I- GİRİŞ Halk tarafından çeyiz parası olarak bilinen, Kanun’da evlenme yardımı olarak geçen ödeme sosyal yardım niteliğinde olup belli şartları taşıyan kız çocuklarına ödenen bir yardımdır. Yazıda çeyiz parası kimlere verilir ve kaç defa verilir sorularının açıklamaları yapılacaktır. II- ÇEYİZ PARASI KİMLERE VERİLİR? Çeyiz parası 5510 sayılı Yasa’nın 37. maddesinde düzenlenmiştir. Maddeye göre evlenmeleri nedeniyle, gelir veya aylıklarının kesilmesi gereken kız çocuklarına evlenmeleri ve talepte bulunmaları halinde almakta oldukları aylık veya gelirlerinin iki yıllık tutarı evlenme ödeneği olarak ödenir. Görüldüğü gibi, evlenme yardımı alabilmek için öncelikle yetim aylığı alıyor olmak gereklidir. İkinci şart aylığın evlenme nedeniyle kesilecek olmasıdır. Üçüncü şart ise talepte bulunulmasıdır. www.ozdogrular.com Konu biraz daha açılırsa; çeyiz yardımı almak için yetim aylığına hak sahibi olmak yeterli olmayıp aylığın bağlanmış olması gerekmektedir. Örneğin babası üzerinden yetim aylığına hak sahibi olduğu halde aylığın bağlanması için müracaat etmeyen kıza, aylık alıyor olmaması nedeniyle çeyiz parası ödenmez. Aylığın kesilme nedeninin evlenme olması gerekmektedir. Örneğin tahsis numarasının son rakamına göre her ayın 20’sinde yetim aylığı ödenen kız çocuğunun 16.08.2012 tarihinde çalışmaya başlaması durumunda aylığı 20.08.2012 tarihinde kesilecektir. Bu kız çocuğunun 25.08.2012 tarihinde evlenmesi durumunda aylığın kesilme nedeni evlilik olmayıp bir işte çalışması olduğundan kendisine çeyiz parası verilmeyecektir. Bir diğer şart da evlilik ödeneğinin, evlenen kız tarafından talep edilmesi gerekmektedir. Aylık aldığı sırada evlenen kız çocuğun evlenme dolayısıyla çeyiz parası talebi bulunmaması durumunda kendisine çeyiz parası ödemesi yapılmamaktadır. www.ozdogrular.com III- ÇEYİZ PARASI KAÇ DEFA ALINABİLİR? Çeyiz parası 5510 sayılı Yasa’nın 37. maddesinde açıkça ifade edildiği üzere bir defa alınabilir. Maddede “bir defaya mahsus olmak üzere” ifadesi bulunmaktadır. Çeyiz parası aylık ya da gelir alan kız çocuğuna bir defaya mahsus olarak verilmekte, ancak hangi evlilikte verileceği ile ilgili hüküm bulunmamaktadır. Örneğin, yetim aylığı alan bir kız çocuğunun ilk defa 2010 yılında evlendiğini daha sonra bu evliliğin son bularak yetim aylığı almaya yeniden başladığını ve
2012 yılında tekrar evlendiğini varsayalım. Bu kız çocuğu 2010 yılındaki evliliği dolayısıyla çeyiz yardımı alabileceği gibi bu evliliğinde almamış olması durumunda 2012 yılındaki evliliğinde de alabilecektir. Çeyiz yardımı bir dosyadan bir defa ödenmektedir. Ancak kız çocuğu babasından yetim aylığı aldığı sırada evlenip, daha sonra bu evliliğin son bulması nedeniyle annesi üzerinden yetim aylığı almaya başlayıp, bu yetim aylığını aldığı sırada bir daha evlenirse bu defa da çeyiz parası alabilecektir. Çünkü ilk çeyiz yardımını aldığı dosya ile ikinci defa alacağı dosya tamamen farklıdır. www.ozdogrular.com IV- ÇEYİZ PARASINDA DİĞER HUSUSLAR Çeyiz parası 4/a ve 4/b sigortalılarının hak sahipleri ile ilk defa 01.10.2008’den sonra sigortalı olan 4/c sigortalılarının hak sahiplerine 5510 sayılı Yasa’nın 37. maddesi kapsamında ödenen aylığın 24 aylık tutarı olarak ödenmektedir. 01.10.2008 tarihinden önce 5434 sayılı Kanun’a tabi çalışmaya başlayanların hak sahiplerine ise ödenen aylığın 12 aylık tutarı üzerinden eş, kız çocuk ve anaya ödenmektedir. 01.10.2008 tarihinden önce çalışmaya başlayanların 10 yıl hizmeti bulunmayıp 5-10 yıl hizmeti bulunanların hak sahiplerine, 5510 sayılı Yasa ile hak sahipliği verildiğinden bu durumda olanlara da 37. madde kapsamında sadece kız çocuklarına 24 aylık tutar evlenme ödeneği olarak verilmektedir. www.ozdogrular.com Yine hem anneden hem babadan yetim aylığına hak kazanan (örneğin biri Emekli Sandığı diğeri SSK) bir kız çocuğu iki dosyadan da aynı anda çeyiz parası alabilir. Emekli sandığından 12 aylık tutar, SSK dan 24 aylık tutar olarak çeyiz parası alınabilecektir. V- SONUÇ Çeyiz parası aylık/gelir alan kız çocuklarına, aldığı aylığın 24 aylık tutarı kadar ödenen bir sosyal yardımdır. Sadece 01.10.2008 tarihinden önce Emekli Sandığı iştirakçisi olanların hak sahiplerinde bir farklılık bulunmaktadır. 5434 sayılı Yasa kapsamında aylık alan eş (erkek ya da kadın fark etmez), kız çocuk ve anaya aldıkların aylığın 12 aylık tutarı kadar çeyiz yardımı verilmektedir. Bunun dışında 4/a-4/b ve 01.10.2008 tarihinden sonra ilk defa sigortalı olan 4/c sigortalıları ile 01.10.2008 tarihinden önce Emekli Sandığı’na tabi çalışmaya başlayanlardan 10 yıldan az hizmeti bulunması nedeniyle 5510 sayılı Yasa kapsamında yetim aylığı bağlananlara, 5510 sayılı Yasa’nın 37. maddesi ile açıklanan şekilde 24 aylık tutar üzerinden çeyiz parası ödenmektedir. www.ozdogrular.com Çeyiz parası bir defaya mahsus ödenmekte, ancak ilk evlilikte veya sonraki evliliklerden hangisinde talep edilirse o evlilik için alınabilmektedir. Yine ilk evliliğinde anne veya babası üzerinden yetim aylığı alan bir kız çocuğu, bu evliliğin son bulmasından sonra diğer ebeveyni üzerinden yetim aylığı almaya başlarsa ve yeniden evlenirse bu aylık üzerinden de çeyiz parası alabilecektir. Yine anne veya babası farklı kurumlara tabi olması nedeniyle her ikisinden de yetim aylığı alan bir kız çocuğuna her iki dosyadan da çeyiz parası ödenecektir. Görüldüğü gibi bazen bir defadan fazla da çeyiz parası ödenebilmektedir. S.Mehmet Keleş
Yaklaşım * SGK, Bozüyük Sosyal Güvenlik Merkezi Müdür V., Sosyal Güvenlik Denetmeni, İşletme Bilim Uzmanı ---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- Yukarıda yer verilen açıklamalar, konuya ilişkin genel bilgiler içermektedir. Özdoğrular smmm ltd. şti./ www.ozdogrular.com, işbu dokümanın içeriğinden kaynaklanan veya içeriğine ilişkin olarak ortaya çıkan sonuçlardan dolayı herhangi bir sorumluluk iddiasında bulunulamaz. |
