I- GİRİŞ

Yatırım indirimi müessesesinin kaldırılmasından sonra yatırımları kazanç vergileri yoluyla teşvik etmek amacıyla, yatırımlardan elde edilen kazançların indirimli oranla vergilendirilmesi uygulamasına geçilmiştir. Bu uygulamayla ilgili yasal düzenleme KVK’nın 32/A maddesinde yapılmış ve anılan madde 28.02.2009 tarihinde yürürlüğe girmiştir.

Ayrıca ülkemizde 2009 yılından itibaren bölge esasına dayanan ve yatırımlara sağlanan Devlet desteklerinin illerin gelişmişlik düzeyine göre belirlendiği yeni bir teşvik sistemi uygulanmaktadır. Teşvik sistemi Bakanlar Kurulu tarafından “Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkında Kararlar” ile yönlendirilmektedir. Son olarak 2012/3305 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile yürürlüğe konulan “Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkında Karar” ile teşvik sistemini daha da etkinleştirmeyi amaçlayan değişiklikler yapılmıştır(1).

Teşvik sisteminde yapılan değişikliklerden biri de indirimli vergi oranı uygulamasına yatırımın tamamlanması beklenmeden başlanmasına imkan tanınmasıdır. Bunun için KVK’nın 32/A maddesinde değişiklik yapılması gerekmiş ve anılan maddede 6322 sayılı Kanun’un 39. maddesiyle bu yönde düzenlemeler yapılmıştır(2).

Yatırımlardan elde edilen kazançlara indirimli vergi oranı uygulamasıyla, daha önce uygulanan yatırım indirimi arasındaki en önemli fark, yatırım indiriminden harcama esasına göre yatırım harcamasının yapıldığı dönemde yararlanılırken, indirimli vergi oranı uygulamasına yatırım tamamlanıp, işletme aşamasına geçildikten sonra başlanmasıdır. İndirimli vergi oranı sadece yatırımlardan elde edilen kazançlara uygulandığından, yatırımdan kazanç elde edilebilmesi yatırımın tamamlanıp, işletme aşamasına geçilmesine bağlı bulunmaktadır.

Buna karşılık indirimli vergi oranı uygulaması yatırım indirimine göre daha etkin bir destek unsurudur. Yatırım indirimi, yatırım harcamasının yatırım indirimi oranına isabet eden tutarının karşılığı olan kazancın vergilendirilmemesini sağlıyordu. İndirimli vergi oranı ise yatırıma katkı tutarına ulaşılıncaya kadar uygulanmaktadır.  Bu nedenle aynı tutarda yatırım harcaması yapılması halinde, yatırım indirimi oranı % 100 olarak kabul edilse bile, yatırıma katkı oranının kurumlar vergisi oranının üzerinde belirlendiği her yatırımda indirimli vergi oranı uygulaması yatırımcıya daha fazla destek sağlamaktadır.

6322 sayılı Kanunla KVK’nın 32/A maddesinde yapılan değişiklikle, Bakanlar Kurulu’na yatırıma başlanan dönemden itibaren, yatırımcının diğer faaliyetlerden elde edilen kazançlarına uygulanmak üzere, indirimli vergi uygulamasını başlatma yetkisi verilmiştir. Bakanlar Kurulu bu yetkisini 2012/3305 sayılı BKK ile kulanmış ve uygulama esaslarını belirlemiştir.

II- 6322 SAYILI KANUNLA KVK’NIN 32/A MADDESİNDE YAPILAN DEĞİŞİKLİKLER

6322 sayılı Kanun’un 39. maddesiyle KVK’nın 32/A maddesinin 2. fıkrasına  (c) bendi olarak aşağıdaki hüküm eklenmiş, önceden mevcut olan (c) bendi (ç) bendi olarak teselsül ettirilmiştir. Bu değişiklikten sonra 2. fıkra aşağıdaki hali almıştır.                                         

“(2) Bu maddenin uygulamasında yatırıma katkı tutarı, indirimli kurumlar vergisi uygulanmak suretiyle tahsilinden vazgeçilen vergi yoluyla yatırımların Devletçe karşılanacak tutarını, bu tutarın yapılan toplam yatırıma bölünmesi suretiyle bulunacak oran ise yatırıma katkı oranını ifade eder. Bakanlar Kurulu;

a) …

b) …

c) Yatırıma başlanan tarihten itibaren bu maddeye göre hesaplanacak yatırıma katkı tutarına mahsuben, toplam yatırıma katkı tutarının %50’sini ve gerçekleştirilen yatırım harcaması tutarını geçmemek üzere; yatırım döneminde kurumun diğer faaliyetlerinden elde edilen kazançlarına indirimli kurumlar vergisi oranı uygulatmak suretiyle yatırıma katkı tutarını kısmen kullandırmaya, bu oranı her bir il grubu için sıfıra kadar indirmeye veya %80’e kadar artırmaya,

ç) …

yetkilidir.”

Görüldüğü üzere, yapılan değişiklikle yatırımcıya; toplam yatırıma katkı tutarının yarısını ve gerçekleştirilen yatırım harcaması tutarını geçmemek şartıyla, yatırıma başlanmasıyla birlikte indirimli vergi oranı uygulamasına başlama imkanı tanınmıştır. Bakanlar Kurulu hem uygulamayı başlatmak hem de uygulama oranlarını belirlemek için yetkili kılınmıştır.

Bakanlar Kurulu bu yetkisini 2012/3305 sayılı BKK ile kullanmış, anılan Karar ile yürürlüğe konulan “Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkında Karar”ın 15. maddesinin 5. fıkrasında aşağıdaki düzenleme yapılmıştır:

“(5) Bu maddeye göre hesaplanacak yatırıma katkı tutarına mahsuben, gerçekleştirilen yatırım harcaması tutarını aşmamak ve toplam yatırıma katkı tutarının;

a) Büyük ölçekli yatırımlar ve bölgesel teşvik uygulamaları kapsamındaki yatırımlarda; 2. bölgede yüzde onunu, 3. bölgede yüzde yirmisini, 4. bölgede yüzde otuzunu, 5. bölgede yüzde ellisini ve 6. bölgede yüzde seksenini,

b) Stratejik yatırımlarda;  6. bölgede yüzde seksenini, diğer bölgelerde yüzde ellisini

geçmemek üzere yatırım döneminde yatırımcının diğer faaliyetlerinden elde edilen kazançlarına indirimli gelir veya kurumlar vergisi uygulanabilir.”

Bakanlar Kurulu, yatırımın tamamlanması beklenmeden indirimli vergi oranı uygulanmasını sağlayan yetkisini kullanmış, ancak bu şekilde yararlanılacak yatırıma katkı tutarının üst sınırını yatırım türleri ve yatırımın yapıldığı bölgeler itibarıyla farklılaştırmıştır(3).

Yatırım tamamlanmadan indirimli vergi uygulamasına iki sınır getirilmiştir. Birincisi toplam yatırıma katkı tutarının yatırım ve bölge bazında belirlenen oranı, ikincisi de gerçekleştirilen yatırım tutarıdır. Örneğin 4. bölgede 01.08.2012 tarihinde alınan teşvik belgesi kapsamında toplam 10.000.000 TL tutarlı bir yatırım yapılacağını varsayalım. Yatırım harcamasının tamamının indirimli vergi uygulamasından yararlanması halinde, kullanılacak toplam yatırıma katkı tutarı (10.000.000 x % 30=) 3.000.0000 TL olacaktır. Yatırım tamamlanmadan kullanılabilecek katkı tutarı ise (3.000.000 x % 30=) 900.000 TL’dir. Bu yatırım için gerçekleştirilen yatırım harcaması bu tutarın üzerinde olduğu sürece 900.000 TL’ye ulaşılıncaya kadar yatırımcının diğer faaliyetlerinden elde ettiği kazançlar nedeniyle indirimli vergi uygulanması mümkün olacaktır.        

İndirimli vergi oranının yatırıma başlanılan tarihten itibaren uygulanması öngörülmüştür. Bu nedenle indirimli vergi oranı yatırıma başlanan geçici vergi döneminden itibaren uygulanacaktır. Yatırımın başlangıç tarihi 2012/3305 sayılı BKK’nın 24. maddesinde, teşvik belgesi için Ekonomi Bakanlığı’na veya ilgili yerel birime müracaat tarihi olarak belirlenmiştir. Ancak, yatırıma başlanıldığının kabul edilebilmesi için, yatırımın başlangıç tarihinden sonra arazi-arsa, altyapı, bina-inşaat, makine ve teçhizat (avans ve ön ödemeler dahil) ile diğer yatırım harcamalarına yönelik olarak teşvik belgesinin ilk düzenlendiği tarihteki sabit yatırım tutarı esas alınmak üzere, sabit yatırım tutarının en az yüzde onu oranında (sabit yatırım tutarı 50 milyon Türk Lirası’nın üzerindeki yatırımlar için en az 5 milyon Türk Lirası) harcama yapılması gerekmektedir.

Ayrıca 6322 sayılı Kanunla KVK’nın 32/A maddesinin 6. fıkrasına da bir cümle eklenmiş ve söz konusu fıkra hükmü bu değişiklik sonrasında aşağıdaki hali almıştır.

“(6) Yatırımın faaliyete geçmesinden önce devri halinde, devralan kurum, aynı koşulları yerine getirmek kaydıyla indirimli vergi oranından yararlanır. Yatırımın kısmen veya tamamen işletilmesine başlanmadan önce indirimli kurumlar vergisi uygulanan hallerde, yatırımın tamamlanıp işletilmeye geçilmemesi durumunda ikinci fıkranın (c) bendi uyarınca indirimli vergi oranı uygulanması nedeniyle zamanında tahakkuk ettirilmemiş vergiler, vergi ziyaı cezası uygulanmaksızın gecikme faiziyle birlikte tahsil edilir.”

Bu değişiklik, indirimli vergi uygulamasına yatırım gerçekleşmeden başlanması ve yatırımın tamamlanmaması durumunda uygulanacak müeyyideye ilişkin bulunmaktadır. Yatırımın tamamlanması halinde indirimli vergi uygulaması nedeniyle zamanında tahakkuk etmemiş vergiler  vergi ziyaı cezası uygulanmaksızın gecikme faiziyle birlikte tahsil edilecektir.

III- YENİ YATIRIMA KATKI VE VERGİ İNDİRİM ORANLARI

2012/3305 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile teşvik uygulamaları yönünden bölge esası korunmakla birlikte, daha önce dört olan bölge sayısı altıya çıkarılmıştır. Ayrıca yatırımlar sağlanacak destekler yönünden yeniden sınıflandırılmış, bölgesel teşviklerden yararlanacak yatırımlar ve büyük ölçekli yatırımlar yanında stratejik yatırımlarda sisteme dahil edilmiştir. Bu kapsamda yatırıma katkı ve vergi indirim oranları da yeniden belirlenmiştir(4).

Büyük ölçekli yatırımlar ile bölgesel teşvik uygulamaları kapsamında gerçekleştirilecek yatırımlar için belirlenen oranlar şöyledir:

Ancak Karara istinaden düzenlenecek teşvik belgeleri kapsamında 31.12.2013 tarihine kadar (bu tarih dahil) yatırıma başlanılmış olması halinde aşağıdaki belirtilen indirim ve yatırıma katkı oranları uygulanacaktır.

Stratejik yatırımlarda ise tüm bölgelerde uygulanacak vergi indirimi oranı yüzde doksan,  yatırıma katkı oranı da yüzde elli olarak belirlenmiştir.

IV- SONUÇ

6322 sayılı Kanun’un 39. maddesiyle Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 32/A maddesinde yapılan değişiklikle Bakanlar Kurulu(na yatırıma başlanmasıyla birlikte indirimli vergi oranı uygulatma yetkisi verilmiş ve bu yetki 2012/3305 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile kullanılmıştır. Böylece yatırım indirimi ile indirimli vergi uygulaması arasındaki teşvikten yararlanma zamanı yönünden mevcut olan farklılık giderilmiş, indirimli vergi uygulaması yatırımcı açısından daha fonksiyonel hale gelmiştir.

Mehmet Emin AKYOL*

Yaklaşım

*           Vergi Başmüfettişi (E. Baş Hesap Uzmanı)

(1)         19.06.2012 tarih ve 28328 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştır.

(2)         15.06.2012 tarih ve 28324 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştır.

(3)         2012/3305 sayılı BKK ile teşvik uygulamasında daha önce dört olan bölge sayısı altıya çıkarılmıştır. Bu bölgelerde bulunan iller şöyledir: 1. Bölge: Ankara, Antalya, Bursa, Eskişehir, İstanbul, İzmir. 2. Bölge: Adana, Aydın, Bolu, Çanakkale (Bozcaada ve Gökçeada İlçeleri Hariç), Denizli, Edirne, Isparta, Kayseri, Kırklareli, Konya, Sakarya, Tekirdağ, Yalova. 3. Bölge: Balıkesir, Bilecik, Burdur, Gaziantep, Karabük, Karaman, Manisa, Mersin, Samsun, Trabzon, Uşak, Zonguldak. 4. Bölge: Afyonkarahisar, Amasya, Artvin, Bartın, Çorum, Düzce, Elazığ, Erzincan, Hatay, Kastamonu, Kırıkkale, Kırşehir, Kütahya, Malatya, Nevşehir, Rize, Sivas. 5. Bölge: Adıyaman, Aksaray, Bayburt, Çankırı, Erzurum, Giresun, Gümüşhane, Kahramanmaraş, Kilis, Niğde, Ordu, Osmaniye, Sinop, Tokat, Tunceli, Yozgat. 6. Bölge: Ağrı, Ardahan, Batman, Bingöl, Bitlis, Diyarbakır, Hakkari, Iğdır, Kars, Mardin, Muş, Siirt, Şanlıurfa, Şırnak, Van, Bozcaada ve Gökçeada İlçeleri.

(4)         Bu oranlar 2012/3305 sayılı BKK’ya dayanılarak düzenlenecek teşvik belgeleri kapsamında yapılacak yatırımlara uygulanacaktır. Bununla birlikte 2009/15199 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı’na istinaden 01.01.2012 tarihinden 19.06.2012 tarihine kadar geçen dönemde yapılan müracaatlara istinaden düzenlenen teşvik belgelerinin, talep edilmesi halinde 2012/3305 sayılı BKK’nın lehte olan hükümlerinden yararlanması mümkündür.

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Yukarıda yer verilen açıklamalar, konuya ilişkin genel bilgiler içermektedir. Özdoğrular smmm ltd. şti./ www.ozdogrular.com, işbu dokümanın içeriğinden kaynaklanan veya içeriğine ilişkin olarak ortaya çıkan sonuçlardan dolayı herhangi bir sorumluluk iddiasında bulunulamaz.