Yeni teşvik sisteminde ülkemizin, gelişmişlik düzeyi dikkate alınarak altı bölgeye ayrıldığını görüyoruz. Birinci bölgede İstanbul, Ankara, İzmir ve Bursa gibi gelişmiş iller bulunuyor. Altıncı bölgeye doğru gidildikçe nispeten daha az gelişmiş iller sıralanıyor.

Teşvik sisteminin temel amacı bölgesel gelişmişlik farklılıklarının ortadan kaldırılması. Bu çerçevede birinci bölgeden altıncı bölgeye doğru gidildikçe teşvik unsurlarının çeşitlendiğini, bütün bölgelerde geçerli olan teşvik unsurlarının bazılarında ise altıncı bölgeye doğru daha cazip oranlara yer verildiğini görüyoruz.

Yeni teşvik sisteminde, bölgesel teşvikler başlığı altında, altı bölgenin hepsinde; gümrük vergisi ve KDV muafiyeti, SGK işveren hissesi desteği, indirimli vergi uygulaması ve yatırım yeri tahsisi şeklinde teşvikler var. Bazı yatırımlar için faiz desteği de söz konusu. İşçilerin ücretlerinden kesilen gelir vergisi ile SGK işçi payı desteğine ilişkin düzenlemeler ise sadece altıncı bölgede gerçekleştirilen yatırımlarda uygulanabiliyor.

Altıncı bölgede gerçekleştirilen yatırımlar kapsamında uygulanacak olan gelir vergisi stopajı teşvikinin esasları 6322 sayılı yasa ile Gelir Vergisi Kanunu’na eklenen geçici maddeyle belirlendi. Düzenleme 1 Temmuz’da yürürlüğe girdi. Bu haftaki yazımızda altıncı bölgede yatırım yapanlara tanınan gelir vergisi stopajı teşviki üzerinde duracağız.

Teşvik belgesi alınmalı

Sadece gelir vergisi stopajı teşviki için değil, diğer teşvik ve destek unsurlarından yararlanabilmek için de teşvik belgeli bir yatırımın yapılması gerekiyor. Teşvik belgesi alabilmek için ise Ekonomi Bakanlığına başvurulmalı. Teşvik belgesi yatırımın karakteristik değerlerini içeriyor. Belge, yatırımın bu değerler ve tespit edilen şartlara uygun olarak gerçekleştirilmesi halinde yatırımcıya, üzerinde kayıtlı destek unsurlarından istifade imkânı sağlıyor.

Altıncı bölgede hangi iller var?

Gelir vergisi stopajı teşvikinden yararlanabilmek için teşvik belgeli yatırımın aşağıdaki il veya ilçelerde gerçekleştirilmesi gerekiyor.

Teşvik en fazla 10 yıl

Gelir vergisi stopajı teşvikinden yararlanılabilmesi için ilk şart yatırımın belli bir tarih aralığında gerçekleştirilmesi. Buna göre yukarıda yer verilen il ve ilçelerdeki teşvik belgesine bağlı yatırımın, 1 Temmuz 2012 tarihinden itibaren 31 Aralık 2023 tarihine kadar gerçekleştirilmesi gerekiyor. Bu tarihler arasında gerçekleştirilen yatırımlar için teşvikten yararlanma süresi de sınırlanmış durumda. Buna göre gelir vergisi stopajı teşvikinden, yatırımın kısmen veya tamamen işletilmesine başlanmasından itibaren en fazla 10 yıl süreyle yararlanılabilecek.

Yatırımın kısmen veya tamamen işletilmesine başlanılan dönemden itibaren herhangi bir nedenle gelir vergisi stopajı teşvikinden yararlanılmaması durumunda, yararlanılmayan sürenin 10 yıllık süreyi artırması da mümkün olmuyor.

Diğer taraftan, eski teşvik mevzuatına (2009/15199 sayılı BKK) istinaden 1 Ocak-19 Haziran 2012 döneminde yapılan müracaatlara istinaden düzenlenen teşvik belgeleri kapsamında teşviklerden yararlananlar da, talep etmeleri halinde yazımızdaki esaslar dahilinde gelir vergisi stopajı teşvikinden yararlanabilirler.

Fiilen çalışma zorunlu

Yatırım kapsamında iş yerlerinin kaç işçi çalıştırdığının belirlenmesinde, teşvik belgesinde kayıtlı istihdam sayısını aşmamak kaydıyla, her bir işyeri itibarıyla SGK’ya verilen aylık prim ve hizmet belgesinde gösterilen işçi sayısı dikkate alınıyor. Ancak teşvikten yararlanılacak olan ilk ay için muhtasar beyanname ile birlikte bir defaya mahsus olmak üzere teşvik belgesinin tasdikli örneğinin de verilmesi gerekiyor.

Teşvikten yararlanabilmek için işçi adına bordro düzenlenerek, prim ve hizmet belgesi ile Kuruma bildirilmiş olması da yeterli olmayabiliyor. Bu işçilerin işyerlerinde fiilen çalışmaları şart. İzin, hastalık ve benzeri nedenlerle işyerinde bulunulmaması halleri fiilen çalışmama olarak kabul edilmiyor.

Teşvikten işveren yararlanıyor

Yasada, yatırımlarda yaratılan ilave istihdamın ücretlerinin gelir vergisinden istisna olduğuna dair bir hüküm yok. Bunun yerine ilave olarak istihdam edilen personelin ücretleri üzerinden hesaplanan verginin bir kısmının muhtasar beyanname üzerinden tahakkuk eden vergiden terkin edileceğine ilişkin düzenleme yer alıyor. Bunun anlamı ise işveren tarafından, yasal mevzuat çerçevesinde, asgari geçim indirimi düşüldükten sonra kalan gelir vergisinin işçinin brüt ücretinden kesileceği ve işçiye ödenecek olan net ücretin buna göre hesaplanacağıdır.

Bu şekilde kesilen vergiler işveren tarafından muhtasar beyanname ile beyan edilecek, ancak asgari ücretin brüt tutarı üzerinden hesaplanan vergi, asgari geçim indirimi düştükten sonra kalan tutar ise beyanname üzerinde terkin edilecek tutar olarak gösterilecektir. İşçinin ücreti asgari ücreti aşsa bile hesaplama yöntemi değişmiyor, terkin edilecek tutar her halükarda asgari ücret baz alınarak hesaplanıyor. Bu sistemde işveren tarafından işçi ücretinden kesilen verginin bir kısmının tahsilinden devlet tarafından vazgeçildiğinden, teşvik işçiye değil, işverene sağlanan bir avantaj olarak karşımıza çıkıyor.

Hesaplama nasıl yapılıyor?

Gelir vergisi stopajı teşviki, altıncı bölgedeki il ve ilçelerde gerçekleştirilen teşvik belgeli yatırımlarda istihdam edilen ilave personelin (belgede kayıtlı istihdam sayısını aşmamak şartıyla) ücretleri üzerinden hesaplanıyor. Kısaca, işçilerin ücretlerinin asgari ücrete tekabül eden kısmı üzerinden hesaplanan gelir vergisinin 10 yıl süreyle verilecek muhtasar beyannamelerde tahakkuk eden vergilerden terkin edilmesi (vergi dairesince alınmaması) olarak tanımlanabilir. Bu hesaplama sırasında öncelikle asgari geçim indiriminin dikkate alınması gerekiyor. Asgari ücret olarak ise sanayi kesiminde çalışan 16 yaşından büyük işçiler için uygulanan tutar dikkate alınıyor. 1 Temmuzdan itibaren bu ücret 940,50 lira. Asgari ücret üzerinden hesaplanan gelir vergisi ise aynı dönemde 119,91 TL olarak hesaplanıyor.

Örneğin (A) A.Ş. tarafından Ekonomi Bakanlığınca onaylanmış teşvik belgesine istinaden Şanlıurfa ilinde gerçekleştirilen ve 150 kişi istihdam edilen yatırımın işletilmesine Ağustos 2012 döneminde başlandığını varsayalım. Bu işçilerden birinin aylık brüt ücreti bin 500 liradır. İşçinin eşi çalışmıyor ve 1 çocukları var. Yatırımı yapan (A) A.Ş.’nin Ağustos 2012 dönemine ilişkin olarak bu işçi dolayısıyla yararlanacağı terkin tutarı ve işçiye ödenecek net ücret aşağıdaki gibi hesaplanacaktır:

Örnekten de anlaşılacağı üzere, çalışanın ücreti asgari ücretten fazla olsa da, asgari ücret üzerinden hesaplanan vergi tutarından, çalışanın medeni durumu veya çocuk sayısına göre hesaplanan asgari geçim indirimi düşüldükten sonra kalan tutar, terkin edilecek tutar oluyor. Ücretler üzerinden kesilen vergi tutarından, asgari geçim indirimi ile terkin edilecek tutarın toplamının düşülmesinden sonra kalan tutar ise vergi dairesine ödenecek gelir vergisi stopajı oluyor.

Bildirim verilmeli

Gelir vergisi stopajı teşvikinden yararlanmak isteyen mükelleflerin 283 numaralı Gelir Vergisi Genel Tebliği ekinde yer alan 2 tabloyu doldurmaları gerekiyor. Bu tablolardan birincisinde mükellef, teşvik belgesi ve terkin edilecek verginin hesaplamasına ilişkin bilgiler, ikincisinde ise teşvik kapsamında istihdam edilen ücretlilere ilişkin bilgiler yer alıyor. Bu bildirimlerin, muhtasar beyannamenin verildiği vergi dairesine, beyanname ekinde verilmesi gerekiyor.

Yatırımın devri

Yatırımın faaliyete geçmesinden önce devri halinde, devralan kurum, aynı koşulları yerine getirmek kaydıyla gelir vergisi stopajı teşviki uygulamasından yararlanabiliyor. Yatırımın kısmen veya tamamen faaliyete geçmesinden sonra devri halinde ise gelir vergisi stopajı teşviki uygulamasından devir tarihine kadar devreden, devir tarihinden sonra ise kalan süre kadar devralanın yararlanması mümkün.

Ceza yok

Yatırımın tamamlanamaması veya teşvik belgesinin iptal edilmesi halinde, gelir vergisi stopajı teşviki uygulaması nedeniyle terkin edilen vergiler, vergi ziyaı cezası uygulanmaksızın sadece gecikme faiziyle birlikte tahsil edilecek. M. Fatih Köprü/E&Y

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Yukarıda yer verilen açıklamalar, konuya ilişkin genel bilgiler içermektedir. Özdoğrular smmm ltd. şti./ www.ozdogrular.com, işbu dokümanın içeriğinden kaynaklanan veya içeriğine ilişkin olarak ortaya çıkan sonuçlardan dolayı herhangi bir sorumluluk iddiasında bulunulamaz.