında bilgi verilmek üzere çağrılan işveren, işyeri sahibi, sigortalılar ile tasfiye ve iflas idaresinin memurları ve işle ilgili gerçek kişilerin ifadeye gelmeleri gerekir. Ayrıca gerekli olan belge ve delilleri getirip göstermek ve vermek, görevlerini yapmak için her türlü kolaylığı sağlamak ve bu yoldaki isteklerini geciktirmeksizin yerine getirmekle yükümlüdürler. Özellikle inceleme kapsamında ifadeye gelinmemesi durumunda ilgili kişilere idari para cezası uygulanıp uygulanmayacağı konusunda tereddüt hasıl olmaktadır. Bu yazımızda SGK mevzuatına göre yapılan inceleme ve araştırma kapsamında çağrıldığı halde ifadeye gelmeyen veya ifade vermeyen kişilere idari para cezası uygulanıp uygulanmayacağı hususunu açıklamaya çalışacağız. www.ozdogrular.com

II- SGK’NIN BİLGİ VE BELGE İSTEME YETKİSİ

5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun(1)  100. maddesine göre; 5411 sayılı Bankacılık Kanunu kapsamındaki kuruluşlar, döner sermayeli kuruluşlar ile diğer gerçek ve tüzel kişiler doğrudan, münferit olarak bilgi ve belge istenmesi hariç olmak üzere kamu idareleri ile kanunla kurulan kurum ve kuruluşlar ise Kurumla yapılacak protokoller çerçevesinde, Devletin güvenliği ve temel dış yararlarına karşı ağır sonuçlar doğuracak hâller ile özel hayat ve aile hayatının gizliliği ve savunma hakkına ilişkin hükümler saklı kalmak kaydıyla özel kanunlardaki yasaklayıcı ve sınırlayıcı hükümler dikkate alınmaksızın gizli dahi olsa Kurum tarafından kişilerin sosyal güvenliğinin sağlanması, 6183 sayılı Kanun’a göre Kurum alacaklarının takip ve tahsili ile bu Kanun kapsamında verilen diğer görevler ile sınırlı olmak üzere istenecek her türlü bilgi ve belgeyi sürekli ve/veya belli aralıklarla vermeye, bilgilerin elektronik ortamda görüntülenmesini sağlamaya, görüntülenen bu bilgilerin güvenliğini sağlamaya, muhafaza etmek zorunda oldukları her türlü belge ile vermek zorunda oldukları bilgilere ilişkin mikrofiş, mikrofilm, manyetik teyp, disket ve benzeri ortamlardaki kayıtlarını ve bu kayıtlara erişim veya kayıtları okunabilir hale getirmek için gerekli tüm sistem ve şifreleri incelemek için ibraz etmeye mecburdurlar.

Bu madde kapsamında ilgili kişi, kurum ve kuruluşlar Kurum’un belirleyeceği süre içerisinde söz konusu talebe cevap vermek ve gereken kolaylığı göstermekle yükümlüdürler. www.ozdogrular.com       

Kanun’un 102-1/i maddesine göre; bu Kanun’un 100. maddesi kapsamında Kurum tarafından istenen bilgi ve belgeleri belirlenen süre içinde mücbir sebep olmaksızın vermeyen kamu idareleri, bankalar, döner sermayeli kuruluşlar, kanunla kurulmuş kurum ve kuruluşlar ile diğer gerçek ve tüzel kişiler hakkında, aylık asgari ücretin beş katı tutarında, geç verilmesi halinde ise aylık asgari ücretin iki katı tutarında idari para cezası uygulanır.  

Yine aynı Kanun’un 59. maddesinin 2. fıkrasına göre; işverenler ve sigortalılar ile işyeri sahipleri, tasfiye ve iflâs idaresinin memurları, işle ilgili gerçek ve tüzel kişiler, Kurum’un denetim ve kontrol ile görevlendirilmiş memurlarına bilgi verilmek üzere çağrıldıkları zaman gelmek, gerekli olan defter, belge ve delilleri getirip göstermek ve vermek, görevlerini yapmak için her türlü kolaylığı sağlamak ve bu yoldaki isteklerini geciktirmeksizin yerine getirmekle yükümlüdürler. Kurum’un denetim ve kontrol ile görevlendirilmiş memurları görevlerini yaparken, tüm kamu görevlileri gerekli kolaylığı gösterir ve yardımcı olurlar. www.ozdogrular.com

Yukarıda belirtilen Kanun maddeleri incelendiğinde 100. maddenin doğrudan veya yapılacak protokoller kapsamında bilgi ve belgelerin sürekli ve/veya belli aralıklarla verilmesi ve Kurum’a düzenli bilgi ve belge akışının sağlanması ile ilgili olduğu, 59. maddenin ikinci fıkrasının ise Kurum’un denetim ve kontrol ile görevlendirilmiş memurlarınca yapılan incelemeler sırasında bilgi istenmek üzere ifadeye davet ve gerekli olan defter, belge ve delilleri getirip göstermek, vermek, görevlerini yapmak için her türlü kolaylığı sağlamaya ilişkin olduğu dolayısıyla işveren, işyeri sahibi, sigortalılar ile tasfiye ve iflas idaresinin memurları olan gerçek kişilerin ifade davetine icabet etmemeleri ile ilgili olarak 5510 sayılı Kanun’un 102. maddesinin birinci fıkrasının (i) bendi uyarınca idari para cezası uygulanmaması gerekir.

Örnek: Sosyal güvenlik denetmeni Necati Bey yürütmekte olduğu bir iş kazası incelemesi kapsamında tanık sıfatıyla Ahmet Bey adındaki işyeri sigortalısını ifade vermek üzere davet eder. Ahmet Bey’in ifadeye davet yazısını aldığı halde ifade vermemesi halinde bu fiil için herhangi bir idari yaptırım öngörülmediğinden kendisine idari para cezası uygulanmamalıdır.  www.ozdogrular.com

III- SONUÇ

Sosyal Güvenlik Kurumu’nun denetim ve kontrolle görevli memurları olan müfettişler ve denetmenler tarafından yapılan incelemeler sırasında, bilgi verilmek üzere çağrılan işveren, işyeri sahibi, sigortalılar ile tasfiye ve iflas idaresinin memurları olan gerçek kişilerin ifadeye gelmemeleri halinde, bu fiil için 5510 sayılı Kanun’da idari yaptırım uygulanmasını gerektiren herhangi bir hüküm bulunmadığı, dolayısıyla ilgili kişilere idari para cezası uygulanmamasının hukuka ve kanun koyucunun amacına uygun olacağı düşüncesindeyiz. 

Reşat MERTTİR*
Yaklaşım

*          İstanbul Sosyal Güvenlik İl Müdürlüğü, Sosyal Güvenlik Denetmeni

(1)         16.06.2006 tarih ve 26200 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştır.

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Yukarıda yer verilen açıklamalar, konuya ilişkin genel bilgiler içermektedir. Özdoğrular smmm ltd. şti./ www.ozdogrular.com, işbu dokümanın içeriğinden kaynaklanan veya içeriğine ilişkin olarak ortaya çıkan sonuçlardan dolayı herhangi bir sorumluluk iddiasında bulunulamaz.