Bu makalemizde dönem sonu stok sayımları ve bu sayımlarda meydana gelen sayım

noksanlığı ve fazlalığı ile ilgili uygulamalar konusunda açıklamalar yapacağız.

Bilindiği gibi, VUK 186. Maddesi  “Envanter çıkarmak, bilanço günündeki mevcutları,alacakları ve borçları saymak, ölçmek, tartmak ve değerlemek suretiyle kesin bir şekilde ve müfredatlı olarak tespit etmektir.” Şeklinde hüküm altına alınmıştır. 

Buna göre, şirketler dönem sonlarında fiili sayımlarını gerçekleştirmekte ve sayım fazlalığı ve noksanlığı olup olmadığını tespit etmektedirler.

Yapılan fiili sayım sonucunda tespit edilen eksik veya fazla stoklar geçici olarak izlenmesi için “197- Sayım ve Tesellüm Noksanları” ve “397- Sayım  ve Tesellüm Fazlaları”  hesaplara aktarılmaktadır.

Eğer stok sayımları sonucunda fazlalık veya noksanlık varsa bunun nedenleri araştırılır ve söz konusu fazlalık ve noksanlıklar gelir tablosu hesaplarına aktarılarak kapatılır.

Stok sayım noksanlığı olması durumunda yapılması gereken işlem ve muhasebe kayıtları;

Stok sayım noksanlığı olması durumunda yapılması gereken işlem ve muhasebe kayıtları stok noksanlığının nedeninin bulunup bulunamamasına göre farklılık göstermektedir.

Yapılan fiili sayım sonucunda stok eksikliğinin nedeni tespit edilebilmiş ise,

Eksik olan stokların emsal bedel üzerinden satış olarak dikkate alınması ve hasılat olarak gelir hesaplarına alınması gerekir. 

Böylece hâsılat olarak dönem kârına yansıtılan tutar üzerinden KDV de hesaplanacaktır.

Uygulamada, maliyet bedeli üzerinden kanunen kabul edilmeyen gider olarak dikkate alındığı  görülmektedir. KDV matrahının tespiti açısından emsal bedel üzerinden kanunen kabul edilmeyen gider olarak dikkate alınması daha doğru olacaktır. 

Örnek:

Dönem sonunda yapılan fiili stok sayımında, ticari  malların tutarının 50.000,00 TL olduğu tespit edilmiştir. Bu tarih itibariyle 153 Ticari Mallar hesabının bakiyesi 55.000,00 TL dir. (55.000 – 50.000=) 5.000 TL stok sayım eksikliğinin nedeninin  şirket ortakları tarafından işletmeden çekildiği tespit edilmiştir.

Yapılacak ilk kayıt;

                                                                  Borç                            Alacak

197- Sayım ve Tesellüm Noksanları                    5.000,00

153-Ticari Mallar                                                      5.000,00

Eksik olan malların emsal bedeli 5.500,00 TL’dir. 

Bu durumda aşağıdaki muhasebe kaydının yapılması gerekmektedir;

                                                                  Borç                            Alacak

770-Kanunen Kabul Edilmeyen Giderler               6.490,00

600-Yurt içi Satışlar                                                  5.500,00

391-Hesaplanan KDV (%18)                                         990,00

621-Satılan Ticari Mallar Maliyeti             5.000,00

197- Sayım ve Tesellüm Noksanları                              5.000,00

Yapılan fiili sayım sonucunda meydana gelen stok noksanlarının nedeni tespit

edilememiş ise;

Yapılacak ilk kayıt;

                                                                  Borç                            Alacak

197- Sayım ve Tesellüm Noksanları                    5.000,00

153-Ticari Mallar                                                     5.000,00

Daha sonra aşağıdaki kayıt yapılır.

                                                                  Borç                            Alacak

770-Kanunen Kabul Edilmeyen Giderler                5.900,00

197- Sayım ve Tesellüm Noksanları                                                 5.000,00

391-Hesaplanan KDV (%18)                                         900,00

Stok sayım fazlalığı olması durumunda yapılması gereken işlem ve muhasebe kayıtları;

Yapılan fiili sayım sonucunda meydana gelen stok fazlalıkları geçici olarak “397-Sayım ve Tesellüm Fazlaları” hesabına alınır. Daha sonra bu hesaptan “679-Diğer Olağandışı Gelir ve Karlar” hesabına devredilerek kapatılacaktır.

Örnek:

Dönem sonunda yapılan fiili stok sayımında, stokta 10.000,00 TL değerinde ticari mal olduğu tespit edilmiştir. Bu tarih itibariyle 153-Ticari Mallar Hesabının bakiyesi 9.500,00 TL’dir. (10.000 – 9.500=) 500 TL Stok fazlalığın nedeni tespit edilememiştir. Yorum ve makaleler                                                              

Bu durumda yapılması gereken muhasebe kayıtları aşağıdaki gibi olacaktır. 

                                                        Borç                                        Alacak

153-Ticari Mallar                                  500,00

397- Sayım ve Tesellüm Fazlaları                                500,00

397- Sayım ve Tesellüm Fazlaları             500,00

679-Diğer Olağandışı Gelir ve Karlar                            500,00

Kemal DEMİRCİ/Yöntem YMM

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Yukarıda yer verilen açıklamalar, konuya ilişkin genel bilgiler içermektedir. Özdoğrular smmm ltd. şti./ www.ozdogrular.com, işbu dokümanın içeriğinden kaynaklanan veya içeriğine ilişkin olarak ortaya çıkan sonuçlardan dolayı herhangi bir sorumluluk iddiasında bulunulamaz.