Geçtiğimiz hafta İstanbul Davutpaşa’daki bir iş merkezinde meydana gelen patlamanın ardından kayıtdışına neşter vuruluyor. Gazete ve internet sitelerinde yer alan ‘İstanbul’a büyük göz altı’ haberi ile Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’nın, İstanbul’daki işyerlerini denetlemek için harekete geçtiği duyuruldu. Bunun son derece anlamlı ve önemli bir adım olduğunu kabul etmekle beraber, sadece denetimlerle kayıtdışının önlenmesinin mümkün olmadığını düşünenlerdenim.

Özellikle yüzde 35’lere varan vergi oranlarının ve yüksek sigorta primlerinin istihdam üzerinde önemli bir yük getirdiğini söyleyebiliriz. Önemli bir diğer neden de kayıtdışını caydırıcı müeyyidelerin olmayışıdır.

Birçok ülkede kayıtdışı istihdama yönelik ciddi para ve hapis cezaları var. Haberde cezai müeyyidelerle ilgili yer alan bilgilerde eksiklikler vardı. Bazı okurlarımız, cezaları merak edip sormuşlar. İşte merak edilen cezalar.

Sosyal Sigortalar Kanunu’nda cezalar

Sosyal Sigortalar Kanunu’nda hem işyerlerini bildirmeyen, hem de sigortasız işçi çalıştıran işverenlere para cezaları öngörülmüştür.

SSK İşyeri bildirgesinin en geç sigortalı çalıştırmaya başlanan tarihte SGK sigorta müdürlüğüne verilmemesi durumunda; bilanço esasına göre defter tutmak zorunda olanlar için 1.825,20 YTL, diğer defterleri tutmak zorunda olanlar için 1.216,80 YTL, defter tutmakla yükümlü olmayanlar için bir aylık asgari ücret tutarında 608,40 YTL idari para cezası uygulanacaktır.

Yine sigortalı işe giriş bildirgesinin yasal süresinde (işçi işe başlamadan en az bir gün önce ve inşaat işlerinde ise işe başlatıldığı gün) verilmemesi durumunda bir asgari ücret 608,40 YTL, (bildirilmeyen sigortalıların çalışma izni olmayan yabancı uyruklu olması durumunda asgari ücretin iki katı tutarında =) 1.216,80 YTL) idari para cezası uygulanacaktır.

İş Kanunu’nda cezalar

İş Kanunu’na göre de işverenlerin en geç BİR AY içinde işyerini Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı Bölge Müdürlüğü’ne bildirmeleri gereklidir.

İşyeri bildirme yükümlülüğüne aykırı davranan işveren veya işveren vekiline, çalıştırılan her işçi için 2008 yılında 88 YTL para cezası verilecektir.

İşverenlerin işe aldığı veya herhangi bir nedenle iş sözleşmesi sona eren işçileri, izleyen ayın 15’ine kadar aylık bildirimle Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’na bildirmemesi halinde bildirilmeyen her işçi için 121,68 YTL para cezası uygulanacaktır.

Yabancı kaçak işçi çalıştırmanın cezası

Bildirim yükümlülüğünü süresi içinde yerine getirmeyen bağımsız çalışan yabancı ile yabancı çalıştıran işverene her bir yabancı için 451 YTL,

Çalışma izni olmaksızın bağımlı çalışan yabancıya 904 YTL,

Çalışma izni bulunmayan yabancıyı çalıştıran işveren veya işveren vekillerine her bir yabancı için 4.531 YTL,

Çalışma izni olmaksızın bağımsız çalışan yabancıya 1.810 YTL idarî para cezası verilecektir. Bu fiillerin tekrarı halinde idarî para cezaları bir kat artırılarak uygulanacaktır.

Hemen belirtelim ki, bazı kişiler kaçak işçi çalıştırmaya hapis cezası olduğunu ileri sürse de, konuyu sorduğum savcı dostlarımdan hiç birisi bugüne kadar kaçak işçi çalıştırdığı için hapis cezası alan işveren olmadığını açıkladılar.

SONUÇ; bu cezalara rağmen kayıtdışı istihdam daha cazip hale geliyor. O halde, çözüm istihdam üzerindeki maliyetleri azaltıp, kayıtdışı istihdama da daha ağır müeyyideler getirmektir.

Bu bağlamda Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Sayın Faruk Çelik’in bugüne kadar hiçbir siyasetçinin cesaret etmediği ‘önce maliyetleri azaltıp, sonra da yüksek tutarda para ve hapis cezası verilmesi’ önerisini yürekten destekliyorum.

http://www.stargazete.com/index.asp?haberID=141375