Soru: “Sayın Şerif Akcan Bey. Eşim 15 gün önce vefat etti. Eşimin 800 gün SSK prim ödemesi var. Askerlik borçlanması yaparak maaş talebinde bulunmak istedim ancak bana borçlanma yapamayacağım söylendi. Bu uygulama doğru mu, benim gibi kişilere yapılabilecek başka bir yardım söz konusu mu?” Ayşe F./Adana
BELİRLİ BİR SÜRE PRİM ÖDEMEYENLER SİGORTADAN YARARLANAMAZ
5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu sigortalıların bizzat kendileri ile ölümü halinde hak sahiplerine yapılacak olan sigorta yardımlarını düzenlemektedir. Diğer bir ifade ile sigortalı çalışma hayatı içinde belirli süre prim ödeyecek çalışma yaşını tamamlayınca kendisine yaşlılık aylığı vefat edince de geride kalan eş ve çocuklarına ölüm aylığı bağlanacaktır.
Bilindiği üzere ölüm, ne zaman gerçekleşeceği belli olmayan ve bu olguyu yaşayan kişi ile birlikte ailesini de sosyo-ekonomik olarak etkileyen bir kavramdır. Esas itibariyle ölüm, ölen sigortalı bakımından ortaya çıkan bir risk olmaktan ziyade ölen sigortalı tarafından geçimleri sağlanan kişiler açısından güvence altına alınması gereken risklerdendir. Temel koruma birimi olarak aileyi esas alan ölüm sigortası, diğer sigorta kollarından farklı olarak sigortalının kendisine değil ölüme bağlı olarak geride kalan hak sahiplerine sosyal güvenlik garantisi sağlayan bir sigorta koludur. Türk toplumunun aile ve sosyal yapısı gözetilerek sigortalının eşi, çocukları ve ana babası hak sahibi olarak tanımlanmıştır.
Buradaki temel amaç sigortalının ölümü ile geride kalan hak sahibi durumundaki eş ve çocuklarla ana ve babasının uğradığı gelir kayıplarının giderilmesidir.
Gerek ülkemizde daha öncesi sigortasız çalışmanın yaygın olması gerekse bazen ölen kişinin genç olması nedeniyle 5510 sayılı Kanunda aranan en az 5 sene prim ödemiş olma şartının gerçekleşmemiş olması nedeniyle dul kalan kadınlarımızın bir bölümü ölüm aylığından mahrum kalmaktadır. İşte dul kalan kadınlarımızın bu olumsuzluklardan etkilenmesinin önüne geçmek üzere sosyal güvencesi olamayan ve muhtaç duruma düşen bu kişilere sosyal yardım kapsamında aylık bağlanmaya başlanmıştır. 2002 yılından bu yana sosyal yardım kapsamında yapılan bu nitelikteki ödemelerin sürekli olarak artırılması ülkemizin her geçen gün tam anlamıyla sosyal devlet olmaya doğru gittiğinin en somut göstergelerindendir.
ARANAN ŞARTLAR
Eşi vefat ettiği için dul kalan ve ölen eş adına en az 1800 gün primi bildirilmemiş veya 4/a kapsamında (SSK) sigortalı sayılanlar için, her türlü borçlanma süreleri hariç en az 5 yıldan beri sigortalı bulunup, toplam 900 gün prim ödemesi bulunmadığı için eşinden dolayı ölüm aylığı alamayan dul kadınlar,
-Muhtaç durumda bulunmak (geliri 250 TL’nin altında olmak)
-Sigortalı bir işte çalışmamak veya kendi yada anne-babası üzerinden aylık almamak ya da aylık alıyor ise aylık miktarının muhtaçlık sınırı olan 250 TL’nin altında olmak, şartıyla iki ayda bir 500 TL aylık almaya hak kazanacaklardır. Bu durumdaki kişiler ayrıca doğrudan genel sağlık sigortalısı sayılacaklar ve ilave prim ödemeksizin sağlık yardımlarını alacak. Diğer bir ifade ile aynı zamanda sağlık güvencesine de kavuşmuş olacaktır.
BİR BAŞKASI İLE BİRLİKTE YAŞADIĞI TESPİT EDİLENİN MAAŞI KESİLECEK
Dul kalan ve maaş bağlanan kadının daha sonra bir başkasıyla evlenmesi, muhtaçlık durumunun kalkması diğer bir ifade ile muhtaçlık sınırı olan 250 TL’nin üzerinde gelir elde etmesi veya resmî evlilik bağı olmaksızın fiilen bir başkası ile birlikte yaşadığının tespit edilmesi halinde bağlanan dul aylıkları kesilecektir.
Burada bir hususu özellikle belirtmemizde fayda var. 65 Yaş Aylığı olarak adlandırılan 2022 sayılı Kanun kapsamında ayda 107 TL maaş alanlar dul maaşı almak isterlerse 65 yaş aylığı kesilecek ve kendilerine sadece 2 ayda bir 500 TL dul maaşı ödenecektir. Diğer bir anlatımla 65 Yaş Aylığı alan kişilerin bu maaşın kesilmesi ve yerine dul maaşı ödenmesi için yazılı başvuru yapmaları gerekecektir.
Dul maaşı talep eden kadınlar aynı zamanda bir başka özürlüye baktığı için maaş alan kişi durumunda ise kendisine dul maaşı bağlanmayacaktır. Ancak dul maaşı talebinde bulunan kişi özürlü ise ve kendisinin bakımını üstlenen yakınına (gelini, kızı, komşusu vs.) özürlü bakım aylığı ödeniyor ise bu durum dul özürlüye maaş bağlanmasına engel olmayacaktır. Yani özürlü dul kadın, dul maaşı, buna bakan kişi ise özürlüye bakım maaşı alabilecektir.
Okurumuz Ayşe Hanım’ın vefat eden eşinin her türlü borçlanma hariç 900 gün sigorta primi ödemesi olmadığı için kendisine SGK tarafından ölüm aylığı bağlanması mümkün değil. Ancak Ayşe Hanım dul kaldığı için aynı zamanda aylık geliri 250 TL’nin altında ise muhtaç sayılacak ve adresinin bağlı olduğu Kaymakamlıklardaki Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakfına başvurduğu takdirde kendisine iki ayda bir ödenmek üzere 500 TL maaş bağlanacaktır. Ayrıca sağlık güvencesini de prim ödemeden elde edecek. Şerif Akçan
http://www.turkiyegazetesi.com/makaledetay.aspx?id=545871#.UDCr0mWjPfY ---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- Yukarıda yer verilen açıklamalar, konuya ilişkin genel bilgiler içermektedir. Özdoğrular smmm ltd. şti./ www.ozdogrular.com, işbu dokümanın içeriğinden kaynaklanan veya içeriğine ilişkin olarak ortaya çıkan sonuçlardan dolayı herhangi bir sorumluluk iddiasında bulunulamaz. |
