I- GİRİŞ

31.05.2012 tarih ve 6322 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun İle Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun’un 33. maddesi ile 5510 sayılı Kanun’a eklenen geçici 41. maddede, “31.12.2023 tarihine kadar uygulanmak üzere, özelleştirme kapsamına alınan kuruluşlar dâhil 08.06.1984 tarihli ve 233 sayılı Kamu İktisadi Teşebbüsleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname hükümlerine tabi iktisadi devlet teşekkülleri ve kamu iktisadi kuruluşları ile bunların müesseseleri, bağlı ortaklıkları ve iştirakleri, 18.06.1999 tarih ve 4389 sayılı mülga Bankalar Kanunu’na tabi faaliyeti devam eden kamu bankaları, büyükşehir belediyeleri, belediyeler, il özel idareleri ve bunlara ait tüzel kişilerin veya bunlara bağlı müstakil bütçeli ve kamu tüzel kişiliğini haiz kuruluşların, Sosyal Güvenlik Kurumu’na ait olan ve Kurum’a bağlı tahsil dairelerince 6183 sayılı Kanun kapsamında takip edilen borçlarına karşılık, mülkiyeti bu idarelere ait ve üzerinde herhangi bir takyidat bulunmayan taşınmazlardan Kurum tarafından uygun görülenler Kurum’un görevlendireceği üç temsilci ile taşınmazın bulunduğu yerdeki defterdarlık tarafından görevlendirilecek iki temsilciden oluşan komisyon tarafından ve gerektiğinde bilirkişi mütalaası alınmak suretiyle takdir edilecek değeri üzerinden, borçlu kurumun da uygun görüşü alınarak Kurum bütçesinin gelir ve gider hesaplarıyla ilişkilendirilmeksizin Kurum’ca satın alınabilir.

Bu idarelerin satın alınan taşınmazlarının tapu işlemlerine esas olan ve yukarıda belirtilen şekilde tespit edilen değerine eşit tutarda Kurum’a ait olan ve 6183 sayılı Kanun kapsamında takip edilen borçları terkin edilir.

Bu madde hükmü, yukarıda sayılan kuruluşlar dışında kalan, borcunu ödemede çok zor duruma düştüğü Sosyal Güvenlik Kurumu’na bağlı denetim elemanlarının inceleme raporu ile tespit edilen ve Kurum’a bağlı tahsil dairelerine 6183 sayılı Kanun kapsamında takip edilen borcu bulunan diğer mükelleflerin (tüzel kişiliği bulunanların ortaklarına ait olanlar dâhil) taşınmazları için de uygulanabilir.

Bu maddenin uygulanmasına ilişkin esas ve usuller Kurum tarafından belirlenir.” hükmü yer almıştır. www.ozdogrular.com

Söz konusu düzenleme 6183 sayılı Kanun’un geçici 8. maddesindeki benzer hükümleri içermekte olup, Maliye Bakanlığı’nca genel ve katma bütçeli kamu idarelerinin ihtiyaçlarına binaen madde kapsamındaki kişi ve kurumların 6183 sayılı Kanun kapsamına giren amme borçlarına karşılık gayrimenkul satın alınması uygulamasını yürütmektedir.

Getirilen düzenleme ile maddede sayılan kişi ve kurumların SGK’ya olan ve 6183 sayılı Kanun kapsamında takip edilen borçlarına karşılık Kurum’ca uygun görülenlerin satın alınması imkanı getirilmiştir.

II- KAPSAMA GİREN BORÇLULAR VE BORÇ TÜRLERİ

31.12.2023 tarihine kadar uygulanmak üzere söz konusu geçici 41. maddesi ile getirilen düzenlemeden;

a) Özelleştirme kapsamına alınan kuruluşlar dahil 08.06.1984 tarih ve 233 sayılı Kamu İktisadi Teşebbüsleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname hükümlerine tabi iktisadi devlet teşekkülleri ve kamu iktisadi kuruluşları ile bunların müesseseleri, bağlı ortaklıkları ve iştirakleri,

b) Madde metninde 18.06.1999 tarih ve 4389 sayılı mülga Bankalar Kanunu’na tabi faaliyeti devam eden kamu bankalar olarak ifade edilmiş ise de 4389 sayılı Kanun 5411 sayılı Bankacılık Kanunu ile mülga edildiğinden 5411 sayılı Kanun’a göre faaliyeti devam eden kamu bankaları,

c) Büyükşehir belediyeleri, belediyeler, il özel idareleri ve bunlara ait tüzel kişilerin veya bunlara bağlı müstakil bütçeli ve kamu tüzel kişiliğini haiz kuruluşlar,

d) Yukarıda sayılan kuruluşlar dışında kalan, borcunu ödemede çok zor duruma düştüğü Kurum denetim elemanları tarafından düzenlenen inceleme raporu ile tespit edilen ve sosyal güvenlik il müdürlüklerince 6183 sayılı Kanun kapsamında takip edilen borcu bulunan diğer borçlular (tüzel kişiliği bulunanların ortaklarına ait olanlar dâhil)

yararlanabilecektir. www.ozdogrular.com

Maddenin uygulanabilirliği açısından baktığımızda yukarıda (a) ve (b) maddelerinde saydığımız kurumların SGK’ya karşı birikmiş borçları yönüyle önemli bir sorunları bulunmamaktadır.

Ancak (c) ve (d) maddelerinde saydığımız belediyeler ile bağlı kuruluşları ve diğer özel sektör işverenlerin çok yüksek meblağlara ulaşan borçlarının yeni bir tahsil yöntemi olarak adlandırabileceğimiz borçlarına karşılık gayrimenkul takası ile ödenmesi mümkün olabilecektir.

Şunu da belirtmek gerekir ki, Kurum’a borcu olan her belediyenin veya özel sektör işverenin borcuna karşılık Kurum’ca gayrimenkul satın alınacağı anlamı çıkartılmamalıdır. Borçlularca teklif edilen gayrimenkulün satın alınmasının önce Kurum’ca uygun görülmesi gerekmektedir. Diğer bir husus yukarıda (d) maddesinde saydığımız ve özel sektör işverenleri olarak ifade ettiğimiz borçluların Kurum denetim elemanlarınca yapılan araştırma sonucunda “çok zor durumda” olduğunun tespit edilmesi gerekmektedir. Çok zor durum tespitine ilişkin usul ve esaslar geçici 41. maddenin son fıkrasına istinaden Kurum’ca belirlenecek olmakla birlikte, burada Maliye Bakanlığı’nca belirlenmiş olan usul ve esasların benimsenmesi Kurumlar arası uygulamada birlikteliğin sağlanması bakımından uygun olacaktır. www.ozdogrular.com

Hangi borçların gayrimenkul alınması suretiyle ödeneceği geçici 41. maddede “Kurum’a ait olan ve 6183 sayılı Kanun kapsamında takip edilen borçları terkin edilir.” şeklinde ifade edilmiş ise de, 5502 sayılı Sosyal Güvenlik Kurumu Kanunu’nun 34. maddesinin birinci fıkrasının (a) bendinde (sosyal sigorta primi, idari para cezası ve bunların gecikme cezası ve gecikme zammı) Kurum’un asli gelirleri sayılmış ve 5502 sayılı Kanun’un 37. maddesinde de, bu gelirlerinde süresinde ödenmemesi halinde Kurum alacağına dönüşeceği ve 6183 sayılı Kanun hükümlerine göre takip ve tahsil edileceği hüküm altına alınmıştır.

Bununla birlikte, 4447 sayılı İşsizlik Sigortası Kanunu uyarınca işsizlik sigortası primi, mülga 3320 sayılı Kanun gereğince konut edindirme yardımı kesintileri, 3417 sayılı Kanun gereğince tasarrufu teşvik kesintileri, 5035 sayılı Kanunla Damga Vergisi Kanunu’nun ekli “1” sayılı tablosunda yapılan değişikliğe istinaden aylık prim ve hizmet belgelerinden alınan damga vergisi gibi alacaklar Sosyal Güvenlik Kurumu’nca 6183 sayılı Kanun’a göre takip ve tahsil edilmekte ve özel kanunlarındaki hükümler gereği ilgili Kurumlara aktarılmaktadır. Bu durumda söz konusu bu alacakların da gayrimenkul satın alınması suretiyle ödenmesi gerektiği düşünülebilmekte ise de, bu alacakların Kuruma ait olmadığı yani Kurum gelirleri arasında sayılamayacağından gayrimenkul satın alınması suretiyle ödenmesi mümkün değildir.

Kısaca özetlemek gerekir ise geçici 41 inci madde kapsamında gayrimenkul satın alınması suretiyle SGK’nın sosyal sigorta primi, idari para cezası ve bunların gecikme cezası ve gecikme zammı, faizi ve takip masrafı gibi alacakları ödenebilecektir. www.ozdogrular.com

III- SATIN ALINABİLECEK GAYRİMENKULÜN DURUMU

Geçici 41. madde kapsamında satın alınacak gayrimenkulün madde kapsamında belirtilen ve yazımızın yukarıdaki bölümünde saydığımız borçluların mülkiyetinde bulunması gerekmektedir. Özel sektör işverenler olarak ifade ettiğimiz borçlulardan tüzel kişiliği haiz işverenlerin borçlarına karşılık tüzel kişiliğin ortaklarının mülkiyetinde bulunan gayrimenkullerde satın alınabilecektir.

Satın alınacak gayrimenkul üzerinde Sosyal Güvenlik Kurumu’nca 6183 sayılı Kanun’a göre konulanlar hariç olmak üzere gayrimenkulün devrini kısıtlayıcı haciz, ipotek, rehin, tedbir intifa, irtifak, üst, önalım, hakkı vb. gibi Medeni Kanun ve diğer Kanunlardan kaynaklanan takyidatların bulunmaması gerekmektedir. www.ozdogrular.com

IV- GAYRİMENKULÜN SATIN ALMA DEĞERİ VE BORÇLARIN TERKİNİ

Borçlularca teklif edilen gayrimenkulün satın alma değeri Sosyal Güvenlik Kurumu’nun üç temsilcisi ile gayrimenkulün bulunduğu yerdeki Defterdarlık tarafından görevlendirilecek iki temsilci olmak üzere beş kişilik komisyon tarafından belirlenecektir. Komisyon gerektiğinde satın alınacak gayrimenkulün niteliğine göre gayrimenkul değerleme uzmanlarına veya şirketlerine de değer tespiti yaptırabilecektir.

Komisyonca belirlenen gayrimenkulün satın alma değerinin borçlu tarafından kabul edilmesi halinde SGK’nın üst yönetimince satın alınmasının uygun görülmesini müteakip gayrimenkulün Kurum adına devir ve tescil işlemi yapılacaktır.

Medeni Kanun’un 705. maddesinde, taşınmaz mülkiyetinin kazanılmasının tescille olacağı belirtilmiştir. Gayrimenkul satın alınması suretiyle borçların ödendiği durumlarda da tapu tescil tarihi itibariyle takas ve mahsup işleminin yapılması dolayısıyla tapu tescil tarihinin ödeme tarihi olarak kabul edilmesi gerekmektedir.

Bu şekilde satın alma işlemi tamamlanan gayrimenkulün tapu tescil tarihine kadar gecikme cezası ve gecikme zammı hesaplanmak suretiyle mevcut borçlar tespit edilerek aynı tarih itibariyle sosyal sigorta primi ve idari para cezası ve bunların gecikme cezası ve gecikme zammı masraf ve diğer ferilerinden taşınmazın satın alma bedeli kadar terkin işlemi yapılabilecektir.

Satın alınması önerilen gayrimenkulün satın alma değeri borçlunun toplam borçlarından daha yüksek tutarda olması halinde oluşan fark borçluya iade edilmeyeceği gibi borçlunun tapu tescil tarihinden sonra doğacak borçlarına da mahsubu mümkün bulunmamaktadır.

Ancak, bu durumda oluşan fark, taşınmazın Kurum adına tescilinden önce, borçlunun ortaklık ilişkisi bulunduğu veya en az bir ortağı aynı olan borçluların borçlarından terkin edilebilecektir. www.ozdogrular.com

V- SONUÇ

Söz konusu geçici 41. madde ile getirilen sosyal güvenlik prim borçlarına karşılık gayrimenkul satın alınması istisnai bir düzenleme niteliğinde olup, birikmiş borçların gayrimenkul vermek suretiyle ödenmesi şeklindeki taleplerin tümünün Sosyal Güvenlik Kurumu’nca karşılanacağı şeklinde bir uygulama beklenilmemelidir. Kanun’un lafzına bakıldığında da bu uygulama çerçevesinde borçlarını ödemek isteyen özel sektör işverenlerinin öncelikle finansal açıdan “çok zor durum” içerisinde bulunması gerekmektedir. Borç ödeme yönünden “çok zor durum” hali söz konusu olmayan borçlular yönünden ise mevcut borçlarının Sosyal Güvenlik Kurumu’nca cari usul ve esaslar çerçevesinde takip ve tahsil işlemlerine devam edilecektir.

Selami GÜR*

Yaklaşım

*          SGK, Sigorta Primleri Genel Müdürlüğü, İhtilaflı Primler Daire Başkanlığı, Şube Müdürü V.

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Yukarıda yer verilen açıklamalar, konuya ilişkin genel bilgiler içermektedir. Özdoğrular smmm ltd. şti./ www.ozdogrular.com, işbu dokümanın içeriğinden kaynaklanan veya içeriğine ilişkin olarak ortaya çıkan sonuçlardan dolayı herhangi bir sorumluluk iddiasında bulunulamaz.