I- GİRİŞ

Geçmiş dönemde 4857 sayılı İş Kanunu ile diğer iş kanunları uyarınca idari para cezaları Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı bölge müdürünce veriliyordu. Ceza iş müfettişi raporuna dayalı olsa bile sonuçta işverenlere cezayı bölge müdürü salıyordu. Ancak, artık bölge müdürlükleri hukuken yok. 665 sayılı Kanun Hükmünde Kararname (KHK)(1) ile kaldırıldılar.

Yazımızda bu süreç ele alınacak, iş kanunları uyarınca verilen cezaların kimin geliri olduğu ile itiraz sürecine değinilecektir.

II- CEZALARI KİM UYGULAYACAK?

665 sayılı KHK ile Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı bölge müdürlüklerine ait olan görevler İŞKUR’ a devrolunmuştur.

Şöyle ki, 665 sayılı KHK’ nın 25. maddesi ile 4904 sayılı İŞKUR Kanunu’na eklenen geçici ikinci maddeye göre; “diğer mevzuatta Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı Bölge Müdürlüğüne yapılan atıflar Çalışma ve İş Kurumu il müdürlüğüne, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı Bölge Müdürüne yapılan atıflar Çalışma ve İş Kurumu il müdürüne, Türkiye İş Kurumu il müdürlüğüne yapılan atıflar Çalışma ve İş Kurumu il müdürlüğüne, Türkiye İş Kurumu il müdürüne yapılan atıflar Çalışma ve İş Kurumu il müdürüne yapılmış sayılacaktır.”

Yine, 665 sayılı KHK’ nın 21. maddesi ile 4904 sayılı Kanun’un 12. maddesi değiştirilmiş ve “İŞKUR’ un taşra teşkilatının, illerde Çalışma ve İş Kurumu il müdürlükleri ile bunlara bağlı kurulacak hizmet merkezlerinden oluşacağı” hüküm altına alınmıştır.

Böyle olunca, daha önce kapatılan (devrolunan) bölge müdürlükleri tarafından 4857 sayılı İş Kanunu, 5953 sayılı Basın Mesleğinde Çalışanlarla Çalıştıranlar Arasındaki Münasebetlerin Tanzimi Hakkında Kanun, 854 sayılı Deniz İş Kanunu ve 4817 sayılı Yabancıların Çalışma İzinleri Hakkında Kanun kapsamında uygulanan idari para cezaları, artık Çalışma ve İş Kurumu il müdürlükleri tarafından uygulanacaktır.

Belirtelim ki, en son 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu’nun 26. maddesinin 2. fıkrasına göre idari para cezalarını da Çalışma ve İş Kurumu il müdürü verecektir.

III- CEZALAR KİMİN GELİRİ SAYILACAK?

5454 sayılı Kanun(2)’un 4. maddesi ile 506 sayılı Kanun uyarınca uygulanan idari para cezalarının yanısıra, 4857 sayılı İş Kanunu’nun 101. maddesindeki cezalar hariç olmak üzere diğer maddelerine göre tahsil edilen idari para cezalarının da Kurum (SSK) geliri olarak değerlendirileceği hüküm altına alınmıştır. Aynı şekilde 1479 sayılı Kanun uyarınca uygulanan cezaların da Bağ-Kur geliri olacağı kararlaştırılmıştır.

Daha sonra, 5326 sayılı Kabahatler Kanunu(3) yayımlanmıştır. Devamla 06.12.2006 tarihli 5560 sayılı Kanun’un 32. maddesi ile değişik 5326 sayılı Kanun’un 17/3. maddesi uyarınca da, 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu’na ekli (I), (II) ve (III) sayılı cetvellerde yer alan kamu idareleri tarafından verilen idarî para cezalarının Genel Bütçeye gelir kaydedileceği kararlaştırılmıştır. Böyle olunca bölge çalışma müdürlükleri tarafından verilen idari para cezaları genel bütçe gelirleri arasında sayılmıştır.

Öte yandan, yukarıda yer verdiğimiz kanunlar uyarınca idari para cezaları Çalışma ve İş Kurumu İl müdürleri tarafından verilecektir. 4904 sayılı Kanun’un 20. maddesinin son fıkrasına göre ise, Kanun hükümlerine göre verilen idari para cezalarının Kurum (İŞKUR) tarafından genel esaslara göre tahsil edilecektir.

5326 sayılı Kabahatler Kanunu’nun 17. maddesinin 3. fıkrasına göre de, sosyal güvenlik kurumları tarafından verilen idari para cezaları kendi bütçelerine gelir kaydedilir.

İŞKUR ise 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu’na ekli (IV) sayılı cetvelde yer alan sosyal güvenlik kurumlarındandır.

Şu halde, daha önce bölge müdürlüklerince verilen, artık Çalışma ve İş Kurumu il müdürünce verilecek olan idari para cezaları İŞKUR’ un geliri olup, ödemelerin de bahsi geçen müdürlüklerin hesaplarına yapılması gerekmektedir. Böyle olunca, İŞKUR’ un kendi geliri sayılan bu para cezalarını daha yakından ve “ilgiyle” takip etmesi ve uygulaması beklenebilir.

IV- CEZALARA NASIL İTİRAZ EDİLECEK?

İster Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı iş müfettişi incelemesi sonucu, isterse Çalışma ve İş Kurumu İl Müdürlükleri tarafından doğrudan uygulansın, bu kapsamdaki idari para cezalarına evvela İŞKUR’a itiraz etmek gibi bir mekanizma yok. SGK’da var olan bu yol, İŞKUR uygulamasında bulunmamaktadır.

Çalışma ve İş Kurumu il müdürleri tarafından verilen idari para cezalarına itiraz Kabahatler Kanunu hükümlerine göre yapılmaktadır. 5326 sayılı Kanun’un 27/1. maddesi uyarınca, kesilen cezanın tebliğinden itibaren 15 gün içinde doğrudan Sulh Ceza Mahkemesinde dava açılması şeklinde olmaktadır.

5326 sayılı Kanun’un 17/6. maddesine göre, ceza 15 gün içinde ödendiğinde ise dörtte biri düşmekte ve geri kalanı ödenebilmektedir. Ayrıca, aynı Kanun’un 17/3. maddesi uyarınca, kişinin ekonomik durumunun müsait olmaması halinde, idarî para cezasının, ilk taksitinin peşin ödenmesi koşuluyla, bir yıl içinde ve dört eşit taksit halinde ödenmesine de karar verilebilir. Taksitlerin zamanında ve tam olarak ödenmemesi halinde ise, idarî para cezasının kalan kısmının tamamı tahsil edilir.

Belirtelim ki, İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu uyarınca uygulanan idari para cezalarının ise tebliğinden itibaren 30 gün içinde ödenmesi gerekmektedir.

Yukarıda da belirtildiği üzere ödemeler ise artık vergi dairelerine değil, Çalışma ve İş Kurumu İl Müdürlüklerinin hesaplarına yapılacaktır.

V- SONUÇ

Görüldüğü üzere artık tüm iş kanunları uyarınca idari para cezaları Çalışma ve İş Kurumu İl Müdürlerince verilecek. Uygulanan cezalar ise İŞKUR geliri sayılacak.

Öte yandan, iş kanunları uyarınca uygulanan idari para cezalarına, evvele İŞKUR nezdinde itiraz edilmesine olanak sağlayan bir düzenleme yok. İtiraz doğrudan sulh ceza mahkemelerine yapılacaktır.

Özkan BİLGİLİ*
Yaklaşım

*           Dr., Sosyal Güvenlik Kurumu Başmüfettişi

(1)         02.11.2011 tarih ve 28103 (mükerrer) sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştır.

(2)         15.02.2006 tarih ve 26081 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştır.

(3)         31.03.2005 tarih ve 25772 (mükerrer) sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştır.

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Yukarıda yer verilen açıklamalar, konuya ilişkin genel bilgiler içermektedir. Özdoğrular smmm ltd. şti./ www.ozdogrular.com, işbu dokümanın içeriğinden kaynaklanan veya içeriğine ilişkin olarak ortaya çıkan sonuçlardan dolayı herhangi bir sorumluluk iddiasında bulunulamaz.