I- GİRİŞ

Dış ticaretle uğraşan firmalar; peşin, mal mukabili, akreditif ve vesaik mukabili ödeme şeklinden birini tercih etmek durumundalar. Aşağıda vesaik mukabili ödeme şekline ilişkin kritik açıklamalar yapılmaktadır. www.ozdogrular.com

II- GÖRÜLDÜĞÜNDE ÖDEMELİ VESAİK MUKABİLİ (D/P)

Bu ödeme şeklinde mallar ithalatçıya gönderilirken, orijinal evrak ihracatçının bankasına verilmekte, ihracatçı bankası ya da aracı banka ihracatçıdan aldığı talimata dayanarak, orijinal evrakı ithalatçının bankasına yani muhabir bankaya tahsil emri (Collection Order) ekinde gönderir. Bu emirde, örneğin bedeli ithalatçıdan tahsil edildikten sonra evrakın kendisine verileceği talimatı yer almaktadır. Böylece ithalatçı mal bedelini ödemeden orijinal evrakı bankadan alamayacağı için, gümrükten malları çekemeyecektir. www.ozdogrular.com

Burada ihracatçı için bir garanti bulunmaktadır. Ancak garantiyi fazla abartmamak gerekir. Çünkü alıcı ile satıcı vesaik mukabili ödeme şeklinde anlaşsalar dahi, ithalatçı siparişi verdikten ve ihracatçı üretime başladıktan, hatta malı sevk ettikten sonra, malı almaktan vazgeçebilir, mal kendi gümrüğüne gelse dahi mal bedelini ödemeyerek evrakı bankadan almayabilir. Bu tür risk ya da belirsizlikler her zaman mevcuttur. Bu durumda başka müşteri bulmak, malı geri getirmek ya da daha düşük fiyatla eski alıcıya satmak gibi sorunlarla karşılaşılmaktadır. Alıcı değişikliği yapıldığında, yeni alıcının ismini hem İhracatçılar Birliğine ve bankaya hem de nakliye şirketine bildirmek gerekli olup, orijinal evrakın geri getirilerek değiştirilmesine lüzum yoktur. Vesaik mukabili ödeme şeklinde unutulmaması gereken husus konşimentonun muhabir banka adına kesilmesi, başka bir değişle konşimentoda “Consignee” denilen bölümde ithalatçının bankasının isim, unvan ve adresi, “Notify” bölümünde alıcı firmanın isim, unvan ve adresi yer alması gerekir. İthalatçı mal bedelini ödediğinde, banka vesaiki alıcıya vermekte, konşimentoyu da alıcı adına ciro etmektedir (Vesika ile vesaiki birbirine karıştırmamak gerekir. Vesika tek belge demek, vesaik ise; çoğul olup vesikalar anlamına gelmektedir. Bu bakımdan hiç bir zaman vesaikler denmez. Vesaik; belgeler, evrak ya da dokümanlar olarak belirtilir).

III- KABUL KREDİLİ VESAİK MUKABİLİ (D/A)

Aklımıza şöyle bir soru gelebilir. İthalatçı ihracatçıdan mal almak istiyor, ancak o anda parası yok, örneğin mal bedelini teslimden itibaren 90 gün içinde ödemek istiyor, ihracatçı da müşteriyi kaçırmak istemiyor, ancak açık hesapla da mal göndermek istemiyor ise, bu durumda ne yapabilir? Bu durumda ihracatçı, ithalatçı adına poliçe keşide eder (drawing). Burada poliçe keşide edene “drawer” borçlusuna da keşideli “drawee” adı verilmektedir. Poliçeye de draft (ya da seyrek deyimiyle bill of exchange) denilmektedir. Bazı belgelerde iki tip ödeme şeklini ayırt etmek için, düz yani poliçesiz vesaik mukabili ödeme şekline “documents against payment D/P”, poliçeli ödeme şekline ise “documents against acceptance D/A” adı verilmektedir. Poliçeli ya da kabul kredili ödeme şeklinde süreç şu şekilde işlemektedir: www.ozdogrular.com

İhracatçı malını yükledikten sonra, ihracat bedeli kadar alıcı adına bir poliçe tanzim ederek, bu poliçeyi orijinal evrak ile birlikte aracı bankasına verir. Aracı banka da bir tahsil emriyle birlikte, bunları ibraz bankasına gönderir. İbraz bankası ithalatçıyı hemen arayarak, poliçeyi kabul etmesini ister ve draftın ön yüzüne kabul edilmiştir. “Accepted” ibaresini yazar ve ibarenin altına isim, kaşe ve imza ister. Eğer ihracatçı sadece ithalatçı tarafından poliçenin kabul edilmesini yeterli görmeyerek (çünkü poliçe vadesi içinde ithalatçı iflas edebilir) ilaveten bankanın da kefilini isterse, banka draft üzerine “for aval for drawee” ibaresini yazar ve imzalar, bundan sonra malı gümrükten çekmek için gerekli olan evrak ithalatçıya teslim edilir. Poliçe de ya tahsil edilmek üzere ithalatçının bankasından vadesine kadar bekletilir ya da kullanılacak ise ihracatçının bankasına istenerek oradan da ihracatçıya verilir. Vadesi geldiğinde para tahsil edilir. Eğer ihracatçı vade sonuna kadar beklemek istemezse, avalli poliçeyi kırdırabilir (discount) geri rücu edilmeksizin (without recource) bir bankaya ya da daha düşük oranda Eximbank’a satabilir (factoring). www.ozdogrular.com

IV- SONUÇ

İhracat ile ilgili anlattığımız vesaik mukabili ödeme şeklinin açıklamaları ithalatçı açısından da aynı hususları kapsar. Herhangi bir özellik arz etmez, ithalat aşamasında mal bedelinin ödendiğine dair banka dekontunu ya da bilgisini gümrük idaresine ibraz edildiğinden dolayı herhangi bir KKDF ödemesi söz konusu değildir.

Atila BAĞRIAÇIK*

Yaklaşım

*   Prof. Dr., Ar-Ge Hibe Fonları Uygulayıcısı, YMM

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Yukarıda yer verilen açıklamalar, konuya ilişkin genel bilgiler içermektedir. Özdoğrular smmm ltd. şti./ www.ozdogrular.com, işbu dokümanın içeriğinden kaynaklanan veya içeriğine ilişkin olarak ortaya çıkan sonuçlardan dolayı herhangi bir sorumluluk iddiasında bulunulamaz.