I- GİRİŞ

Bilindiği üzere, 213 sayılı Vergi Usul Kanunu’nun([1]) mükerrer 242. maddesi ile, Maliye Bakanlığı; elektronik defter, kayıt ve belgelerin oluşturulması, kaydedilmesi, iletilmesi, muhafazası ve ibrazı ile defter ve belgelerin elektronik ortamda tutulması ve düzenlenmesi uygulamasına ilişkin usul ve esasları belirlemeye, elektronik ortamda tutulmasına ve düzenlenmesine izin verilen defter ve belgelerde yer alması gereken bilgileri internet de dâhil olmak üzere her türlü elektronik bilgi iletişim araç ve ortamında Maliye Bakanlığı’na veya Maliye Bakanlığı’nın gözetim ve denetimine tabi olup, kuruluşu, faaliyetleri, çalışma ve denetim esasları Bakanlar Kurulu’nca çıkarılacak bir yönetmelikle belirlenecek olan özel hukuk tüzel kişiliğini haiz bir şirkete aktarma zorunluluğu getirmeye, bilgi aktarımında uyulacak format ve standartlar ile uygulamaya ilişkin usul ve esasları tespit etmeye, bu Kanun kapsamına giren işlemlerde elektronik imza kullanım usul ve esaslarını düzenlemeye ve denetlemeye yetkili kılınmıştır. www.ozdogrular.com

Ayrıca söz konusu maddede, 213 sayılı VUK ve diğer vergi kanunlarında defter, kayıt ve belgelere ilişkin olarak yer alan hükümlerin elektronik defter, kayıt ve belgeler için de geçerli olduğu; Maliye Bakanlığı’nın, elektronik defter, belge ve kayıtlar için diğer defter, belge ve kayıtlara ilişkin usul ve esaslardan farklı usul ve esaslar belirlemeye yetkili olduğu hükme bağlanmıştır.

Bununla birlikte, VUK’un mükerrer 257. maddesinde, Maliye Bakanlığı’nın bu Kanun’a göre, tutulması ve düzenlenmesi zorunlu defter, kayıt ve belgelerin mikro film, mikro fiş veya elektronik bilgi ve kayıt araçlarıyla yapılması veya bu kayıt ortamlarında saklanması hususunda izin vermeye veya zorunluluk getirmeye, bu şekilde tutulacak defter ve kayıtların kopyalarının Maliye Bakanlığı’nda veya muhafaza etmekle görevlendireceği kurumlarda saklanması zorunluluğu getirmeye, bu konuda uygulama usul ve esaslarını belirlemeye yetkili olduğu, yine aynı maddede, Maliye Bakanlığı’nın VUK’un 149. maddesine göre devamlı bilgi vermek zorunda olanlardan istenilen bilgiler ile vergi beyannameleri ve bildirimlerin, şifre, elektronik imza veya diğer güvenlik araçları konulmak suretiyle internet de dahil olmak üzere her türlü elektronik bilgi iletişim araç ve ortamında verilmesi, beyanname ve bildirimlerin yetki verilmiş gerçek veya tüzel kişiler aracı kılınarak gönderilmesi hususlarında izin vermeye veya zorunluluk getirmeye, beyanname, bildirim ve bilgilerin aktarımında uyulacak format ve standartlar ile uygulamaya ilişkin usul ve esasları tespit etmeye, bu zorunluluğu beyanname, bildirim veya bilgi çeşitleri, mükellef grupları ve faaliyet konuları itibarıyla ayrı ayrı uygulatmaya ilişkin usul ve esasları belirlemeye yetkili olduğu hükme bağlanmıştır. www.ozdogrular.com

Bu doğrultuda, Maliye Bakanlığı, kara ve deniz yolu ile şehirlerarası veya uluslararası yolcu taşımacılığı işi ile iştigal eden mükelleflerin, elektronik ortamda bilet ve yolcu listesi düzenlemeleri, düzenledikleri elektronik biletleri yolcularına iletmeleri ve bu vesikaları muhafaza ve ibraz etmelerine ilişkin usul ve esasların belirlendiği, 415 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği([2]) yayımlamıştır.

Bu yazımızda, söz konusu 415 Sıra No.lu VUK Tebliği kapsamında elektronik bilet ve yolcu listesi düzenleyebilecek mükellefler ve elektronik bilet ve yolcu listesi düzenlenmesine ilişkin usul ve esaslar anlatılmaya çalışılacaktır.

II- ELEKTRONİK BİLET VE YOLCU LİSTESİ DÜZENLEYEBİLECEK MÜKELLEFLER

Elektronik bilet düzenleyebilecek mükellefler Gelir İdaresi Başkanlığı’nın iznine tabidir. Başkanlık tarafından gerekli şartları taşıyan mükelleflere elektronik bilet düzenleme izni verilebilecektir. Söz konusu şartları kısaca değinirsek;

Tüzel kişi mükelleflerin, 397 Sıra No.lu VUK Genel Tebliği’nde([3]) yer alan belirlemeler çerçevesinde elektronik fatura uygulamasından yararlanma iznine sahip olması ve bu çerçevede Mali Mühür temin etmiş olmaları, gerçek kişi mükelleflerin ise, 5070 sayılı Elektronik İmza Kanunu([4]) hükümleri çerçevesinde üretilen nitelikli elektronik sertifikaya sahip olmaları gerekmektedir.

Bununla birlikte, söz konusu mükelleflerin, 415 Sıra No.lu VUK Genel Tebliği’nde belirtilen usul ve esaslara uygun olarak, elektronik bilet ve elektronik yolcu listesi düzenleme ve elektronik biletleri yolculara sunabilme konusunda fiziki ve diğer hazırlıklarını tamamlamış olmaları ve düzenlenen elektronik bilet ve elektronik yolcu listelerinin Gelir İdaresi Başkanlığı’na raporlanmasına ilişkin gerekli altyapı ve hazırlıklarını tamamlamış olmaları gerekmektedir. www.ozdogrular.com

III- ELEKTRONİK BİLET VE YOLCU LİSTESİ DÜZENLENMESİ

Elektronik biletlerin elektronik ortamda düzenlenmesi, internet de dahil olmak üzere elektronik araçlar ve ortamlar vasıtasıyla iletilmesi, muhafazası ve ibrazı esastır. Ancak hizmetten yararlananlar tarafından istenilmesi halinde izin alan mükellefler, düzenledikleri elektronik biletlerini merkez, şube ve acentelerinden kağıt olarak teslim edeceklerdir.

Hizmetten yararlananlar tarafından istenilmesi halinde elektronik bilet düzenleme izni alan seyahat firmaları elektronik biletleri mali mühür veya güvenli elektronik imza ile imzalayarak elektronik araçlar ve ortamlar vasıtasıyla teslim edeceklerdir.

Elektronik biletlerin, internet veya diğer elektronik araçlar ve ortamlar vasıtasıyla iletilmesi halinde biletin kağıt baskısı alınabilecek şekilde hizmetten yararlanana sunulması gerekmektedir.

A- ELEKTRONİK BİLET VE ELEKTRONİK YOLCU LİSTESİ NUMARASI

Elektronik ortamda bilet düzenleme izni alan mükellefler izin aldıkları tarihten itibaren elektronik ortamda düzenleyecekleri bilet ve yolcu listelerinde, seri ve sıra numarası yerine 3 haneli birim kod ve 13 haneli sıra numarasından oluşan belge numarasını kullanacaklardır.

Birim kodu, belgeyi düzenleyecek birim (Merkez/Şube/Acente/Çağrı Merkezi vb.) için belirlenecek alfanumerik bir koddur. www.ozdogrular.com

Belge numarası içerisinde yer alan sıra numarası, 4 karakter yıl ve 9 karakter müteselsil numaradan oluşmaktadır. Sıra numarası içerisinde yer alan 9 karakterlik müteselsil numara, her yılın ilk günü itibariyle “1” rakamından başlatılarak kullanılacaktır.

B- ELEKTRONİK BİLETTE BULUNMASI GEREKEN BİLGİLER

Elektronik bilet düzenleme izni alan mükelleflerin düzenleyecekleri biletlerde en az aşağıda yer alan bilgilerin bulunması zorunludur.

1- Düzenleyenin adı-soyadı/unvanı, adresi, bağlı olduğu vergi dairesi, VKN/TCKN,

2- Yolcunun adı-soyadı,

3- Elektronik bilet numarası,

4- Düzenlenme tarihi,

5- Seyahat tarihi,

6- Ödeme tarihi,

7- Ödeme türü (Nakit/Kredi kartı/Banka kartı/Havale gibi),

8- Tutar,

9- Katma Değer Vergisi.

10- Hizmetten yararlanan tarafından bilet bedeli gider gösterecek veya indirim konusu yapılacak ise hizmetten yararlanan mükellefin adı-soyadı/unvanı, VKN/TCKN bilgisi.

Bununla birlikte, elektronik biletin üst kısmına “Gelir İdaresi Başkanlığı” ambleminin, bu amblemin alt kısmına “Elektronik Bilet” ibaresinin konulması ve biletin alt kısmında da “Elektronik Bilet İzni Alınmıştır” ibaresinin yer alması gerekmektedir. www.ozdogrular.com

C- ELEKTRONİK YOLCU LİSTESİNDE BULUNMASI GEREKEN BİLGİLER

Elektronik yolcu listesinde en az aşağıda yer alan bilgilerin bulunması zorunludur.

1- Yolcu listesini düzenleyen işletmenin adı-soyadı/unvanı, adresi, bağlı olduğu vergi dairesi, VKN/TCKN,

2- Taşıtın plakası,

3- Sefer tarihi,

4- Hareket saati,

5- Sefer numarası,

6- Elektronik bilet numaraları,

7- Yolcu sayısı,

8- Katma Değer Vergisi dâhil toplam hâsılat.

Ayrıca, uluslararası seyahat eden kişilerin adı soyadı, TCKN veya pasaport numarasının yolcu listelerine yazılması zorunludur.

Bununla birlikte, elektronik yolcu listesinin üst kısmına “Gelir İdaresi Başkanlığı” ambleminin, bu amblemin alt kısmına “Elektronik Yolcu Listesi” ibaresinin ve elektronik yolcu listesinin alt kısmına da “Elektronik Yolcu Listesi İzni Alınmıştır” ibaresinin yer alması gerekmektedir. www.ozdogrular.com

IV- ELEKTRONİK BİLET BEDELİNİN GİDER KAYDEDİLMESİ

Bilet bedelinin gider kaydedilebilmesi için yolcu bilgilerinin kaydedildiği aşamada bilet alan kişiye/kişilere Vergi Usul Kanunu’nun 232. maddesinin birinci fıkrası kapsamında olup, tutarını vergi kanunları uyarınca gider kaydetmek üzere bilet alıp almayacaklarının sorulması, söz konusu biletin gider kaydedileceğinin belirtilmesi üzerine, elektronik bilete, hizmetten yararlanan kişinin, hizmetten yararlanan kişi bir mükellefin hesabına yolculuk yapıyor ise hesabına yolculuk yaptığı mükellefin, adı-soyadı/unvanı, vergi dairesi ve VKN/TCKN bilgilerinin girilmesi gerekmektedir.

Ancak, mükellefler, elektronik bilet düzenleme izni alan seyahat firmalarının sadece mali mühür veya güvenli elektronik imza ile imzalanmış elektronik biletlerini gider olarak kayıtlarına dahil edebilecekler ve KDV’lerini indirim konusu yapabileceklerdir. www.ozdogrular.com

Gider gösterilecek veya indirime konu edilecek elektronik biletin üzerindeki mali mührü veya güvenli elektronik imzayı içerecek şekilde yasal saklama süresince elektronik ortamda saklanması gerekmektedir.

V- RAPORLAMA

Elektronik bilet izni alan mükellefler, elektronik ortamda oluşturup muhafaza ettikleri belgelere ilişkin olarak, “Gelir İdaresi Başkanlığı” tarafından www.efatura.gov.tr adresinde duyurulan veri formatı ve standardına uygun elektronik bilet ve elektronik yolcu listesi raporunu düzenlendikleri günü takip eden günün sonuna kadar hazırlamak zorundadır. Hazırlanan raporlar, gerçek kişi mükellefler tarafından kendilerine ait güvenli elektronik imza ile imzalanarak, tüzel kişi mükellefler tarafından ise mali mühürleri ile imzalanarak elektronik bilet ve elektronik yolcu listelerinin düzenlendikleri günü takip eden günün sonuna (saat 23:59'a) kadar www.efatura.gov.tr internet adresinden Başkanlık sistemine yüklenmesi gerekmektedir.

Raporlamaya dair zorunlulukların yerine getirilmiş olması, mükellefin elektronik bilet, elektronik yolcu listelerinin muhafazası ve ibrazı ödevlerini ortadan kaldırmamaktadır. www.ozdogrular.com

Herhangi bir kesinti veya sistem arızası nedeni ile raporların Başkanlık sistemine yüklenememesi durumunda söz konusu raporlar, güvenli elektronik imza (gerçek kişiler için) veya mali mühür (tüzel kişiler için) ile zaman damgalı olarak imzalanacak veya onaylanacaktır. Raporların, Başkanlığa yüklenmesini engelleyen kesinti veya arıza durumunun ortadan kalkmasını takiben ilgili raporlar tekrar Başkanlık sistemine yüklenecektir. Raporların süresinde yüklenememesi durumunu gerekçeleriyle açıklayan bir yazı 5 (beş) işgünü içerisinde Başkanlığa gönderilecektir. Söz konusu işlem istisnai bir uygulama olup süreklilik arz etmesi halinde elektronik bilet izni iptal edilebilecektir.

VI- MUHAFAZA VE İBRAZ YÜKÜMLÜLÜĞÜ

Elektronik bilet ve elektronik yolcu listesi oluşturma izni alan mükelleflerin düzenlemiş oldukları biletleri ve yolcu listelerini aşağıda yer alan şartlara göre muhafaza ve ibraz etmeleri gerekmektedir.

a) Elektronik bilet oluşturma izni alan mükellefler düzenledikleri biletlerin ve yolcu listelerinin ikinci örneklerini kendilerine ait mali mühür/güvenli elektronik imza ile imzalayarak elektronik bilet, elektronik yolcu listesi raporları ile ilişkili bir şekilde başta Vergi Usul Kanunu olmak üzere diğer kanunların öngördüğü süreler içinde elektronik ortamda muhafaza ve istenildiğinde ibraz etmek zorundadırlar.

b) Muhafaza ve ibraz yükümlülüğü, elektronik bilet ve elektronik yolcu listesi ile ilişkili raporların doğruluğuna, bütünlüğüne ve değişmezliğine ilişkin her türlü elektronik veri, veri tabanı dosyası, saklama ortamı veya doğrulama ve görüntüleme araçlarını kapsamaktadır.

c) Elektronik bilet ve yolcu listesi kâğıda basılabilen nüshaları ile aynı içerikte ve istenildiğinde aynı görüntüde basılabilecek şekilde saklanmalıdır. www.ozdogrular.com

d) Muhafaza edilen elektronik bilet ve yolcu listelerinin yetkililerce sorgulanması, görüntülenmesi ve kâğıt çıktılarının alınması sırasında kullanılacak anahtarlardan birisinin belge numarası olması zorunludur.

e) Mükelleflerin, elektronik bilet ve yolcu listesi ile bunların raporlarını kendi bilgi işlem sistemlerinde muhafaza etmeleri esas olup, üçüncü kişiler nezdinde yapılan muhafaza Başkanlık açısından herhangi bir hüküm ifade etmeyecektir.

f) Elektronik bilet ve yolcu listesi ile bunların raporlarının Türkiye Cumhuriyeti sınırları içerisinde ve Türkiye Cumhuriyeti kanunlarının geçerli olduğu alanlarda muhafaza edilmesi zorunludur. Bu zorunluluk, yurt dışında ikincil bir arşivleme yapılmasına engel teşkil etmez. www.ozdogrular.com

VII- SORUMLULUK VE CEZAİ MÜEYYİDELER

Elektronik bilet ve elektronik yolcu listesi oluşturma izni alan mükelleflerden 415 Sıra No.lu VUK Genel Tebliği’nde yer alan usul ve esaslara aykırı biçimde elektronik bilet, elektronik yolcu listesi ve raporları düzenleyenler, düzenledikleri raporları süresinde göndermeyenler hakkında işledikleri fiilin türüne göre 213 sayılı VUK’ da öngörülen cezalar uygulanır.

Elektronik bilet ve elektronik yolcu listesi oluşturma izni bulunmakla birlikte, 415 Sıra No.lu VUK Genel Tebliği’nde belirtilen usul ve esaslara uymayan ve Gelir İdaresi Başkanlığı’nca yapılacak uyarıya rağmen durumlarını düzeltmeyen mükelleflerin izinleri Başkanlık tarafından yapılacak değerlendirme üzerine iptal edilebilir. İzinleri Gelir İdaresi Başkanlığı’nca iptal edilen mükellefler iptal yazısının kendilerine ulaştığı tarihten itibaren bir yıl süre ile yeniden başvuru yapamazlar.

İzinleri iptal edilenler iptal yazısının tebliğinden itibaren 7 gün içerisinde genel hükümler çerçevesinde kâğıt ortamında bilet ve yolcu listesi düzenlemeye başlamak zorundadırlar. www.ozdogrular.com

Mükellefler, almış oldukları izin kapsamında teslim ettikleri biletlerde yer verdikleri bilgilerin gerçek duruma uygunluğundan sorumludur.

VIII- SONUÇ

Maliye Bakanlığı, elektronik bilet uygulamasına paralel olarak,  kara ve deniz yolu ile şehirlerarası veya uluslararası yolcu taşımacılığı işi ile iştigal eden mükelleflerin, elektronik ortamda bilet ve yolcu listesi düzenlemelerine ilişkin uygumla başlatmıştır. Bakanlık yayımlamış olduğu 415 Sıra No.lu VUK Genel Tebliği ile söz konusu mükelleflerin elektronik ortamda bilet ve yolcu listesi düzenlemeleri, düzenledikleri elektronik biletleri yolcularına iletmeleri ve bu vesikaları muhafaza ve ibraz etmelerine ilişkin usul ve esasları belirlemiştir.

İbrahim ERCAN*

E-Yaklaşım

*                Vergi Müfettişi

([1])            10.01.1961 tarihli ve 10703 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanmıştır.

([2])            26.06.2012 tarihli ve 28335 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanmıştır.

([3])            05.03.2010 tarihli ve 27512 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanmıştır.

([4])            23.01.2004 tarihli ve 25355 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanmıştır.

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Yukarıda yer verilen açıklamalar, konuya ilişkin genel bilgiler içermektedir. Özdoğrular smmm ltd. şti./ www.ozdogrular.com, işbu dokümanın içeriğinden kaynaklanan veya içeriğine ilişkin olarak ortaya çıkan sonuçlardan dolayı herhangi bir sorumluluk iddiasında bulunulamaz.