I- GİRİŞ

Devlete ait kurumlarda ve sermayesinin yarısından fazlası Devlete ait olan şirketlerde çalışan işçilere ödenen ilave tediyeye ilişkin esaslar 14.07.1956 tarih ve 6772 sayılı “Devlet ve Ona Bağlı Müesseselerde Çalışan İşçilere İlave Tediye Yapılması ve 6452 Sayılı Kanunla 6212 Sayılı Kanunun 2 nci Maddesinin Kaldırılması Hakkında Kanun”da düzenlenmiştir. 2006 yılında yasalaşan ve 2008 yılında değişikliğe uğrayan 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nda ilave tediye ve ikramiyeyi de kapsayan düzenlemelere gidilmiştir. Mevzuattaki bu değişiklikten sonra söz konusu ödemelerden sigorta prim kesintisi yapılıp yapılmayacağı ile ilgili mevzuatın yorumlanması hususunda kurum yöneticilerince farklı uygulamalar yapılmıştır ve halen bir yeknesaklığın sağlanamadığı da görülmektedir. Yazımızda bu husus ilgili mevzuat, Sayıştay ve Yargıtay kararları çerçevesinde değerlendirilecektir. www.ozdogrular.com

II- KONU İLE İLGİLİ MEVZUAT

6772 sayılı Kanun’un kapsam niteliğindeki birinci maddesine göre; 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu eki cetvellerde sayılan genel bütçe kapsamındaki kamu idareleri, özel bütçeli idareler, düzenleyici ve denetleyici kurumlar ve sosyal güvenlik kurumları, sermayesinin yarısından fazlası Devlete ait olan şirket ve kurumlar ve bunlara bağlı kuruluşlarda, Belediyeler ve Belediyelere bağlı kuruluşlarda ve 3460 ile 3659 sayılı Kanun kapsamına giren ve sermayesinin tamamı Devlete ait olan veya bu sermaye ile kurulan iktisadi Devlet kuruluşları ve bankalarda çalışan işçiler yararlanabilecektir.

6772 sayılı Kanun’un 2 ve 3. maddelerinde ödemenin miktarı düzenlenmiştir. İlave tediye ve ikramiyelerden yapılacak kesintiyi düzenleyen 4. maddede ise aynen; “Bu tediyelerden çeşitli işçi sigortalarının icabettirdiği primler kesilmez ve bu paralar borç için haczedilemez.” hükmü yer almaktadır.

 31.05.2006 tarih ve 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun;

— 4. maddesinde; Bu Kanunun kısa ve uzun vadeli sigorta kolları uygulaması bakımından; hizmet akdi ile bir veya birden fazla işveren tarafından çalıştırılanların sigortalı sayılacakları,

— 80. maddesinde; “4. maddenin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamındaki sigortalıların prime esas kazançları aşağıdaki şekilde belirlenir.

a) Prime esas kazançların hesabında;

1) Hak edilen ücretlerin,

2) Prim, ikramiye ve bu nitelikteki her çeşit istihkaktan o ay içinde yapılan ödemelerin ve işverenler tarafından sigortalılar için özel sağlık sigortalarına ve bireysel emeklilik sistemine ödenen tutarların,

3) İdare veya yargı mercilerince verilen karar gereğince yukarıdaki (1) ve (2) numaralı alt bentlerde belirtilen kazançlar niteliğinde olmak üzere sigortalılara o ay içinde yapılan ödemelerin,

brüt toplamı esas alınır.

b) Ayni yardımlar ve ölüm, doğum ve evlenme yardımları, görev yollukları, seyyar görev tazminatı, kıdem tazminatı, iş sonu tazminatı veya kıdem tazminatı mahiyetindeki toplu ödeme, keşif ücreti, ihbar ve kasa tazminatları ile Kurumca tutarları yıllar itibarıyla belirlenecek yemek, çocuk ve aile zamları, işverenler tarafından sigortalılar için özel sağlık sigortalarına ve bireysel emeklilik sistemine ödenen ve aylık toplamı asgari ücretin % 30'unu geçmeyen özel sağlık sigortası primi ve bireysel emeklilik katkı payları tutarları, prime esas kazanca tabi tutulmaz.

c) (b) bendinde belirtilen istisnalar dışında her ne adla yapılırsa yapılsın tüm ödemeler ile ayni yardım yerine geçmek üzere yapılan nakdi ödemeler prime esas kazanca tabi tutulur. Diğer kanunlardaki prime tabi tutulmaması gerektiğine dair muafiyet ve istisnalar bu Kanunun uygulanmasında dikkate alınmaz.”

- 105. maddesinde ise; “21.04.2005 tarihli ve 5335 sayılı Kanun’un 30. maddesi, 26.10.1990 tarihli ve 3671 sayılı Kanun’un 4. maddesi ile 10.07.1987 tarihli ve 285 sayılı Kanun Hükmünde Kararname’nin 5. maddesinin onbirinci fıkrası hariç olmak üzere, diğer kanunların bu Kanuna aykırı hükümleri uygulanmaz.”

hükümleri yer almaktadır.

5510 Sayılı Kanun’un 4. Maddesinin Birinci Fıkrasının (a) ve (b) Bentleri Kapsamındaki Sigortalılar ile Sadece Genel Sağlık Sigortasına Tabi Sigortalıların Prime Esas Tutulacak Kazançlarına Dair Tebliğ”de([1]); www.ozdogrular.com

“2.1.6- Kanunda istisna olarak sayılmayan diğer ödemeler:

…Kanundaki bu hükme istinaden, 6772 sayılı Devlet ve Ona Bağlı Müesseselerde Çalışan İşçilere İlave Tediye Yapılması ve 6452 Sayılı Kanunla 6212 Sayılı Kanun’un 2. Maddesinin Kaldırılması Hakkında Kanun’a istinaden ödenmekte olan ikramiyeler ile ilave tediyeler prime tabi tutulacağı gibi, 4857 sayılı Kanun’un 61. maddesindeki istisnai hüküm üzerinde durulmaksızın hak kazanıldığı halde kullanılmayan yıllık izin süresi için ödenecek ücretlerden de kısa vadeli sigorta kolları primi kesilecektir.”

denilmektedir. www.ozdogrular.com

4447 sayılı İşsizlik Sigortası Kanunu’nun 49. maddesinde de; “İşsizlik sigortasının gerektirdiği ödemeleri, hizmet ve yönetim giderlerini karşılamak üzere, bu Kanun’un 46. maddesi kapsamına giren tüm sigortalılar, işverenler ve Devlet, işsizlik sigortası primi öder. İşsizlik sigortası primi, sigortalının 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun 80 ve 82. maddelerinde belirtilen prime esas aylık brüt kazançlarından % 1 sigortalı, % 2 işveren ve %1 Devlet payı olarak alınır. İsteğe bağlı sigortalılardan işsizlik sigortası primini ödeyenlerden ise % 1 sigortalı ve % 2 işveren payı alınır…” hükmü yer almaktadır.

III- DEĞERLENDİRME

Yukarıda yer verilen mevzuat hükümlerinde görüldüğü üzere 5510 sayılı Kanun’un 80/c maddesi yürürlüğe girinceye kadar sigorta primi ile ilgili sadece 6772 sayılı Kanun yürürlüktedir. 6772 sayılı Kanun’da da “Bu tediyelerden çeşitli işçi sigortalarının icabettirdiği primler kesilmez ve bu paralar borç için haczedilemez.” hükmü yer aldığından 01.10.2008 tarihine kadarki ilave tediye ve ikramiye ödemelerinden 6772 sayılı Kanun’un 4. maddesine göre SGK primi kesilmesi mümkün değildir. www.ozdogrular.com

01.10.2008 tarihinde yürürlüğe giren 5510 sayılı Yasa’nın değişik 80 ve 105. maddelerinde ilave tediye ve ikramiyeyi de kapsayan her türlü ödemelerden sigorta prim kesintisinin yapılması gerektiği, dahası, diğer kanunların 5510 sayılı Kanun’a aykırı hükümlerinin uygulanmayacağı düzenlenmiştir. Dolayısıyla söz konusu ödemelerden 01.10.2008 tarihinden itibaren 4447 sayılı Kanun’un 49. maddesinde düzenlenen oranlarda sigorta prim kesintisi yapılması gerekmektedir.

Konu ile ilgili olarak Sayıştay([2]) ve Yargıtay’ca([3]) 01.10.2008 tarihinden itibaren yapılan ilave tediye ve ikramiye ödemelerinden sigorta primi kesintisinin yapılması gerektiği karara bağlanmıştır.

Mert Beytullah SARIYER*
E-Yaklaşım

*                Sayıştay Başdenetçisi 

([1])            28.10.2008 tarih ve 27011 tarihli Resmi Gazetede yayımlanmıştır.

([2])            Sayıştay 1. Dairesi’nin 12.07.2012 tarih ve 10164 tutanak no.lu ilamı.

([3])            Yrg. 9. HD.’nin, E: 2011/48313, K: 2011/43574 sayılı Kararı.

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Yukarıda yer verilen açıklamalar, konuya ilişkin genel bilgiler içermektedir. Özdoğrular smmm ltd. şti./ www.ozdogrular.com, işbu dokümanın içeriğinden kaynaklanan veya içeriğine ilişkin olarak ortaya çıkan sonuçlardan dolayı herhangi bir sorumluluk iddiasında bulunulamaz.