I- GİRİŞ

Kamuoyunda uzun süre tartışılan yatırımların teşvikine ilişkin Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkında Karar, BK’nın 15.06.2012 tarih ve 2012/3305 sayılı Kararı(1) ve bu Kararname’nin uygulamasına ilişkin Ekonomi Bakanlığı’nın 2012/1 sayılı Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkında Kararın Uygulanmasına İlişkin Tebliği(2) yayımlanmak suretiyle ile uygulanmaya başlanılmış bulunmaktadır.

Bu yazımızda 15.06.2012 tarih ve 2012/3305 sayılı Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkında Kararı oluşturulan teşvik sistemi ile yatırımlara tanınan destek unsurlarından yararlanacak yatırımları kısaca tanıtmaya çalışacağız.

II- YATIRIMLARDA DEVLET YARDIMLARI HAKKINDA KARARININ AMACI

Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkında Kararname’nin amacı, kalkınma planları ve yıllık programlarda öngörülen hedefler doğrultusunda;

1- Tasarrufların katma değeri yüksek yatırımlara yönlendirilmesine,

2- Üretim ve istihdamın artırılmasına,

3- Uluslararası rekabet gücünü artıracak ve araştırma/geliştirme içeriği yüksek bölgesel ve büyük ölçekli yatırımlar ile stratejik yatırımların özendirilmesine,

4- Uluslararası doğrudan yatırımların artırılmasına,

5- Bölgesel gelişmişlik farklılıklarının azaltılmasına,

6- Kümelenme ve çevre korumaya yönelik yatırımlar ile araştırma ve geliştirme faaliyetlerinin desteklenmesine

ilişkin usul ve esasları belirlemektir.

III- DESTEKLERDEN YARARLANMANIN GENEL ŞARTLARI

Desteklerden yararlanmanın birinci ve önemli şartı yatırımcının mutlaka surette bir teşvik belgesine sahip olmasıdır. Teşvik belgesi olmadan, yapılacak yatırımın türü, yeri ve tutarı ne olursa olsun, herhangi bir destekten yararlanılması mümkün değildir.

Öte yandan, desteklerden yararlanmanın diğer bir şartı ise, yatırım için öngörülen sabit yatırım tutarı ve asgari kapasite şartını taşıması gerekmektedir.

Sözü edilen bu iki şarta ilişkin olarak aşağıda kısaca açıklamalar yapılmıştır.

A-TEŞVİK BELGESİ

1- Teşvik Belgesi

Teşvik belgesi, yatırımın karakteristik değerlerini ihtiva eden, yatırımın bu değerler ve tespit edilen şartlara uygun olarak gerçekleştirilmesi halinde üzerinde kayıtlı destek unsurlarından istifade imkanı sağlayan bir belge olup Kararın amaçlarına uygun olarak gerçekleştirilecek yatırımlar için düzenlenir.

Teşvik belgesinin düzenlenmiş olması teşvik belgesi kapsamında gerçekleştirilecek yatırımlarla ilgili olarak diğer mevzuat gereği kamu kurum ve kuruluşlarından alınması gerekli izin ve ruhsat gibi belgelerin verilmesi gerekliliğine mesnet teşkil etmeyeceği gibi söz konusu belgelerin temin edilmesi gerekliliğini de ortadan kaldırmaz.

2- Kimler Teşvik Belgesi Edinebilir?

Kişisel görüşüme göre, teşvik belgesine müracaat için KDV mükellefi olunması yeterlidir. En objektif kriterin bu olması yeterlidir. Ancak yukarıda anılan Kararname’de teşvik belgesi almak için müracaatta bulunabilecek tadadi olarak sayılmıştır.

Buna göre;

Gerçek kişiler, adi ortaklıklar, sermaye şirketleri, kooperatifler, birlikler, iş ortaklıkları, kamu kurum ve kuruluşları (genel ve özel bütçeli kurum ve kuruluşlar, il özel idareleri, belediyeler ve kamu iktisadi teşebbüsleri ile bunların sermaye bileşimindeki hisse oranları yüzde elliyi geçen kurum ve kuruluşlar) ve kamu kuruluşu niteliğindeki meslek kuruluşları, dernekler ve vakıflar ile yurt dışındaki yabancı şirketlerin Türkiye’deki şubeleri teşvik belgesi düzenlenmesi için müracaat edebilir.

Kuruluş süreci tamamlanmamış tüzel kişiler adına yapılacak teşvik belgesi müracaatları değerlendirmeye alınmaz.

3- Müracaat Mercii

Teşvik belgesi düzenlenebilmesi için yatırımcının öngörülen belgelerle birlikte Ekonomi Bakanlığı’na müracaat edilmesi gerekmektedir. Ancak, genel teşvik uygulamaları kapsamında yer alan, sabit yatırım tutarı 10 milyon Türk Lirası’nı aşmayan ve yukarda sözü edilen Tebliğ’in Ek-4’te belirtilen yatırımlar için firmanın tercihine bağlı olarak yatırımın yapılacağı yerdeki yerel birimlere de müracaat edilebilir.

Teşvik belgelerinin geçerlilik süresi içerisindeki işlemlerle ilgili müracaatlar, teşvik belgesi müracaatını değerlendiren ilgili kuruma yapılır.

Ancak devir, satış, ihraç, kiralama ve yatırımcı talebine istinaden yapılan iptaller dışındaki teşvik belgesi iptali işlemlerine ilişkin müracaatlar ile yatırım konusu değişikliği ve yatırımın nakli konusundaki talepler Teşvik ve Yabancı Sermaye Genel Müdürlüğü’nün görüşü alınarak sonuçlandırılır. www.ozdogrular.com

“Yatırım Cinsleri

Madde-9: (1) Teşvik belgeleri kapsamında yapılacak yatırım cinsleri komple yeni, tevsi, modernizasyon, ürün çeşitlendirme ve entegrasyondan oluşur.

(2) Komple yeni, tevsi, modernizasyon ve ürün çeşitlendirme cinslerindeki yatırımların, aynı işletmede veya aynı organize sanayi bölgesinde olması gerekir. Bu hüküm, ilgili olduğu kararlardaki lehe gelen hükümler saklı kalmak kaydı ile daha önceki kararlara göre düzenlenen teşvik belgeleri kapsamı yatırımlara da uygulanır.”

B- SABİT YATIRIM TUTARI VE ASGARİ KAPASİTE

Yatırımların destek unsurlarından yararlanabilmesi için asgari sabit yatırım tutarının;

● 1. ve 2. bölgelerde 1.000.000 TL,

● 3, 4, 5 ve 6. bölgelerde ise 500.000 TL

olması gerekir.

Ancak, desteklerden yararlanacak yatırımların, varsa belirlenen asgari kapasite, sabit yatırım tutarı ve diğer şartları sağlaması da gerekir.

Finansal kiralama yöntemiyle yapılacak yatırımlarda finansal kiralamaya konu makine ve teçhizata ait toplam tutarın, her bir finansal kiralama şirketi için asgari 200.000 TL olması gerekir.

Teşvik belgesi kapsamında yatırım harcaması olarak kabul edilen maddi olmayan duran varlıkların (marka, lisans, know-how vb.) oranı, TB’de kayıtlı toplam sabit yatırım tutarının yüzde 50’sini aşamaz. www.ozdogrular.com

IV- TEŞVİK SİSTEMİ

Genel, bölgesel, büyük ölçekli ve stratejik yatırımların teşviki uygulamalarından oluşur.

A- GENEL TEŞVİK DESTEKLERİ

1- Genel Teşvik Sistemi Kapsamında Yararlanılan Destek Unsurları

Yukarıda belirtilen asgari sabit yatırım tutarı ve üzerindeki yatırımlar bölge ayrımı yapılmaksızın aşağıdaki destek unsurlarından yararlandırılabilir.

a) Gümrük vergisi muafiyeti,

b) KDV istisnası,

c) GV stopajı desteği (6. bölgede gerçekleştirilecek yatırımlar için),

ç) Sigorta primi işveren hissesi desteği (tersanelerin gemi inşa yatırımları için).

2- Genel Teşvik Uygulamalarından Yararlanamayacak Yatırımlar

Bölgesel, büyük ölçekli ve stratejik yatırımlar için ayrıca ve daha kapsamlı desteklerden yararlanıldığı için genel teşvik sistemine ilişkin desteklerden yararlanılmasına gerek bulunmamaktadır. www.ozdogrular.com

Öte yandan teşvik edilmeyecek yatırım konuları ve teşviki için öngörülen şartları sağlayamayan yatırımların genel teşvik desteklerinden yararlanması söz konusu değildir.

B- BÖLGESEL TEŞVİKLER

1- Yatırım Teşvik Uygulamalarında Bölgeler

BKK ile belirlenen desteklerin uygulanması açısından iller sosyo-ekonomik gelişmişlik derecesine göre altı bölgeye ayrılmıştır.

2- Bölgelere Tanınan Destekler

İller için belirlenen şartları taşımak kaydıyla;

a) Gümrük vergisi muafiyeti,

b) KDV istisnası,

c) Vergi indirimi,

ç) Sigorta primi işveren hissesi desteği,

d) Yatırım yeri tahsisi,

e) Faiz desteği (3, 4, 5 ve 6. bölgelerdeki yatırımlar için),

f) 6. bölgede gerçekleştirilecek yatırımlar için;

- GV stopajı desteği,

- Sigorta primi desteğinin verilemesi mümkündür.

C- BÜYÜK ÖLÇEKLİ YATIRIMLAR

1- Büyük Ölçekli Yatırımlar

Yatırımlarda Devlet Yatırımları Kararnamesi kapsamında büyük ölçekli sayılan yatırımlar aşağıda belirtilmiştir.

2- Büyük Ölçekli Yatırımlara Tanınan Destekler

a) Gümrük vergisi muafiyeti,

b) KDV istisnası,

c) Vergi indirimi,

ç) Sigorta primi işveren hissesi desteği,

d) Yatırım yeri tahsisi,

e) 6. bölgede gerçekleştirilecek yatırımlar için;

— GV stopajı desteği,

— Sigorta primi desteği.

D- STRATEJİK YATIRIMLAR

1- Stratejik Yatırımların Tanımlanması

Genellikle döviz tasarrufu sağlamak amacıyla ithalat bağımlılığı yüksek ürünlerin üretimine yönelik yatırımlar, stratejik yatırım olarak kabul edilmektedir.

1) Aşağıda yer alan kriterlerin tamamını birlikte sağlayan, ithalat bağımlılığı yüksek ürünlerin üretimine yönelik yatırımlar stratejik yatırım olarak değerlendirilir.

a) Asgari sabit yatırım tutarının 50 milyon TL’nin üzerinde olması (münhasıran bu yatırımların enerji ihtiyacını karşılamak üzere gerçekleştirilecek doğalgaza dayalı olmayan enerji yatırımlarının, tesis kurulu gücü ile orantılanacak kısmı dâhil).

b) Yatırım konusu ürünle ilgili yurtiçi toplam üretim kapasitesinin ithalattan az olması.

c) Bakanlıkça belirlenecek esaslar çerçevesinde, belge konusu yatırımla sağlanacak katma değerin asgari yüzde 40 olması. www.ozdogrular.com

ç) Yatırım konusu ürünle ilgili olarak son bir yıl içerisinde gerçekleşen toplam ithalat tutarının 50 milyon ABD Dolarının üzerinde olması.

(2) Yurt içinde üretimi olmayan ürünlerin üretimine yönelik yatırımlarda birinci fıkranın (ç) bendi hükmü, rafineri ve petrokimya yatırımlarında ise (c) bendi hükmü aranmaz.

(3) Bu konuda Bakanlığa yapılacak müracaatlar Komisyon tarafından incelenerek değerlendirilir ve uygun görülen projeler için teşvik belgesi düzenlenir.

(4) Belirlenen teşvik edilmeyecek yatırım konuları ile kamu kurum ve kuruluşları tarafından gerçekleştirilecek yatırımlar stratejik yatırım kapsamında değerlendirilmez.

2- Stratejik Yatırımlara Tanınan Destekler

Bölge ayırımı gözetmeksizin;

a) Gümrük vergisi muafiyeti,

b) KDV istisnası,

c) Vergi indirimi,

ç) Sigorta primi işveren hissesi desteği,

d) Yatırım yeri tahsisi,

e) Faiz desteği,

f) KDV iadesi,

g) 6. bölgede gerçekleştirilecek yatırımlar için;

— GV stopajı desteği,

— Sigorta primi desteği.

Bakanlar Kurulu’nun Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkında Kararı ile öngörülen teşvik sistemi ile destek unsurları yukarıda satırbaşları ile ele alınmıştır. www.ozdogrular.com

Söz konusu destek unsurları hakkındaki açıklamalarımızı başka araştırmalarda incelemeyi düşünüyoruz.

Nuri DEĞER*
Yaklaşım

*          YMM

(1)         19.06.2012 tarih ve 28328 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştır.

(2)         20.06.2012 tarih ve 28329 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştır.

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Yukarıda yer verilen açıklamalar, konuya ilişkin genel bilgiler içermektedir. Özdoğrular smmm ltd. şti./ www.ozdogrular.com, işbu dokümanın içeriğinden kaynaklanan veya içeriğine ilişkin olarak ortaya çıkan sonuçlardan dolayı herhangi bir sorumluluk iddiasında bulunulamaz.